Η πολιτική που ακούει στο όνομα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο φαίνεται το τελευταίο διάστημα να… ζορίζεται! Οι σχέσεις με την Τουρκία δείχνουν να οδηγούνται εκ νέου σε νέα τροχιά πόλωσης, με την ελληνοτουρκική προσέγγιση να πλέει σε πελάγη… υφάλων και σκοπέλων και την Αγκυρα να επιδεικνύει καθημερινά προς την Ελλάδα την ισχύ των όπλων της.
- Από τον Νικ. Σταυρουλάκι, εφημερίδα «κυριακάτικη δημοκρατία»
Η Διακήρυξη των Αθηνών, που υπεγράφη από τον πρόεδρο της Τουρκίας και τον Ελληνα πρωθυπουργό, έχει μετατραπεί σε κουρελόχαρτο από την Αγκυρα, που καθημερινά επιχειρεί να παρουσιάσει χαρακτήρα ηγεμονικό, τον οποίο η Αθήνα αδυνατεί να αντιμετωπίσει. Και το ερώτημα είναι: Πώς μπορεί να χαρακτηριστεί η πολιτική της Αθήνας, όταν αυτή δεν έχει οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα; Η απάντηση είναι μονολεκτική: Αποτυχία!
Η Διακήρυξη των Αθηνών είναι ένα πολιτικό κείμενο που δεν δεσμεύει νομικά τα δύο μέρη, διακήρυττε η Αθήνα, ως επιχείρημα υπέρ της, αμέσως μετά την υπογραφή της. Αυτό προκύπτει ρητά και στο ίδιο το κείμενό της, που τονίζει στην ακροτελεύτια διάταξή της ότι «αυτή η Διακήρυξη δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία δεσμευτική για τα μέρη». Αυτήν την πτυχή χρησιμοποιεί η Αγκυρα, αφού δεν δεσμεύεται νομικά και προκαλεί καθημερινά την Ελλάδα, ταράσσοντας τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο, που ήταν η αρχική επιδίωξη. Αποτυχία!
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» με σειρά δημοσιευμάτων προειδοποιούσε από εκείνες τις ημέρες για την κατάληξη κάθε προσπάθειας ειρηνικής διευθέτησης των θεμάτων που εγείρει η Τουρκία, με την κυβέρνηση να επιμένει ότι βαδίζει στη μόνη πρόσφορη οδό, αυτήν της συνεννόησης. Η μέθοδος δεν αποδίδει και το τελικό αποτέλεσμα διαγράφεται περισσότερο απαισιόδοξο.
Η άσκηση «Steadfast Dart»
Τελευταίο επεισόδιο η άσκηση «Steadfast Dart», που πραγματοποιείται σε Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία και στην οποία θα συμμετάσχει προσωπικό από 18 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, την οποία η Αθήνα απείλησε να ακυρώσει μετά τις προσπάθειες της Αγκυρας να θέσει όρους που θα επιβάλλουν τις απόψεις της Τουρκίας για το Αιγαίο.
λαμβάνει χώρα και στην Ελλάδα – Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας άσκηση που περιλαμβάνει την ανάπτυξη της συμμαχικής Δύναμης Αντίδρασης του ΝΑΤΟ (Allied Reaction Force – ARF) σε Βουλγαρία, Ελλάδα και Ρουμανία, υπό το στρατηγείο NATO Rapid Deployable Corps Italy (NRDC-ITA)
Η Αγκυρα έθεσε ζητήματα που σχετίζονται με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, απαιτώντας να μη ζητείται άδεια πτήσης για τα τουρκικά αεροσκάφη που συμμετέχουν στην άσκηση στο FIR Αθηνών και να αναγνωριστεί η δικαιοδοσία της Τουρκίας σε ορισμένες περιοχές του Αιγαίου όσον αφορά την έρευνα και τη διάσωση. Στην άσκηση κομβικό ρόλο έπαιζαν τα λιμάνια Θεσσαλονίκης και Αλεξανδρούπολης, που ήταν ενταγμένα στον σχεδιασμό.
Ενημερώθηκε το ΓΕΕΘΑ και ο Ελληνας υπουργός Εθνικής Αμυνας Ν. Δένδιας ζήτησε από το Επιτελείο να μη γίν+ει δεκτή καμία θέση που θίγει κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και να διατυπώσει τις ελληνικές απαντήσεις στο αίτημα της Αγκυρας στη διοίκηση του ΝΑΤΟ στη Νάπολη. Ο Δένδιας έδωσε εντολές για οριστική αποχώρηση από την άσκηση, εάν δεν γίνουν δεκτές οι ελληνικές επιφυλάξεις, εξέλιξη που θα οδηγούσε σε ματαίωση της άσκησης, καθώς η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που φιλοξενεί βασικό τμήμα της άσκησης. Αλλωστε, οι στρατιωτικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της άσκησης έγιναν φανερές με τη συγκέντρωση πολεμικών πλοίων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Υποχρεωτικά τα επιχειρήματα της Ελλάδας σχετικά με τις άδειες πτήσης και τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης έγιναν δεκτά από το Αρχηγείο στη Νάπολη και η άσκηση ξεκίνησε.
