Η Ελλάδα υστερεί στον ηλεκτρονικό πόλεμο!

Τραγικές επιπτώσεις θα έχει ενδεχόμενη εμπλοκή της Ελλάδας σε συνθήκες ηλεκτρονικού πολέμου με την Τουρκία, καθώς υστερούμε δραματικά. Παρά τις υπουργικές ανακοινώσεις για τη μεγάλη σημασία που αποδίδεται στον ηλεκτρονικό πόλεμο (Η.Π.), δυστυχώς η απόσταση της Τουρκίας από τη χώρα μας διευρύνεται συνεχώς.

• Του Περικλή Ζορζοβίλη

Το πλέον εμβληματικό τουρκικό πρόγραμμα στον τομέα, το HAVA SOJ (εξ αποστάσεως αεροφερόμενος παρεμβολέας), εισέρχεται στην τελική ευθεία της υλοποίησής του, καθώς μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους θα ολοκληρωθούν οι εργοστασιακές δοκιμές αποδοχής του εξοπλισμού αποστολής για το δεύτερο και τρίτο αεροσκάφος. Το πρόγραμμα υλοποιείται από δύο τουρκικές εταιρίες υπό τον μετοχικό έλεγχο του ιδρύματος ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας (TSKGV). Η Aselsan, κύρια βιομηχανία ηλεκτρονικών της Τουρκίας, σχεδίασε και ανέπτυξε τον εξοπλισμό αποστολής, σε συνεργασία με την TUSAS, την τουρκική αεροδιαστημική βιομηχανία, η οποία έχει αναλάβει την ολοκλήρωση στο καναδικής προέλευσης επιχειρηματικό αεροσκάφος Bombardier Global 6000. Με βάση τις τρέχουσες εκτιμήσεις, το πρώτο από τα τέσσερα Bombardier Global 6000, στα οποία θα εγκατασταθεί ο εξοπλισμός αποστολής, θα ενταχθεί σε υπηρεσία το 2026 και τα υπόλοιπα τρία ως το 2028.

Τα αεροσκάφη HAVA SOJ, έχοντας δυνατότητες παραμονής σε πτήση για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα χωρίς εναέριο ανεφοδιασμό (στη βασική, πολιτική του έκδοση, το Bombardier Global 6000 έχει αυτονομία περίπου 17 ώρες, εμβέλεια 11.100 χλμ. και δυνατότητα πτήσης σε υψόμετρα έως 51.000 πόδια – 15.544,8 μέτρα), πρόκειται να εκτελούν αποστολές ηλεκτρονικής κρούσης, με σκοπό την εξουδετέρωση, καταστροφή ή υποβάθμιση της εχθρικής αεράμυνας, ώστε οι φίλιες δυνάμεις να επιχειρούν σε περιβάλλον μειωμένης απειλής. Επίσης, αποστολές ακριβούς εντοπισμού, παρεμβολής, παραπλάνησης και καταστολής από μεγάλη απόσταση (standoff) ραντάρ διάφορων τύπων (επιτήρησης, ελέγχου πυρός, καθοδήγησης βλημάτων) και συστημάτων επικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων ζεύξεων δεδομένων, αναπήδησης συχνότητας κ.ά.).

Λόγω αυτών των δυνατοτήτων τα αεροσκάφη HAVA SOJ αποτελούν εξ ορισμού ισχυρή απειλή για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις και κατά συνέπεια η αντιμετώπιση και εξουδετέρωσή τους είναι υψηλή προτεραιότητα. Πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό του προγράμματος είναι ότι το σύνολο των κρίσιμων συστημάτων και εξαρτημάτων του εξοπλισμού αποστολής είναι αποκλειστικά τουρκικής σχεδίασης, ανάπτυξης και παραγωγής.

