Στις 4 Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί η Παγκόσμια Ημέρα του Καρκίνου με σκοπό την ευαισθητοποίηση και τη δημιουργία επίγνωσης για τη σημασία της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας της νόσου. Χρέος μας είναι κάθε Φεβρουάριο να επενδύουμε ενεργά στην ενημέρωση του κόσμου για την πρόληψη και θεραπεία.
Όσον αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα, είναι ο πρώτος σε συχνότητα στον γενικό πληθυσμό και στον άνδρα και τρίτος στη γυναίκα. Πρόκειται για την άναρχη, επιθετική και γρήγορη ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό προσβεβλημένων κυττάρων στον πνεύμονα, όπως γνωρίζουμε γενικά για τον καρκίνο. Η πλέον αποτελεσματικότερη λύση για τον τον καρκίνο του πνεύμονος είναι η χειρουργική αντιμετώπιση, καθώς η ριζική αφαίρεση του όγκου μπορεί να οδηγήσει σε ίαση. Παρόλα αυτά, η αφαίρεση του όγκου δεν θεωρείται πάντα η πρώτη ιατρική παρέμβαση. Επομένως, ο «ανεγχείρητος» καρκίνος του πνεύμονα, αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημα» για την ιατρική κοινότητα, με πρωταρχικό σκοπό ο όγκος να καταστεί χειρουργήσιμος, επειδή απαιτείται συνδυαστική θεραπεία από μια έμπειρη και εξειδικευμένη ιατρική ομάδα,
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Θωρακοχειρουργός-Αγγειοχειρουργός, κος Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, μας εξηγεί την ενδεδειγμένη ιατρική αντιμετώπιση αυτών των απαιτητικών ανεγχείρητων καρκίνων, ώστε σε κάθε περίπτωση να διασφαλίζεται το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.
Κύριε Μαρκόπουλε, σε ποιες περιπτώσεις δεν αποτελεί η χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου του πνεύμονα την πρώτη λύση;
Ο ανεγχείρητος καρκίνος πνεύμονος είναι ένας καρκινικός όγκος στον πνεύμονα ο οποίος δεν επιδέχεται σαν πρώτη ιατρική παρέμβαση την αφαίρεσή του. Το 10-15% των καρκίνων στον πνεύμονα είναι μικροκυτταρικού τύπου και είναι ανεγχείρητοι ανεξαρτήτως μεγέθους. Θεωρείται ότι ο συνδυασμός χημειοθεραπείας με ακτινοβολίες έχει τα ίδια αποτελέσματα με το χειρουργείο. Στο υπόλοιπο 85-90% ο στόχος είναι η ριζική αφαίρεση, η οποία είναι και η μόνη παρέμβαση που μπορεί να οδηγήσει σε ίαση. Όλα τα άλλα είναι σημαντικά, συχνά αποδοτικά αλλά παρηγορητικά. Είναι αλήθεια ότι το 50% των καρκίνων του πνεύμονος ανακαλύπτονται τυχαία, σε μία ακτινογραφία θώρακος επ’ ευκαιρία μιας επεμβάσεως ή ενός κρυολογήματος ή ενός check up. Το αναφέρω σαν απόδειξη ότι τις πιο πολλές φορές ένας όγκος στον πνεύμονα αναπτύσσεται ασυμπτωματικά. Έτσι, δυστυχώς, όταν ο καρκίνος ανακαλύπτεται, συχνά είναι ευμεγέθης και στο 30-40% κρίνεται ως ανεγχείρητος.