Τουρκικά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι η Αθήνα απείλησε να ακυρώσει την άσκηση «Steadfast Dart», μια από τις σημαντικότερες ασκήσεις του ΝΑΤΟ, επικρίνοντας την ελληνική πρωτεύουσα για τη στάση της.
Στο κλίμα αυτό η Αθήνα, σύμφωνα με πληροφορίες, ζήτησε μεσολάβηση του ΝΑΤΟ στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ομολογώντας την αποτυχία της πολιτικής του έναντι της Αγκυρας. Και αυτή η κίνηση αποτυχημένη θα αποβεί, καθώς το ΝΑΤΟ συνήθως νίπτει τα χείρας του στις ελληνοτουρκικές διαφορές. Μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών του Δεκεμβρίου 2023 και τον διάλογο με τη γειτονική χώρα, υποτίθεται ότι η κατάσταση στο Αιγαίο εξομαλύνθηκε.
Το αίτημα για μεσολάβηση τέθηκε κατά την άτυπη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για θέματα ασφάλειας και άμυνας. Αν και η ελληνική πλευρά δεν έχει καταθέσει σχετικό γραπτό αίτημα στην έδρα του ΝΑΤΟ, η πρόταση της Αθήνας διατυπώθηκε με επίσημο τρόπο ενώπιον των 26 ηγετών των κρατών-μελών της Ε.Ε., του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν και του Γ.Γ. της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε, όπου είχε προσκληθεί…
Η κορβέτα βόρεια της Κρήτης
Στο Αιγαίο η Τουρκία έχει πλέον καθημερινή παρουσία έξω από τα Ελληνικά Χωρικά Υδατα. Για δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερες από δέκα ημέρες η Τουρκία, με αφορμή τις έρευνες για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, έστειλε πολεμικό πλοίο στο Αιγαίο, ταράσσοντας τα «ήρεμα νερά» της κυβέρνησης.
Τουρκική κορβέτα βρέθηκε βόρεια της Κρήτης δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερες από δέκα ημέρες. Αφορμή και πάλι η έξοδος από το λιμάνι του Ηρακλείου του ερευνητικού πλοίου «NG Worker», το οποίο πραγματοποιεί έρευνες στα ανοιχτά του νησιού, στο πλαίσιο του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Το ερευνητικό «συνοδεύει» φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού και σκάφος του Λιμενικού, ενώ, εικόνα από την περιοχή μεταφέρει και μη επανδρωμένο αεροσκάφος.
Ηδη από το απόγευμα της Δευτέρας η τουρκική κορβέτα είχε «τοποθετηθεί» βορειοανατολικά της Κρήτης, σε απόσταση περίπου 20 ναυτικών μιλίων από το σημείο των ερευνών. Εως το μεσημέρι της Τρίτης το τουρκικό πολεμικό πλοίο διατηρούσε την ίδια απόσταση από το ερευνητικό, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, εξέπεμψε σήμα μέσω ασυρμάτου καλώντας το ιταλικό πλοίο να αποχωρήσει από την περιοχή.
Θυμίζεται ότι στις 3 Φεβρουαρίου η τουρκική κορβέτα επιχείρησε να παρενοχλήσει το ιταλικό «Ievoli Relume», προειδοποιώντας τον κυβερνήτη του ερευνητικού ότι βρίσκεται σε περιοχή «εκτός δικαιοδοσίας». Η γενική εικόνα που σχηματίζεται από τις κινήσεις της κυβέρνησης στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής είναι ότι πελαγοδρομεί, την ώρα που η Τουρκία αλωνίζει στο Αιγαίο δημιουργώντας αίσθηση υποτέλειας της Αθήνας.
Κανένα αποτέλεσμα από τη συνάντηση με τον Μακρόν
Την ίδια ώρα το φιάσκο με τους Μeteor, που εκδηλώθηκε επειδή στη σύμβαση με τη Γαλλία για την προμήθεια των αεροσκαφών Rafale και στα οπλικά συστήματα που θα διέθεταν δεν υπήρξε πρόνοια για ρήτρα αποκλειστικότητας, γυρίζει τώρα μπούμερανγκ. Η συνάντηση Μητσοτάκη – Μακρόν στο Παρίσι, στο περιθώριο της παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής για την Τεχνητή Νοημοσύνη, σύμφωνα με Ελληνες κυβερνητικούς αξιωματούχους, δεν απέφερε ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η Αθήνα προσπάθησε απεγνωσμένα να σταματήσει την πώληση στην Τουρκία, καθώς κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο την αεροπορική υπεροχή της στην ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα, που αγόρασε 24 γαλλικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη Rafale, υποτίθεται ότι εξασφάλισε την αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο. Οι εξελίξεις δείχνουν το αντίθετο: Η Τουρκία ενδέχεται τελικά να προμηθευτεί τους Μeteor, ενώ σκοπεύει να αγοράσει και 40 μαχητικά αεροσκάφη Eurofighter Typhoon -20 μεταχειρισμένα από το Ηνωμένο Βασίλειο και 20 νέα- και θέλει να είναι εξοπλισμένα με Meteor. Οι πύραυλοι κατασκευάζονται από την ευρωπαϊκή εταιρία κατασκευής όπλων MBDA με έδρα το Παρίσι, αλλά το Παρίσι κάνει την… πάπια.
