Mε τον μητροπολίτη Δράμας Παύλο είχαμε τις διαφωνίες μας στο παρελθόν, με αφορμή την παρουσία του σε μια δεξίωση του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής. Διαφωνίες οι οποίες εξακολουθούν. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι ένας άξιος ιεράρχης, ο οποίος σχεδόν δύο δεκαετίες τώρα ποιμαίνει το πλήρωμά του με αυταπάρνηση και αποφασιστικότητα.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Πήγα στη Δράμα αρχές της νέας χρονιάς, είδα, ρώτησα, έμαθα και σήμερα γράφω. Αυτή τη φορά δεν γράφω για να τον επικρίνω. Γράφω για να τον υπερασπιστώ. Γιατί, με βάση όσα πληροφορούμαι ότι συμβαίνουν στην ακριτική αυτή περιοχή, μια ανάσα από τα σύνορα με τη Βουλγαρία, οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι τελικώς δεν τελεί το Ισλάμ υπό διωγμό στην Ελλάδα, όπως προπαγανδίζουν πλείστοι όσοι εδώ στο αλλοιωμένο κράτος των Αθηνών, αλλά η Ορθοδοξία.
Έχω δύο ιστορίες να σας διηγηθώ γι’ αυτό. Και στις δύο εμπλέκεται -με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο- η Πολιτεία. Θα θυμάστε, ίσως, ότι από τις στήλες της εφημερίδας μας είχατε διαβάσει πρόσφατα ότι δαπάναις του υπουργείου Πολιτισμού ανακαινίστηκε το Σαντιρβάν Τζαμί, στη Δράμα. Το νέο αποκατεστημένο κτίριο αγοράστηκε από χριστιανό επιχειρηματία της Δράμας και αποκαταστάθηκε στη μορφή που είχε το 1830, έπειτα από μελέτη αρχιτέκτονος της περιοχής. Ο τελευταίος που είχε φροντίσει την ανακαίνισή του πριν από τον Δραμινό επχιειρηματία κ. Αποστολίδη της εταιρίας Raycap ήταν το 1806, σύμφωνα με την επιγραφή που φέρει στην είσοδό του ο Μεχμέτ Αλί Αγάς, πατέρας του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη. Λειτούργησε ως τζαμί έως τη δεκαετία του 1920.
Καλώς έπραξε η Πολιτεία και το ανακαίνισε, η Ελλάδα δεν πρέπει να φοβάται το παρελθόν της. Έστω και αν τα τεμένη που ανακατασκευάζονται και σώζονται χρόνια τώρα από το υπουργείο Πολιτισμού δίνουν πρόσφορο εδαφος ανάπτυξης στις νεο-οθωμανικές θεωρίες του Ερντογάν. Το πρόβλημα αρχίζει από τη στάση της Πολιτείας έναντι των χριστιανικών ναών.
Στη μικρή λίμνη που υπάρχει στην πόλη της Δράμας κυριαρχεί το εκκλησάκι της αγίας Βαρβάρας, της προστάτιδος της πόλεως. Σύμφωνα με τον θρύλο, όταν το 1830 η Δράμα κατακτήθηκε από τους Τούρκους το εκκλησάκι γκρεμίστηκε για να χτιστεί στη θέση του ένα τζαμί. Τα σχέδια των κατακτητών, όμως, άλλαξαν ανήμερα της αγίας Βαρβάρας. Η περιοχή πλημμύρισε με νερό. Το τζαμί δεν χτίστηκε ποτέ και στα σπλάχνα της παλαιάς εκκλησίας, ερείπια της οποίας διασώζονται στον πυθμένα της λίμνης, χτίστηκε το νέο εκκλησάκι. Κάθε χρόνο μάλιστα στη λίμνη μπροστά από το εκκλησάκι (που βρίσκεται μπροστά στο κλασικό ξενοδοχείο «Hydrama», στις καπναποθήκες που έσωσε, δαπάναις του, ο πατριώτης Κρητικός επιχειρηματίας Μανώλης Λεδάκης) τηρείται το έθιμο. Οι μαθητές αφήνουν στη μνήμη της αγίας δεκάδες χάρτινα καραβάκια μέσα στη λίμνη.
Όλα αυτά είναι, βεβαίως, άρρητα ρήματα για το κέντρο. Ψιλά γράμματα. Εντάσσονται στα μαθήματα πατριδογνωσίας με γενικό τίτλο «Για να καταλάβεις τον Βορρά», που έχουμε εγκαινιάσει προσφάτως. Το εκκλησάκι αυτό λοιπόν (επανέρχομαι στον Άγιο Δράμας Παύλο) χρειάζεται, όπως και το τζαμί, ανακαίνιση. Ο χρόνος είναι αντίπαλος των πάντων.