Ένας καρκίνος πνεύμονος είναι ανεγχείρητος όταν:
1) έχει απομακρυσμένες μεταστάσεις (εγκέφαλο, συκώτι, επινεφρίδια, οστά), επομένως θεωρείται ήδη νόσος διασκορπισμένη στο σώμα,
2) οι αναπνευστικές εφεδρείες του ασθενούς δεν επιτρέπουν χειρουργείο στον πνεύμονα και αφαίρεση μεγάλου τμήματος αυτού (π.χ. πνευμονεκτομή),
3) υπάρχουν block λεμφαδένων που έχουν περάσει στο αντίθετο μεσοθωράκιο (δηλαδή ο όγκος είναι δεξιά και υπάρχουν λεμφαδένες και αριστερά),
4) οι λεμφαδένες είναι ομόπλευροι αλλά είναι τόσο πολλοί που δε μας επιτρέπουν την προσέγγιση πνευμονικής αρτηρίας ή βρόγχου,
5) έχει διηθηθεί η άνω κοίλη φλέβα, η αορτή, η πνευμονική αρτηρία, το περικάρδιο και η υποκλείδιος φλέβα,
6) υπάρχει πλευριτικό υγρό με καρκινικά κύτταρα και, τέλος,
7) όταν συνυπάρχουν παθήσεις που καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο ένα χειρουργείο στον πνεύμονα π.χ. 4ου βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρή αιματολογική νόσος, νεφρική ανεπάρκεια υπό τεχνητό νεφρό και άλλα).
Εξηγήστε μας τη θεραπευτική προσέγγιση που πρέπει να ακολουθηθεί σε αυτές τις περιπτώσεις, καθώς και τον στόχος του χειρουργού.
Ο στόχος του χειρουργού είναι η ριζική αφαίρεση του όγκου από τον πνεύμονα αλλά και των τοπικών (επιχώριων) λεμφαδένων. Είναι και ο μόνος που έχει την υποχρέωση να κρίνει το ανεγχείρητο ενός καρκίνου από τεχνική άποψη και μετεγχειρητική πορεία χωρίς επιπλοκές. Δυστυχώς, παρατηρείται το φαινόμενο να χαρακτηρίζεται ένας όγκος σαν ανεγχείρητος χωρίς να έχει κληθεί χειρουργός. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά πολύ σύνηθες στην Ελλάδα. Από τις παραπάνω περιπτώσεις η 1η, η 5η και η 6η αναμφισβήτητα περιγράφουν ανεγχείρητο όγκο. Ωστόσο, η 2η, η 3η, η 4η και η 7η (σπανιότατα) είναι περιπτώσεις που αφορούν το 30% των περιστατικών του καρκίνου πνεύμονα και είναι δυνατόν να οδηγηθούν σε ριζική αφαίρεση, αφού όμως έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία και ίσως και ακτινοθεραπεία. Η πραγματικότητα λέει ότι από αυτά τα περιστατικά το ένα τρίτο οδηγείται με ασφάλεια στο χειρουργείο. Δηλαδή, για να προσεγγίσουμε την ελληνική πραγματικότητα πρόκειται για 1000 περίπου περιστατικά τον χρόνο, τα οποία ίσως χάνονται άδικα. Εκτιμώ, ότι αξίζει τον κόπο, γιατί ασφαλώς δεν είναι κάτι εύκολο. Απαιτεί ιδιαίτερα ικανή χειρουργική ομάδα.
Πείτε μας για τη φωτοδυναμική θεραπεία, ενδείκνυται για τέτοια περιστατικά;
Η φωτοδυναμική θεραπεία που είναι η ενεργειακή αποδόμηση όγκων μέσω ίνας laser έχει θέση στην μείωση του μεγέθους του όγκου, στην παράταση της ζωής των ασθενών με άριστη ποιότητα, αλλά δεν αφορά τους λεμφαδένες οπότε ενώ μειώνει τον όγκο, σπανιότερα τον καθιστά χειρουργήσιμο.