Στα τέλη Ιανουαρίου ο Ελληνας υπουργός Αμυνας Νίκος Δένδιας κάλεσε τη Γαλλίδα πρέσβη στην Αθήνα, Laurence Auer, ζητώντας «μια επίσημη ενημέρωση σχετικά με τις αναφορές για την πώληση». Επιδιώκοντας να αμβλύνει τις ανησυχίες της Αθήνας, η Γαλλία επιχείρησε να ρίξει το μπαλάκι στη Βρετανία, τονίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, όχι η Γαλλία, ηγείται των συνομιλιών για τη συμφωνία, υπενθυμίζοντας τη γαλλο-ελληνική συμφωνία του 2021, που προβλέπει τον όρο της αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής.
Η ίδια γραμμή επαναλήφθηκε και στη συνάντηση Μακρόν – Μητσοτάκη τη Δευτέρα. «Ο Γάλλος πρόεδρος επιβεβαίωσε στον Ελληνα πρωθυπουργό τη δέσμευση της Γαλλίας στη γαλλο-ελληνική στρατηγική εταιρική σχέση και την ασφάλεια της Ελλάδας», σύμφωνα με την ανακοίνωση για τη συνάντηση από τη γαλλική προεδρία. Τι δέσμευση είναι αυτή, όταν δεν μπορεί να ανακόψει πρόγραμμα στο οποίο μετέχει; Αποτυχία!
Κλιμακώνονται οι εναέριες παραβιάσεις
Παράλληλα επαναλαμβάνονται σε κλιμάκωση οι παραβάσεις και οι παραβιάσεις από τουρκικά αεροσκάφη. Δύο τουρκικές παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ) και δύο παραβάσεις Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) του FIR Αθηνών από αεροσκάφος ATR-72 σημειώθηκαν μόνο την Τρίτη στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, χωρίς πάντως εμπλοκές.
Με αυτά τα δεδομένα, το προγραμματιζόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας που θα φιλοξενηθεί στην Αγκυρα πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή για λόγους ευνόητους. Οι υπουργοί Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών περιδιαβαίνουν την υφήλιο σε μία προσπάθεια να εξασφαλίσουν ρήτρες ενίσχυσης της θέσης της Ελλάδας στην ταραγμένη περιοχή, κινήσεις οι οποίες δεν φαίνεται να έχουν αποδώσει καρπούς μέχρι στιγμής.
Ο Ν. Δένδιας στις ΗΠΑ, ενώ ο Γ. Γεραπετρίτης σε μία εβδομάδα επισκέφθηκε εφτά διαφορετικές πρωτεύουσες σε εντελώς διαφορετικές περιοχές. Ο υπουργός Εξωτερικών ολοκλήρωσε τον πρώτο κύκλο επαφών του στη Μέση Ανατολή και την Ινδία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αναφερόμενες στις επαφές του ΥΠΕΞ, «το υψηλό επίπεδο των συνομιλητών καταδεικνύει το ισχυρό διπλωματικό αποτύπωμα της Ελλάδας: Οι επαφές του υπουργού Εξωτερικών περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, τον βασιλιά της Ιορδανίας, Abdullah II, τον μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας, Ahmad Αl Sharaa, δύο πρωθυπουργούς, τον Σεΐχη Mohammed bin Abdulrahman Al-Thani του Κατάρ και τον Παλαιστίνιο Mohammad Mustafa, δύο αναπληρωτές πρωθυπουργούς και υπουργούς Εξωτερικών, τον σεΐχη Abdullah bin Zayed Al Nahyan των ΗΑΕ και τον Ayman Al Safadi της Ιορδανίας, τρεις υπουργούς Εξωτερικών, τον ΥΠΕΞ Ισραήλ, Gideon Sa’ar, τον μεταβατικό ΥΠΕΞ Συρίας, Asaad Αl Shaibani και τον ΥΠΕΞ της Ινδίας, Subrahmanyam Jaishankar».
Αν αυτός δεν είναι αγώνας δρόμου, τι είναι; Ωστόσο με αυτό το κυνηγητό επαφών η Αθήνα ευελπιστεί ότι θα εξισορροπήσει την τουρκική επιθετικότητα διά της διπλωματίας. Διότι διά της στρατιωτικής ισχύος δεν μπορεί – τουλάχιστον επί του παρόντος…
