Έχοντας στα σωθικά και στην ψυχή μας την αύρα του αγίου Παϊσίου κατά το οδοιπορικό μας στα Φάρασα και έχοντας αγγίξει τα χαλάσματα του σπιτιού στο οποίο ακούστηκε το κλάμα του νεογέννητου που έμελλε μέσα από τη ασκητική του ζωή να γίνει μια από τις πιο σύγχρονες άγιες μορφές της Ορθοδοξίας, η αποστολή της «Espresso» στην Καππαδοκία έκρυβε και άλλες μοναδικές και ιστορικές για εμάς στιγμές.
- της Μαρίας Ανδρέου
«Της Ρωσίας γόνος, Προκοπιέων καύχημα’». Με αυτή τη φράση στα χείλη 40 Ελληνες γνωρίσαμε τον τόπο μαρτυρίου (μια σπηλιά μέσα σε έναν θεόρατο βράχο) και θανάτου του αγίου Ιωάννη Ρώσου στο Προκόπι της Καππαδοκίας. Εκεί, στο Προκόπι, όπου ο μάρτυρας της ορθόδοξης πίστης αιχμαλωτίστηκε και πέθανε, ψάλαμε με συγκίνηση και δέος την “Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια”, τον Ακάθιστο Υμνο, με τα δάκρυά μας να γίνονται ποτάμι. Ανεβαίνοντας το βουνό προς τον τόπο αιχμαλωσίας του αγίου Ιωάννη του Ρώσου, το θέαμα είναι εντυπωσιακό με τους λαξεμένους βράχους. Κάποτε ήταν σπίτια και παρεκκλήσια Ρωμιών, σήμερα τα περισσότερα έχουν εγκαταλειφθεί. Το κεντρικό σπίτι του Τούρκου αγά που κρατούσε σκλάβο τον άγιο Ιωάννη τον Ρώσο είναι πια ένα ερείπιο.
Στη σπηλιά-στάβλο που πέρασε τη ζωή του ως σκλάβος ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος, μείναμε λίγο ακίνητοι, προσευχόμενοι.
Με δέος γονατίσαμε στα χώματα όπου έκλεισε τα μάτια του ο άγιος και με σεβασμό αγγίξαμε τα χιλιάδες τάματα που αφήνουν πιστοί ως φόρο τιμής στη χάρη του, ενώ οι εικόνες αγίων μάς θύμισαν νοερά την πατρίδα και το Νέο Προκόπι Ευβοίας, όπου και βρίσκεται σήμερα το θαυματουργό σκήνωμα του οσίου.
Η δύναμη της πίστης
Τι κι αν μας χωρίζουν αιώνες από την εποχή που έζησε ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος. Ο χώρος του μαρτυρίου έχει κάτι το μοναδικό: Αν κλείσεις έστω και για λίγο τα μάτια σου, με τη δύναμη της πίστης μπορείς να νιώσεις την παρουσία του. Εκεί όπου ο άγιος δεν έβλεπε ούτε τον ήλιο, η άγια λάμψη του είναι διάχυτη παντού, λες και οι τελευταίες του ανάσες, λίγο πριν φύγει για την αιώνια ζωή, τρυπώνουν στην ψυχή σου και δεν φεύγουν από εκεί ποτέ. Εκεί, μέσα στους αγέρωχους βράχους της Καππαδοκίας, στα χώματα των αλησμόνητων πατρίδων, εκεί στη σπηλιά όπου κούρνιαζε το βασανισμένο κορμί του ο άγιος, ανάμεσά μας γνωρίσαμε μια χούφτα κρυπτοχριστιανών που κουβαλούσαν στην ψυχή τους τις μνήμες των Ρωμιών προγόνων τους, οι οποίοι επί Τουρκοκρατίας, για να αποφύγουν τα δεινά του ραγιά και τον θάνατο, προτίμησαν να συμπεριφέρονται ως μουσουλμάνοι, αλλά στην ψυχή τους παρέμεναν Ρωμιοί, ορθόδοξοι χριστιανοί. Αυτές οι τραγικές φιγούρες τού σήμερα, οι απόγονοι των κρυπτοχριστιανών, κάνουν στην Τουρκία κάτι που δεν θέλουν, κρύβοντας δηλαδή την πίστη τους.
Με τη φλόγα της πίστης προσκύνησαν τις εικόνες του αγίου, μαζί με εμάς, άγγιξαν τα πετραχήλια ιερέων που κρέμονταν στις πέτρες των βράχων. Και όταν πάνω στην κουβέντα με άλλους προσκυνητές μάς είπαν (ας είναι καλά η εφαρμογή μετάφρασης στα κινητά) χαμηλόφωνα πως είναι κρυπτοχριστιανοί, ένα ρίγος σαν ηλεκτροσόκ διαπέρασε το κορμί μας. Αρνήθηκαν να είναι στις φωτογραφίες που τραβούσαμε. Πώς δεν μπορούσαν να κάνουν και διαφορετικά, όταν ο ισλαμικός φόβος αιώνων έχει περάσει και στο δικό τους DNA. Βγαίνοντας στον εξωτερικό χώρο, γίναμε ένα με μια παρέα προσκυνητών από την Ελλάδα.