Με αυτόν τον τρόπο εκμηδενίζεται η εξάρτηση από ξένους προμηθευτές και τυχόν περιορισμούς στην απόδοση ή / και τη χρήση. Το πρόγραμμα HAVA SOJ δεν είναι φυσικά το μόνο πρόγραμμα Η.Π. της γειτονικής χώρας. Την τελευταία 20ετία η Τουρκία με τη συστηματική διάθεση σημαντικού ύψους πιστώσεων στην έρευνα και ανάπτυξη και με όχημα κυρίως την Aselsan έχει διανύσει μεγάλη απόσταση στην επίτευξη μηδενικού βαθμού εξάρτησης από ξένους προμηθευτές. Πλέον παράγεται πληθώρα συστημάτων Η.Π. για χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις, ενώ το κυριότερο έχουν αναπτυχθεί ολοκληρωμένη υποδομή και διαδικασίες για τη δοκιμή, αξιολόγηση και πιστοποίηση συστημάτων, συμπεριλαμβανομένου του κατασκευής της τουρκικής εταιρίας Havelsan πεδίου δοκιμών και εκπαίδευσης ηλεκτρονικού πολέμου (EWTTR: Electronic Warfare Testing and Training Range), στην Κόνια.

Ελλειμματικές επιδόσεις

Παρότι στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες έχουν γίνει απολύτως κατανοητές η μεγάλη σημασία του Η.Π. στις επιχειρήσεις, καθώς μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά τη σχετική ισχύ των αντιπάλων, και η φύση του ως «πολλαπλασιαστή ισχύος», εντούτοις έχουν καταγραφεί παταγώδεις αποτυχίες. Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα προμήθειας 18 παρεμβολέων «Ερις» εντός τροποποιημένων τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού (ΤΟΜΠ) Μ113 και 11 Κέντρων Ακρόασης «Εστία» εντός ειδικών κλωβών μεταφερόμενων επί οχημάτων τακτικών μεταφορών Steyr 680M3 για τις ανάγκες του Ελληνικού Στρατού (Ε.Σ).

Σήμερα, 23 χρόνια μετά την ανάθεση της ύψους περίπου 85 εκατ. ευρώ σύμβασης (27A/2001) και την κατόπιν απόφασης του διαιτητικού δικαστηρίου καταβολή στην ανάδοχο εταιρία SONAK AE αποζημίωσης περί τα 42 εκατ. ευρώ, ο Ε.Σ. συνεχίζει να στερείται κρίσιμης επιχειρησιακής δυνατότητας! Αποτυχία επίσης συνιστούν οι επιλογές του παρελθόντος στα συστήματα αυτοπροστασίας των αμερικανικής προέλευσης μαχητικών αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας, που δεν συνοδεύτηκαν από μεταφορά ικανοποιητικής τεχνογνωσίας και τη δημιουργία εγχώριας δυνατότητας.

Καθώς η καίρια σημασία του Η.Π. επαναβεβαιώνεται για πολλοστή φορά σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, εν όψει της προμήθειας του νέου συστήματος αυτοπροστασίας για τα εκσυγχρονισμένα μαχητικά F-16 στη διαμόρφωση Viper, των μεγάλων αναγκών του Ε.Σ. και του Πολεμικού Ναυτικού, και της υφιστάμενης ισχυρότατης απειλής των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (εξοπλισμένων ή μη ή αυτοκτονίας) και των περιφερόμενων πυρομαχικών, η δημιουργία εγχώριας δυνατότητας ανάπτυξης συστημάτων Η.Π. αποτελεί μονόδρομο. Διαφορετικά, είναι ορατός ο κίνδυνος η χώρα να βρεθεί αντιμέτωπη με ηλεκτρονικό Αρμαγεδδώνα προτού καν αρχίσει η σύρραξη.