Σε ποιες περιπτώσεις θεωρείται μονόδρομος η επέμβαση σε έναν ανεγχείρητο όγκο στον πνεύμονα;
Συμβαίνει σπάνια όταν έχουν υπάρξει επιπλοκές από την πορεία της νόσου ή από τις παρηγορητικές θεραπείες (χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία). Ποιες είναι αυτές οι επιπλοκές ενός ανεγχείρητου καρκίνου πνεύμονος που επιβάλλουν επέμβαση; 1) το απόστημα στο κέντρο του όγκου, συμβαίνει σε ταχέως αναπτυσσόμενους όγκους οι οποίοι νεκρώνονται κεντρικά και δημιουργούν απόστημα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε σηψαιμία. 2) μια μεγάλη αιμορραγία από διήθηση αγγείου που θεραπεύεται με επέμβαση βρογχοσκόπησης ή και με κανονικό χειρουργείο. 3) η στένωση της τραχείας ή στελεχιαίου βρόγχου που διορθώνεται με τοποθέτηση stent. 4)τεράστια πλευριτική συλλογή που αποκλείει τον πνεύμονα και πιέζει και τον υγιή. Η περίπτωση αυτή θέλει παροχέτευση και χημική πλευροδεσία ή και θωρακοσκόπηση. Απλή σε κόπο, χωρίς πόνο, δίνει απόλυτη ανακούφιση στον ασθενή άμεσα. 5) σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας σε όγκους άνω λοβού δεξιού πνεύμονα που προκαλεί τεράστιο οίδημα κεφαλής και τραχήλου και χεριών και αίσθημα πνιγμού. Η ανακούφιση είναι η τοποθέτηση φλεβικού stent στην άνω κοίλη φλέβα. Είναι προφανές ότι ο ρόλος του χειρουργού στον καρκίνο του πνεύμονα χαρίζει ζωή ή έστω ποιότητα ζωής σε χιλιάδες ασθενείς.
Πώς μπορεί να συμβάλει το Ογκολογικό Συμβούλιο;
Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι μια δύσκολη νόσος για τα περισσότερα περιστατικά, εκτός από εκείνα που διαγιγνώσκονται σε αρχικό στάδιο, δηλαδή όταν η διάμετρος όγκου είναι 1-2 εκ. Η καλή έκβαση ενός ασθενούς με καρκίνο πνεύμονος είναι αποτέλεσμα καλής συνεργασίας πολλών ειδικοτήτων και βέβαια είναι απαραίτητο να γίνεται ογκολογικό συμβούλιο πριν από τις περισσότερες αποφάσεις και να χαράσσεται κοινή στρατηγική. Ο πνευμονολόγος, ο θωρακοχειρουργός, ο ογκολόγος και ο ακτινοθεραπευτής είναι απαραίτητοι στην πορεία αυτής της νόσου, επομένως καλύτερα το ογκολογικό συμβούλιο έστω και άτυπα πρέπει να γίνεται εξαρχής και όχι όταν κάτι δεν πάει καλά στη συνέχεια.
Υπάρχει τρόπος να μειωθούν τα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονος μέσω της ορθής πρόληψης;
Ακούω τη δημόσια συζήτηση και τη δίκαιη ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού και βέβαια, επικροτώ τόσο την Ευρωπαϊκή όσο και την ελληνική πρωτοβουλία για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση. Καταθέτω, ωστόσο, ότι ο καρκίνος πνεύμονος είναι πιο συχνός από τον καρκίνο του μαστού και με μεγαλύτερη θνησιμότητα, επομένως η πολιτεία οφείλει να βάλει προγραμματισμό αξονικής θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας σε όλους άνω των 55-60 ετών και οπωσδήποτε τους καπνιστές μετά τα 45 έτη. Ο καρκίνος πνεύμονος είναι δύσκολη περιπέτεια σε προχωρημένο στάδιο, ενώ είναι ιάσιμος στο πρώτο ή και δεύτερο στάδιο.
O Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, Θωρακοχειρουργός – Αγγειοχειρουργός και Διευθυντής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού είναι στη διάθεσή σας στο 693 747 4174 για υπεύθυνη ενημέρωση και περαιτέρω πληροφόρηση πάνω στο θέμα. Εναλλακτικά επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.drmarkopoulos.gr.