Ο βίος του
Ανθρωποι διαφορετικών κοινωνικών τάξεων και βιοτικού επιπέδου, που τους ένωνε η αγάπη για τον άγιο Ιωάννη τον Ρώσο, έναν από τους πιο θαυματουργούς αγίους της Oρθόδοξης Εκκλησίας. Συζητήσαμε μαζί τους και η κουβέντα μας έμοιαζε σαν σκηνές ντοκιμαντέρ. Μιλήσαμε για την αιχμαλωσία και τη σκλαβιά του αγίου από τον Τούρκο αγά, για την ταπεινοφροσύνη και την ακλόνητη παρά τα βασανιστήρια πίστη του! Γυρίσαμε νοερά πίσω τον χρόνο, μέχρι το 1690, τη χρονιά γέννησης του αγίου στην περιοχή της Μικράς Ρωσίας, της σημερινής Ουκρανίας, από χριστιανούς γονείς. Στα χρόνια του στον στρατό του Μεγάλου Πέτρου, την αιχμαλωσία του στον ρωσοτουρκικό πόλεμο και την πώλησή του ως σκλάβος σε Τούρκο αξιωματικό που καταγόταν από το χωριό Προκόπι της Μικράς Ασίας . Στη σθεναρή άρνησή του να αλλαξοπιστήσει.
Στο τέλος του και στην επιθυμία του να κοινωνήσει το Σώμα και Αίμα Χριστού, με τον παπά υπό τον φόβο των Τούρκων, και θέλοντας να προστατεύσει τη θεία μετάληψη, να την κρύβει σε ένα μήλο, περνώντας την έτσι κάτω από τη μύτη των Τούρκων! Το σώμα του παραδόθηκε από τον αγά στους χριστιανούς του Προκοπίου, ώστε να το θάψουν και το θαύμα το 1773, όταν έγινε εκταφή του λειψάνου του, με τους κατοίκους να αντικρίζουν εν μέσω ευωδίας το άφθαρτο σκήνωμά του. Και εκεί έξω από τη σπηλιά, μετά τις εξιστορήσεις για τον βίο του, αφήσαμε πίσω μας το Προκόπι, έχοντας στην καρδιά και τη σκέψη μας τον θαυματουργό άγιο, η ταπεινότητα του οποίου θα έπρεπε να στέκει ως φάρος, όσο κρατά η περπατησιά μας σε αυτό τον μάταιο κόσμο.
Θαύματα!
Μετά την εκταφή του άφθαρτου σώματός του, το σκήνωμα του αγίου Ιωάννη του Ρώσου τοποθετήθηκε σε µια λάρνακα, στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στο Προκόπι της Μικράς Ασίας.
Οταν Τούρκοι στρατιώτες λεηλάτησαν την περιοχή, εισέβαλαν και στον Ναό του Αγίου Γεωργίου, άναψαν φωτιά στο προαύλιο του ναού και έριξαν το λείψανο για να το κάψουν, αλλά εκείνο δεν έπαθε το παραμικρό.
Το 1881, το δεξί χέρι του οσίου δωρήθηκε στη Μονή Παντελεήμονος του Αγίου Ορους.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή τον Οκτώβριο του 1924 οι ξεριζωμένοι κάτοικοι του Προκοπίου πήραν μαζί τους ως πολύτιμο κειμήλιο το λείψανο για να τους προστατεύει. Οταν εγκαταστάθηκαν στην Εύβοια, δημιούργησαν το Νέο Προκόπιο και έστησαν τον μεγαλοπρεπή Ναό του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου, όπου βρίσκεται το λείψανό του, το οποίο προσκυνούν αμέτρητοι πιστοί.
Στο χειρουργείο
Τα θαύματα του αγίου πολλά: Κοπέλα η οποία δεν έτρωγε το φαγητό της, αρνιόταν πεισματικά να τραφεί και έπασχε από νευρική ανορεξία για πολλά χρόνια πήγε στο Νέο Προκόπιο, ασπάστηκε το λείψανο του αγίου και αμέσως είπε: «Μάνα, θέλω να φάω, πεινάω». Γυναίκα που ήταν στον πέμπτο μήνα της εγκυμοσύνης διαγνώστηκε με καρκίνο. Της συστάθηκε να σταματήσει την εγκυμοσύνη, ώστε να ακολουθήσει χημειοθεραπεία. Αποκοιμήθηκε στενοχωρημένη και στον ύπνο της εμφανίστηκε ένα ωραίο παλικάρι, που της είπε: «Και το παιδί σου θα γεννήσεις και θα ζήσεις. Είμαι ο Ιωάννης από τη Ρωσία. Οπως κι έγινε».
Παιδάκι 4 ετών χειρουργείται στο Λονδίνο με όγκο κακοήθη στον εγκέφαλο. Κατά τη διάρκεια της πολύωρης επέμβασης οι γονείς του τηλεφώνησαν και έγινε παράκληση μπροστά στο σεβάσμιο λείψανο του αγίου Ιωάννου του Ρώσου. Οταν ανάρρωσε, μαζί με τους γονείς του ταξίδεψε έως τον Ναό του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου στο Νέο Προκόπιο και όταν αντίκρισε το πρόσωπο του οσίου στην εικόνα, αναφώνησε αυθόρμητα: «Μαμά, αυτός ήταν με τους γιατρούς όταν με πήραν μόνο μου με το κρεβάτι στο χειρουργείο».