Η σύγχρονη εξέλιξη και το αποτύπωμά του στις σημερινές στρατιωτικές επιχειρήσεις

Ο ηλεκτρονικός πόλεμος, που διεξάγεται στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, αποτελεί (ενσωματώνοντας και τον κυβερνοχώρο) έναν από τους πέντε τομείς (οι άλλοι τέσσερις είναι οι: θάλασσα, ξηρά, αέρας, διάστημα) διεξαγωγής των αποκαλούμενων επιχειρήσεων πολλαπλών τομέων (MDO: Multi-Domain Operations). Μίας επιχειρησιακής σύλληψης κατά την οποία η διακλαδική δύναμη μπορεί να επιτύχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι σχεδόν ομότιμου αντιπάλου, παρουσιάζοντας πολλαπλές, συμπληρωματικές απειλές που η καθεμία απαιτεί απάντηση, εκθέτοντας έτσι τα τρωτά σημεία του αντιπάλου σε άλλες απειλές. Δηλαδή, το επιθυμητό αποτέλεσμα παράγεται από τον έντεχνο συνδυασμό αυτών των πολλαπλών διλημμάτων και όχι από τη διακριτή υπεροχή σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη δυνατότητα.

Σκοπός του ηλεκτρονικού πολέμου είναι η απόκτηση ελέγχου επί του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη εκμετάλλευσή του από τις φίλιες δυνάμεις και να παρεμποδιστεί ή υποβιβαστεί η χρήση του από τον αντίπαλο. Γενικά διακρίνονται τρεις κατηγορίες Η.Π.:

• Ηλεκτρονική Κρούση (EA: Electronic Attack), παλαιότερα γνωστή ως Ηλεκτρονικά Αντίμετρα (ECM: Electronic Counter Measures). Περιλαμβάνει την επιθετική χρήση όπλων ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας (παρεμβολή), κατευθυνόμενης ενέργειας (π.χ. λέιζερ) ή κατά πηγών ακτινοβολίας (π.χ. ραντάρ, συστήματα επικοινωνιών), ώστε να προσβληθούν εξοπλισμός, εγκαταστάσεις και προσωπικό του εχθρού με σκοπό την υποβάθμιση, εξουδετέρωση, καταστροφή της μαχητικής του ικανότητας.
• Ηλεκτρονική Προστασία (EP: Electronic Protection), παλαιότερα γνωστή ως μέτρα ηλεκτρονικής προστασίας (EPM: Electronic Protective Measures) ή ηλεκτρονικά αντι-αντίμετρα (ECCM: Electronic Counter-Counter Measures). Περιλαμβάνει αμυντικής φύσης ενέργειες και χρήση ενεργητικών και παθητικών μέσων για την προστασία εξοπλισμού, εγκαταστάσεων και προσωπικού των φίλιων δυνάμεων από εχθρική ηλεκτρονική κρούση και τυχόν αδελφοκτόνα αποτελέσματα φίλιας ηλεκτρονικής κρούσης.
• Ηλεκτρονική Υποστήριξη (EWS: Electronic Warfare Support), παλαιότερα γνωστή ως μέτρα ηλεκτρονικής υποστήριξης (ESM: Electronic Support Measures). Το σύνολο των ενεργειών που αναλαμβάνονται από τον τακτικό διοικητή ή τον χειριστή για την έρευνα, αποκάλυψη, εντοπισμό, γεωγραφικό προσδιορισμό, ανάλυση, προτεραιοποίηση και στοχοποίηση πηγών σκοπούμενης ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας με σκοπό την αυτοπροστασία. Οι συλλεγόμενες πληροφορίες είναι άμεσου ενδιαφέροντος και σε τέτοια μορφή που είναι άμεσα χρησιμοποιήσιμες από τις τακτικές δυνάμεις. Επικαλυπτόμενη δραστηριότητα αποτελεί η σημαντική εχθρογνωσία (SIGINT: Signal Intelligence) που παρέχει πληροφορίες σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και η οποία περιλαμβάνει την επικοινωνιακή (COMINT: Communication Intelligence) και την ηλεκτρονική (ELINT: Electronic Intelligence) εχθρογνωσία. Αντίστοιχα δηλαδή, τεχνικές και εχθρογνωσιακές πληροφορίες που προέρχονται από συστήματα επικοινωνιών και ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες μη επικοινωνιακές.

Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία