«Καταβολή αποζημιώσεων, αλλιώς προσφυγή στη Δικαιοσύνη» λέει το τελεσίγραφο που έστειλαν στον ΕΛΓΑ φορείς των ροδακινοπαραγωγών της Πέλλας και της Ημαθίας. Αφορμή είναι η άρνηση του ΕΛΓΑ να τους αποζημιώσει για τις καταστροφές που υπέστησαν στα πυρηνόκαρπα, συνεπεία των υπερβολικών βροχοπτώσεων, στις 18 και 20 Αυγούστου 2024.
- ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΤΡΕΧΑ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Βέβαια, αυτή η στάση του ΕΛΓΑ κρατά εδώ και χρόνια. Από το 2017 αρνείται να πληρώσει αποζημιώσεις για ζημιές από τις βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια της συγκομιδής. Θυμίζουμε ότι στις 25/7/2017 υπήρξε γνωμοδότηση του Ινστιτούτου Φυλλοβόλων Δένδρων Νάουσας, η οποία αποτέλεσε το βασικό επιστημονικό τεκμήριο διεκδίκησης των αποζημιώσεων για τις μεγάλες ζημιές από τις βροχοπτώσεις που είχαμε εκείνη τη χρονιά.
Η γνωμοδότηση, που υπέγραφε η διευθύντρια του ινστιτούτου Παυλίνα Δρογούδη, απεδείκνυε ότι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα ροδάκινα οφείλονται στην έντονη βροχόπτωση, με άμεσες ζημιές στην προσυλλεκτική καρπόπτωση και τη συρρίκνωση του φλοιού των καρπών, τεκμηριώνοντας ότι οι ζημιές καλύπτονται από τον κανονισμό του ΕΛΓΑ. Ομως, ούτε ύστερα από όλα αυτά δέχτηκε ο ΕΛΓΑ να καταβάλει αποζημιώσεις.
Δίκαιο αίτημα
Φέτος όμως είναι δύσκολη χρονιά και οι ζημιές έκαναν την οργή των παραγωγών να ξεχειλίσει. Σε πρόσφατη σύσκεψη στη Βέροια, με πρωτοβουλία της ΕΘΕΑΣ, ο αντιπρόεδρος της τριτοβάθμιας συνεταιριστικής οργάνωσης Χρήστος Γιαννακάκης αναφέρθηκε στα επιχειρήματα που τεκμηριώνουν πως το αίτημά να τους καταβληθούν αποζημιώσεις είναι δίκαιο και σύμφωνο με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ.
Οπως ανέφερε, στοιχειοθετείται και από επίσημα στοιχεία ότι το ύψος της βροχόπτωσης για τις συγκεκριμένες ημερομηνίες είναι υψηλό. Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η καρπόπτωση σημειώθηκε αμέσως μετά τη βροχόπτωση, άρα είναι εμφανές ότι αυτό ήταν το ζημιογόνο αίτιο. Είπε ακόμη ότι η βροχόπτωση δεν προκάλεσε την καθυστέρηση της συγκομιδής, για να θεωρηθεί ότι αυτή αποτέλεσε το αίτιο της ζημιάς. Η καρπόπτωση συνέβη αμέσως μετά τη βροχόπτωση, και μάλιστα σε όλες τις ποικιλίες επιτραπέζιων, νεκταρινιών και συμπύρηνων ροδάκινων.
Τέλος, κάλεσε τους φορείς των ροδακινοπαραγωγών να απαιτήσουν άμεση εφαρμογή του νόμου και του κανονισμού του ΕΛΓΑ, προασπίζοντας τα νόμιμα συμφέροντα των αγροτών. «Ο κανονισμός του ΕΛΓΑ δεν χρειάζεται αναθεώρηση, είναι ξεκάθαρος και αναφέρει ότι καλύπτει ζημιές στην παραγωγή που προκλήθηκαν από υπερβολικές ή άκαιρες βροχοπτώσεις» τονίζει ο αντιπρόεδρος της ΕΘΕΑΣ Χρήστος Γιαννακάκης.
Από την πλευρά του, ο ΕΛΓΑ, όλα αυτά τα χρόνια, αρνείται να ικανοποιήσει την αξίωση των πληγέντων παραγωγών για ασφαλιστική κάλυψη στις ζημιές, επικαλούμενος την απόφαση του 2017. Η άρνηση του ΕΛΓΑ οδηγεί στη λύση τού de minimis, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να εισπράττουν πολύ μειωμένα ποσά.
Επί 25 χρόνια ο ΕΛΓΑ λέει ότι θα αλλάξει τον ασφαλιστικό κανονισμό
Επί είκοσι πέντε χρόνια ο ΕΛΓΑ υποστηρίζει ότι θα προχωρήσει σε αλλαγή του κανονισμού ασφάλισης, αλλά τελικά δεν κάνει τίποτα. Οι αγρότες που πληρώνουν ασφάλιστρα κάθε χρόνο είναι αγανακτισμένοι, γιατί δεν αποζημιώνονται όταν παθαίνουν ζημιές.
