Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει στη Συρία;

Τις 27 Νοεμβρίου δύο ένοπλες ομάδες τρομοκρατών, η Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS) και ο λεγόμενος Συριακός Εθνικός Στρατός, πραγματοποίησαν συντονισμένη επίθεση κατά της πόλης του Χαλεπίου, η οποία σε λιγότερο από 48 ώρες έπεσε στα χέρια των τρομοκρατών. Να δούμε ποιος είναι ποιος σ’ αυτό το παιχνίδι, που κατά πάσα οδηγεί σε δρόμο χωρίς γυρισμό το κράτος που μέχρι τώρα γνωρίζαμε ως Αραβική Δημοκρατία της Συρίας.

Η HTS είναι τρομοκρατική ομάδα αναγνωρισμένη από το Σ.Α. του ΟΗΕ, μετεξέλιξη της Αλ Νούσρα, παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, που ελέγχει από το 2012 την περιοχή του Ιντλίμπ, με κατοίκους που αγγίζουν τα 3,5 εκατομμύρια, σε συνεργασία με τον τουρκικό στρατό και την τουρκική υπηρεσία πληροφοριών ΜΙΤ. Η HTS ενσωματώνει στελέχη και τμήματα του Ισλαμικού Κράτους, χρηματοδοτείται από το Κατάρ και απολαμβάνει της… άτυπης στήριξης των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Τουρκίας και της Ουκρανίας.

Ελλείψει άλλης γεωγραφικής διεξόδου, επικοινωνεί μόνο με την Τουρκία, μέσω της οποίας διακινούνται στελέχη, όπλα, πυρομαχικά, εξοπλισμός και χρήματα, ενώ βασικός πόρος εσόδων είναι τα τέλη που εισπράττει από τη συνοριακή πύλη που επικοινωνεί με τον νομό Αντιόχειας, μέσω της οποίας γίνεται η διακίνηση πάσης φύσεως… αγαθών.

Ο λεγόμενος Συριακός Εθνικός Στρατός είναι μετεξέλιξη του λεγόμενου Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA). Αποτελείται από μια σειρά σχηματισμών (μεραρχίες, ταξιαρχίες, τάγματα κ.λπ.) που φέρουν διάφορα ονόματα τουρκικής… έμπνευσης, οι οποίοι χρηματοδοτούνται, εξοπλίζονται και καθοδηγούνται εξ ολοκλήρου από τον τουρκικό στρατό και τη ΜΙΤ. Οι σχηματισμοί αυτοί είναι στελεχωμένοι από ισλαμιστές τρομοκράτες από τη Συρία, κυρίως Τουρκομάνους, καθώς και από Τσετσένους, Ουζμπέκους και τζιχαντιστές από διάφορες χώρες, που συμμετείχαν στο Ισλαμικό Κράτος.

Ο FSA κατέχει το Αφρίν, την περιοχή Τζαραμπλούζ-Αλ Μπαμπ και την περιοχή μεταξύ μεταξύ Σερεκάνιγιε-Γκίρε Σπι και έχει κύριο στόχο την εμπέδωση του τουρκισμού και την εξάλειψη των Κούρδων από τις περιοχές που καταλαμβάνει και την απομάκρυνσή τους από τις ακτές της Μεσογείου, για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να αποκτήσουν μελλοντικά έξοδο στις ακτές της Μεσογείου.

Οι τρομοκράτες

Τι είχαν καταλάβει μέχρι τις μεσημβρινές ώρες της Παρασκευής οι τρομοκράτες της HTS και του FSA. Καταρχάς πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ισχυρός παράγοντας στην εξίσωση είναι η HTS και όχι ο FSA, δεδομένου ότι η τρομοκράτες της Αλ Κάιντα, λόγω εντοπιότητας, έχουν ισχυρό έρεισμα στους σουνίτες Αραβες των περιοχών που στοχοποιούν και καταλαμβάνουν.

Η HTS είχε καταλάβει το Χαλέπι, με εξαίρεση τις συνοικίες Σεΐχ Μακσούντ και Εσρέφιγιε, που κατέχουν μέχρι σήμερα οι Κούρδοι, και τη Χάμα, και κινείται προς κατάληψη της Χομς, ενώ ο FSA είχε καταλάβει την περιοχή του καντονίου Σέχμπα και την πρωτεύουσά του Τελ Ριφάτ, που φιλοξενούσε περίπου 200.000 Κούρδους, που είχαν καταφύγει εκεί μετά την κατάληψη του Αφρίν από τον τουρκικό στρατό, το 2018. Ο FSA είχε καταλάβει και ορισμένες περιοχές που εγκαταλείψει ο συριακός στρατός, ανατολικά του Χαλεπίου, ενώ έχει επιχειρήσει να επιτεθεί στο καντόνι της Ιεράπολης (Μένπετζ), χωρίς επιτυχία, αφού εκεί υπάρχει οργανωμένη άμυνα των Κούρδων.