Μαθαίνω όμως ότι εσχάτως συμβαίνουν περίεργα πράγματα. Διάφοροι κουλτουριαραίοι αρχιτέκτονες, που τα έδωσαν όλα για την ανακαίνιση του Σαντιρβάν Τζαμί, προβαίνουν συστηματικά σε καταγγελίες στην Πολεοδομία εναντίον της μητροπόλεως και εμποδίζουν την ανακατασκευή της εκκλησίας. Η γραφειοκρατία του υπουργείου Πολιτισμού είναι «τα ζώα μου αργά». Έφτασε το θράσος κάποιων στο σημείο να στρέφονται κατά της τοπικής εκκλησίας, με το επιχείρημα ότι είναι περίπου αυθαίρετος η κόγχη του ιερού! Ναι, σωστά διαβάσατε… Τους ενόχλησε η κόγχη. Όχι ο μιναρές.
Δεν ξέρω αν έχουμε παραφρονήσει εντελώς. Αν έχουμε παραδοθεί. Αν παραδίδουμε κάθε μέρα και έναν πόντο πολιτισμικού εδάφους. Δεν ξέρω μήπως έχουμε αλλαξοπιστήσει. Ακούω και στα αθηναϊκά ραδιόφωνα για γλέντι Αποκριάς αλά Instanbul μέσα σε κλίμα γενικής απάθειας και κλονίζομαι. Όμως, επειδή εν τίνι μέτρω κάποιοι στα βασικά διατηρούμε τα λογικά μας, καλούμε την αγαπητή υπουργό Λίνα Μενδώνη να ασχοληθεί. Δεν θα ανακαινίζουμε τζαμιά για να αφήνουμε ανυπεράσπιστες στον χρόνο τις εκκλησιές μας.
Το αυτό ισχύει και για τη δεύτερη μικρή ιστορία, που διηγούμαι εν συντομία: Ο Δράμας Παύλος σώζει τη Λαυρεντιανή Μονη Μεταμορφώσεως Σωτήρος ως Νέα Σουμελά, ανακατασκευάζοντάς την υπομονετικά εδώ και καιρό. Ονομάζεται Λαυρεντιανή λόγω του ονόματος του παλαιού μητροπολίτη Δράμας και σε αυτήν σώζονται κειμήλια του Ποντιακού Ελληνισμού. Ανατριχιάζει κανείς διαβάζοντας στη σελίδα της Μητρόπολης Δράμας τους λόγους ανακατασκευής της. Αντιγράφω: «Επειδή η ιστορία, ειδικού του προσφυγικού Ελληνισμού, αποβάλλεται από τα επίσημα εκπαιδευτικά προγράμματα, είναι αναγκαίο να οργανωθούν και να λειτουργήσουν χώροι διάσωσης της ιστορίας, ώστε οι νέες γενιές να έχουν ένα σημείο αναφοράς που να τους συνδέει με τις αλησμόνητες πατρίδες».
Και όμως: Για την ανακατασκευή αυτής της ιστορικής μονής η Πολιτεία στο σύνολό της αδιαφόρησε πλήρως. Ξέρετε πώς κατάφερε ο Παύλος -γι’ αυτό «του βγάζω το καπέλο» σε αυτά- να ολοκληρώσει τις εργασίες στην Εκκλησια της Σωτήρος; Κυρίως, με τα χρήματα από το εφάπαξ ενός ταπεινού πένητος ιερέα, ο οποίος διέθεσε όλο το ποσό που δικαιούτο (130.000 ευρώ) για την ανακαίνισή της και χάρη στη δωρεά ενός επιχειρηματία της περιοχής, ο οποίος δώρισε όλα τα μάρμαρά της, αξίας 100.000 ευρώ, στην Ιερά Μητρόπολη. Συν τη βοήθεια από μερικούς πατριώτες επιχειρηματίες των Αθηνών με καταγωγή από τον Πόντο.
Το κράτος όμως μηδέν, το κράτος πουθενά, το κράτος άφαντο. Πρώτο στα τζαμιά, τελευταίο στις εκκλησιές. Μόνο στο Σύνταγμα είναι αγκαλιά με την Εκκλησία, στην πραγματική ζωή όχι. Μη ρωτάμε μετά ταύτα τι μας συνέβη, αν τυχόν κάτι συμβεί. Έχουμε ήδη παραδοθεί. Σιωπηρώς.