Ο παραγωγός και πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Αγροτών Νάουσας, Μάκης Αντωνιάδης, αναφέρει στον «Ε.Α.» ότι «ο ΕΛΓΑ τόσα χρόνια μάς λέει ότι θα αλλάξει τον κανονισμό και θα εντάξει τις ζημιές από βροχοπτώσεις, αλλά τελικά δεν κάνει τίποτα. Οταν κατά τη διάρκεια της συγκομιδής έχουμε ισχυρές βροχοπτώσεις, τότε έχουμε καρπόπτωση, αλλά και αλλοιώσεις στη σάρκα των πυρηνόκαρπων. Επίσης, οι μεγάλες διαφορές της θερμοκρασίας προκαλούν σάπισμα των καρπών. Φέτος οι δυνατές βροχοπτώσεις του καλοκαιριού έφεραν μεγάλες ζημιές στη συγκομιδή. Σε μία ημέρα έχασα ολόκληρη ποικιλία. Αυτά δεν τα αποζημιώνει ο ΕΛΓΑ και μας δίνει ψίχουλα de minimis».
Δυνατές χαλαζοπτώσεις έφεραν μεγάλες καταστροφές
Εκτός από τις βροχοπτώσεις, φέτος το καλοκαίρι είχαμε και πολλές χαλαζοπτώσεις, οι οποίες καλύπτονται ασφαλιστικά από τον ΕΛΓΑ. Θα πρέπει να πούμε όμως ότι, όταν οι ζημιές γίνονται κοντά στη συγκομιδή, ο παραγωγός έχει κάνει όλα τα καλλιεργητικά έξοδα και ο κόπος μιας ολόκληρης χρονιάς πάει χαμένος.
Τις ημέρες που είχαμε ισχυρές βροχοπτώσεις σε Ημαθία και Πέλλα έπεσε και χαλάζι. Οπως τονίζει ο πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Αγροτών Νάουσας, Μάκης Αντωνιάδης, «ο ΕΛΓΑ παίρνει τις τιμές της τελευταίας πενταετίας και αφαιρεί την πιο υψηλή και την πιο χαμηλή, και βγάζει τον μέσο όρο αποζημίωσης. Η αποζημίωση αυτή δεν ξεπερνά τα 900 ευρώ το στρέμμα. Το κόστος καλλιέργειας είναι 800 ευρώ το στρέμμα. Μιλάμε ότι με αποζημίωση βγαίνουν τα έξοδα, αλλά δεν αφήνει κανένα εισόδημα».
Σφοδρή χαλαζόπτωση, που κράτησε 15 λεπτά, σημειώθηκε και στην Κοζάνη. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Βελβεντού, Βασίλης Τζιουράς, αναφέρει ότι «η ζημιά είναι 100% στις καλλιέργειες που έπληξε το χαλάζι. Η παραγωγή αποζημιώνεται από τον ΕΛΓΑ, όμως έπαθαν ζημιές και τα δέντρα».
Η πρώτη διαβούλευση, που ήταν και η τελευταία…
Η διαβούλευση για τον νέο κανονισμό του ΕΛΓΑ ξεκίνησε στις 15 Μαΐου 2024 και, όπως είχε δηλώσει ο τότε υπουργός ΑΑΤ, Λευτέρης Αυγενάκης, θα διεξαχθεί σε τρεις φάσεις. Δηλαδή, μόλις ολοκληρωθεί η τρέχουσα -πρώτη- φάση θα ακολουθήσουν άλλες δύο, μέχρι ο υπό διαβούλευση κανονισμός να κατατεθεί προς ψήφιση στην Βουλή. Τελικά μείναμε στη μία διαβούλευση και δεν υπήρξε άλλη.
Ομως και η πρώτη διαβούλευση είχε μια απλή ανακοίνωση από το ΥπΑΑΤ, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο για τον νέο κανονισμό του ΕΛΓΑ και χωρίς το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει τις γεωργικές ασφαλίσεις. Ουσιαστικά, από το τρισέλιδο γενικόλογο κείμενο που τέθηκε προς διαβούλευση φαινόταν ξεκάθαρα ότι δεν υπήρχε κανένα συγκεκριμένο σχέδιο αναδιοργάνωσης του οργανισμού, παρόλο που η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση έχει προαναγγελθεί από τη Ν.Δ. από την προεκλογική εκστρατεία του 2019, δηλαδή εδώ και πέντε χρόνια.
Οι πιο σημαντικές αλλαγές στο νέο θεσμικό πλαίσιο (χωρίς να παρατίθεται κάποιο σχέδιο κανονισμού) είναι οι εξής:
-Για πρώτη φορά καλύπτονται οι ιχθυοκαλλιέργειες αλλά και οι εγκαταστάσεις των θερμοκηπίων. Συναρτάται ο καύσωνας με τη μέση θερμοκρασία της εκάστοτε περιοχής, εντάσσεται η πυρκαγιά στα ζημιογόνα αίτια για την αποζημίωση της ηρτημένης παραγωγής και καταργείται η εξαίρεση του προανθικού σταδίου των καλλιεργειών από τα αίτια που αποζημιώνονται.
