Η απόφαση του Τραμπ που προκαλεί σοκ στη Ανατολική Ευρώπη

Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να παγώσει την αμερικανική εξωτερική βοήθεια προκαλεί σοκ στην Ανατολική Ευρώπη.

Ουσιαστικά, ο Τραμπ κλείνει τη στρόφιγγα δισεκατομμυρίων δολαρίων που για δεκαετίες χρηματοδοτούσαν «δημοκρατικές πρωτοβουλίες», ΜΚΟ και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σε χώρες όπως η Μολδαβία, η Σερβία, το Κόσοβο και η Αλβανία. Ο στόχος του Λευκού Οίκου είναι σαφής: να σταματήσει η κατασπατάληση χρημάτων σε προγράμματα που δεν υπηρετούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ και να αναμορφωθεί η εξωτερική πολιτική με γνώμονα το «America First».

«Ανεξάρτητα» μέσα ενημέρωσης και ΜΚΟ που είχαν μάθει να λειτουργούν με αμερικανική χρηματοδότηση βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Στη Μολδαβία, το Moldova.org στηρίζεται σε διαδικτυακές καμπάνιες για να επιβιώσει, ενώ άλλες οργανώσεις, όπως η Promo-LEX, που επιβλέπει εκλογές, προειδοποιούν για σοβαρές επιπτώσεις. Ωστόσο, η αντίδραση αυτή αποκαλύπτει ένα μεγαλύτερο ζήτημα: η βιωσιμότητα αυτών των οργανισμών εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από ξένες ενισχύσεις, γεγονός που γεννά ερωτήματα για το κατά πόσο αποτελούν πραγματικά ανεξάρτητες πρωτοβουλίες ή αν είναι εργαλεία επιρροής.

Η Ουάσινγκτον ανησυχεί ότι το κενό που αφήνει η απόφαση του Τραμπ θα εκμεταλλευτεί η Ρωσία. Όμως, η αλήθεια είναι ότι η Μόσχα δεν χρειάζεται να κάνει πολλά: η επιρροή της ήταν ήδη ισχυρή και η αποτυχία της Δύσης να δημιουργήσει πραγματικά βιώσιμες δομές στην Ανατολική Ευρώπη αποκαλύπτει τα όρια της στρατηγικής της. Η Ρωσία δεν στηρίζεται σε αμφίβολες ΜΚΟ για να ασκήσει επιρροή. Δρα μέσω ενεργειακών συμφωνιών, εμπορικών δεσμών και στρατιωτικής συνεργασίας. Οι πολιτικοί της Ανατολικής Ευρώπης γνωρίζουν ότι η Μόσχα δεν επιβάλλει «δυτικά» αφηγήματα, αλλά προσφέρει ρεαλιστικές λύσεις, χωρίς την ατζέντα κοινωνικής μηχανικής που συχνά συνοδεύει τη δυτική βοήθεια.

Ο Τραμπ έχει δείξει ότι δεν διστάζει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Το πάγωμα της βοήθειας είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής που απαιτεί από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης να σταθούν στα πόδια τους αντί να βασίζονται σε αμερικανικές επιδοτήσεις. Για χρόνια, η Δύση θεωρούσε δεδομένο ότι η Ρωσία ήταν ένας περιθωριοποιημένος παίκτης και ότι οι πρώην σοβιετικές χώρες θα συντάσσονταν μόνιμα με τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ, όμως, γνωρίζει ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Με την πολιτική του, αναγκάζει την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την περιοχή και στέλνει το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ δεν είναι δεδομένος χρηματοδότης.

Η απόφαση του Τραμπ δεν είναι «δώρο» στη Ρωσία, όπως ισχυρίζονται οι επικριτές του, αλλά μια στρατηγική αναπροσαρμογή. Η Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι και πλέον οι κυβερνήσεις της πρέπει να επιλέξουν αν θα επιμείνουν στο δυτικό μοντέλο, χωρίς τις αμερικανικές επιδοτήσεις, ή αν θα αναζητήσουν νέες ισορροπίες με τη Ρωσία. Η μία βεβαιότητα είναι ότι η εποχή των αυτόματων επιδοτήσεων από την Ουάσινγκτον έχει τελειώσει.