Οι Κούρδοι του YPG με τη σειρά τους είχαν καταλάβει ορισμένες περιοχές που εγκατέλειψε ο συριακός στρατός, κατά μήκος της δυτικής όχθης του Ευφράτη, μέχρι την περιοχή της Τάμπκα, ενώ με τη βοήθεια της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ έχουν εξαλείψει το προγεφύρωμα που διατηρούσε ο συριακός στρατός ανατολικά του Ευφράτη, νοτίως της Ντερ εζ Ζορ. Επίσης, κινητοποίηση παρατηρείται στην περιοχή Ντεράα, στα νότια της χώρας, όπου ένοπλες ομάδες Δρούζων έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους ορισμένες περιοχές κατά μήκος των κατεχομένων από το Ισραήλ Υψωμάτων του Γκολάν.

Πώς εξηγούνται η κατάρρευση του συριακού στρατού και η ταχεία προέλαση των τρομοκρατών της HTS. Καταρχάς η HTS προετοιμάζεται μεθοδικά για την επίθεση αυτή από τότε που άρχισε ο πόλεμος στη Γάζα και πιο εντατικά από τότε που ενεπλάκη στον πόλεμο η Χεζμπολάχ, τμήματα της οποίας, δυνάμεως περίπου 12.000 ανδρών, ήταν επιφορτισμένα με την ασφάλεια του Χαλεπίου. Στην προετοιμασία της HTS συνέβαλαν ποικιλοτρόπως μυστικές υπηρεσίες των χωρών που είναι ενοχλημένες από την παρουσία της Ρωσίας και του Ιράν στην περιοχή, ανάμεσα σ’ αυτές και η GUR, η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ουκρανίας, στελέχη της οποίας ανέλαβαν τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση των τρομοκρατών στη χρήση επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

Οταν μετά την εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο αποχώρησαν οι 12.000 ένοπλοι της Χεζμπολάχ από την περιφέρεια Χαλεπίου για να συμμετέχουν στον πόλεμο, δημιουργήθηκαν οι ευνοϊκές συνθήκες για την επίθεση της HTS, η οποία επίθεση ξεκίνησε με την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ.

Η «αλλαγή του χάρτη»

Μια πρώτη αποτίμηση, ενώ ο συριακός στρατός αποχωρεί από ορισμένες περιοχές στα ανατολικά της χώρας, για να υποστηρίξει τη Χομς και τη Δαμασκό και ενώ η προέλαση της HTS συνεχίζεται. Οσον αφορά τη Ρωσία, βλέπει πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες την παρουσία της στη Συρία και ειδικά στη ναυτική βάση της Ταρτούς και την αεροπορική βάση Χμεϊμίν, στο διεθνές αεροδρόμιο της Λαττάκειας, να τίθεται εν κινδύνω. Το ίδιο ισχύει και για το Ιράν, το οποίο χρησιμοποιούσε τη Συρία, μετά το 2011, ως βάση για ενίσχυση της Χεζμπολάχ με οπλικά συστήματα, πυρομαχικά και προσωπικό.

Οι κερδισμένοι είναι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, που βλέπουν τη Ρωσία και το Ιράν να αποδυναμώνονται δραματικά στην περιοχή. Οσον αφορά την Τουρκία, είχε μικρά εδαφικά κέρδη, με την εκδίωξη των Κούρδων από το καντόνι Σέχμπα και την πρωτεύουσά του Τελ Ριφάτ. Ομως ο τελικός «λογαριασμός» θα έλθει στην Τουρκία όταν οι ΗΠΑ διασαφηνίσουν τη θέση τους, αν δηλαδή αποφασίσουν να παραμείνουν στο πλευρό των Κούρδων ή αν αποφασίσουν να αποσυρθούν από την περιοχή.

Αν επιλέξουν την παραμονή τους, τότε η Τουρκία θα κληθεί να διαχειριστεί ένα μείζον ζήτημα, που είναι το δεύτερο κουρδικό κράτος, που αναμένεται να αποκτήσει αυτονομία με ένα νέο Σύνταγμα που είναι πολύ πιθανόν να ισχύσει την επόμενη ημέρα στη Συρία.

Οσον αφορά τον Ασαντ, όσο κι αν υπάρχουν κινήσεις να τον στηρίξουν το Ιράν και το Ιράκ, με τη Ρωσία απασχολημένη στα δικά της μέτωπα, το μέλλον του διαγράφεται δυσοίωνο, εκτός κι αν στείλουν στρατεύματα Τεχεράνη και Βαγδάτη να απελευθερώσουν τις περιοχές που έχει καταλάβει η HTS.

Ο μεγάλος χαμένος είναι οι χριστιανοί αλλά και διάφορες θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες της Συρίας που είναι και θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο της σουνιτικής πλειοψηφίας και της τουρκικής επιρροής. Εκεί υπάρχει μόνο ένας δρόμος, αυτός της γενοκτονίας. Αλλωστε η Τουρκία διαθέτει και τη σχετική… τεχνογνωσία.