-Συσχετίζεται ο κύκλος εργασιών με την αποζημίωση, ενώ μειώνεται η αποζημίωση στην περίπτωση συνεχόμενων ζημιών από το ίδιο αίτιο στο ίδιο αγροτεμάχιο, αλλά και η ασφαλιστική εισφορά σε αγροτεμάχια με επενδύσεις ενεργητικής προστασίας.
-Διευρύνεται η περίοδος ασφαλιστικής κάλυψης λόγω της κλιματικής αλλαγής κ.λπ., ενώ εισάγουμε νέα ζημιογόνα αίτια προαιρετικής ασφάλισης, μεταξύ των οποίων η ακαρπία λόγω ήπιου χειμώνα και οι έμμεσες μυκητολογικές ζημιές λόγω εκτεταμένων βροχοπτώσεων και υψηλής υγρασίας. Οι επιλογές της προαιρετικής ασφάλισης θα συγχρηματοδοτούνται από τους ευρωπαϊκούς πόρους. Η ασφάλιση θα ενισχύεται με 45 εκατ. ευρώ ετησίως από το ΠΑΑ.
-Καλύπτεται το 100% της ασφαλιζόμενης αξίας.
Βασικοί στόχοι της μεταρρύθμισης, όπως αναφέρεται στο τρισέλιδο κείμενο, είναι οι εξής:
-Οικονομική και λειτουργική εξυγίανση και βιωσιμότητα.
-Ψηφιοποίηση και πιστοποίηση των εκτιμητικών διαδικασιών.
-Προσαρμογή στην κλιματική κρίση και σε νέα ζημιογόνα αίτια με νέα προγράμματα καλύψεων.
-Επιτάχυνση της εκτιμητικής διαδικασίας και της καταβολής των αποζημιώσεων.
-Ασφαλιστικός εκσυγχρονισμός με κάλυψη ιχθυοκαλλιεργειών, των θερμοκηπίων (σε επίπεδο εγκαταστάσεων) και ζωικής παραγωγής (αναφορικά με την πτηνοτροφία και τη χοιροτροφία).
-Κατάργηση του ανώτατου ποσοστού αποζημίωσης, καλύπτοντας το 100% της ασφαλιζόμενης αξίας, και κατάργηση της αφαίρεσης κατά 12% του ποσοστού εκτίμησης της ζημιάς.
-Τροποποίηση του ανώτατου ποσού αποζημίωσης και κατάργησή του στην περίπτωση «κατάστασης έκτακτης ανάγκης».
-Κατάργηση της δυνατότητας επιλογής από τους ασφαλισμένους αύξησης ή μείωσης των ασφαλίστρων κατά 20%.
-Μείωση της αποζημίωσης στην περίπτωση συνεχόμενων ζημιών και στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται οι ορθές καλλιεργητικές πρακτικές.
-Μείωση συντελεστών ασφάλισης για μια 5ετία (80-60-40-20-0) στους νέους γεωργούς.
-Μείωση του ασφαλίστρου στην περίπτωση ύπαρξης ενεργητικών μέσων προστασίας.
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός ανέφερε ότι ο κανονισμός, μετά την πρώτη διαβούλευση και αφού ενσωματωθούν οι παρατηρήσεις των παραγωγών, θα κατατεθεί στο υπουργικό συμβούλιο. Ακολούθως, με τη μορφή που θα έχει λάβει, θα τεθεί και πάλι σε διαβούλευση και κατόπιν θα ανέβει στο gov.gr, για να κατατεθεί στη Βουλή. Ο στόχος ήταν ο νέος κανονισμός να μπει σε ισχύ από τις αρχές του 2025.
Κωνσταντίνος Τσιάρας: Τον Σεπτέμβριο στη Βουλή η αλλαγή κανονισμού
Στην πρόσφατη συζήτηση του νομοσχεδίου για τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙ, ο υπουργός ΑΑΤ, Κωνσταντίνος Τσιάρας, δεσμεύτηκε ότι έως τα τέλη Σεπτεμβρίου θα υπάρξει ενημέρωση της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής για τον ΕΛΓΑ, τον εκσυγχρονισμό του οργανισμού, τα βήματα για την ψηφιοποίηση και την αναμόρφωσή του.
Από την πλευρά του ο υφυπουργός Διονύσης Σταμενίτης είχε κάνει λόγο για καθορισμό τιμής αποζημίωσης για τα ασφαλιζόμενα προϊόντα κάθε Ιανουάριο και για δυνατότητα ορισμού κατωφλιού ως προς την αποδοτικότητα κάθε χωραφιού για την ασφάλισή του.
