Ο Χατζηδάκης δικαιώνει την ΕτΚ για τις κατασχέσεις με οθωμανικό δίκαιο!

ΜΑΡΙΑ ΔΕΛΗΘΑΝΑΣΗ

Άτυπη εντολή προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ώστε να σταματήσει προσωρινά η άσκηση αγωγών από το Δημόσιο προς ιδιοκτήτες, των οποίων αμφισβητεί τις περιουσίες, εξέδωσε το υπουργείο Οικονομικών πριν από λίγα 24ωρα με ανακοίνωσή του. Στο σχετικό κείμενο του ΥΠΕΘΟ διατυπώνεται δέσμευση για συνολική επίλυση του προβλήματος, που όμως χαρακτηρίζεται από πολλές διαφορετικές μεταξύ τους υποπεριπτώσεις. Καθώς, διαφορετικού τύπου προβλήματα αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι π.χ. των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων, που πλήρωναν φόρους στους Οθωμανούς, αλλά δεν καταλήφθηκαν εν τοις πράγμασι τα εδάφη τους (οπότε καταρρίπτεται το κύριο επιχείρημα της διοίκησης περί ιστορικής συνέχειας της ιδιοκτησίας του) και άλλα προβλήματα αντιμετωπίζουν περιοχές, στις οποίες οι περιουσίες είχαν αποκτηθεί μέσω άλλων διαδικασιών.

Η ανακοίνωση έρχεται ένα μήνα μετά το κύμα διαμαρτυρίας που προκάλεσε δημοσίευμα της «ΕτΚ» στις 26.01.2025 σχετικά με την κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας νησιωτών στα Δωδεκάνησα και ειδικά στα μη δορυάλωτα νησιά (νησιά που δεν κυριεύθηκαν με την «σπάθη και το δόρυ» από τους Οθωμανούς και εν προκειμένω όλα τα νησιά του συμπλέγματος εκτός από τη Ρόδο και την Κω). Όπως εξηγούσε η «ΕτΚ» στο δημοσίευμά της, που αφορούσε ειδικά την περίπτωση περιουσιών στους Αρκιούς,  η αξίωση του Δημοσίου – που έχει ήδη καταπέσει με πάμπολλες αποφάσεις του Αρείου Πάγου – είναι κατάφωρα έωλη για τον εξής πολύ απλό λόγο: Στα νησιά αυτά δεν πάτησαν ποτέ Οθωμανοί. Άρα αίρεται αυτοδικαίως ο ισχυρισμός της διοίκησης ότι οι περιουσίες είναι δημόσιες, με το επιχείρημα ότι το ελληνικό δημόσιο αποτελεί συνέχεια του οθωμανικού και αυτό με τη σειρά του συνέχεια του βυζαντινού δημοσίου.

Λίγες ημέρες μετά το δημοσίευμα, ο δήμαρχος Πάτμου Νικήτας Τσαμπαλάκης, ο δραστήριος κάτοικος Διαμαντής Μαντής και ο επίκουρος καθηγητής της Νομικής σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και δικηγόρος κατοίκων των Αρκιών Δημήτρης Μηχιώτης συναντήθηκαν με τον υπουργό ΥΠΕΘΟ Κωστή Χατζηδάκη. Στη συζήτηση εκείνη, ο υπουργός δεσμεύθηκε ότι θα επιλύσει το θέμα, αρχικά προσωρινά και στη συνέχεια με μόνιμο τρόπο. Η ανακοίνωση Τύπου και άτυπη εντολή προς το ΝΣΚ ήταν η πρώτη κίνηση εκ μέρους του υπουργείου. Μάλιστα, το ΥΠΕΘΟ στην ανακοίνωσή του δεσμεύεται ότι θα επιλύσει το πρόβλημα με γνώμονα τη νομολογία του Αρείου Πάγου.

Ήδη εκατοντάδες άνθρωποι απώλεσαν τις ιδιοκτησίες τους

Όπως σημειώνει στην «ΕτΚ» ο κ. Μηχιώτης «τα τελευταία χρόνια έχει επιστρατευθεί ένα δικαιο-ιστορικό επιχείρημα, στο όνομα του οποίου γίνεται κατάχρηση δικαιώματος. Το Δημόσιο υποστηρίζει ότι της διαδοχής των ιδιωτικών τίτλων υπερέχει το ιστορικό γεγονός πως τα Δωδεκάνησα ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία, άρα δικαιούται να κατέχει τις ιδιωτικές περιουσίες. Ασκεί σωρηδόν εκατοντάδες αγωγές και όποιον ερημοδικασθεί ή χάσει τις προθεσμίες εκδίκασης της υπόθεσής του, χάνει την περιουσία του. Και υπάρχουν ήδη εκατοντάδες άνθρωποι που έχασαν με αυτόν τον τρόπο τις περιουσίες τους, καθώς οι κάτοικοι των μικρότερων νησιών συνήθως δεν έχουν τους πόρους για να ανταποκριθούν σε μια τέτοια πρόκληση. Αλλά υπάρχει και η πολιτική διάσταση του ζητήματος. Το δημόσιο έρχεται μετά από 80 χρόνια και λέει ότι δεν υπάρχει χρησικτησία εις βάρος του. Θεωρώ ότι η απαγόρευση χρησικτησίας εις βάρος του δημοσίου στο διηνεκές, ακόμη κι αν έχει εμπράγματα δικαιώματα, είναι καταχρηστική άσκηση δικαιώματος».

Η στάση του ΝΣΚ και η παράλογη ρύθμιση του 2022

Ο κ. Μηχιώτης θέτει και μια άλλη διάσταση του προβλήματος, που αφορά τη στάση του ΝΣΚ: «Η νομολογία των Δικαστηρίων μας, ακόμα και με αποφάσεις του Αρείου Πάγου, έχει θέσει φραγμό σε όλη αυτήν την διεκδίκηση ακινήτων εκ μέρους του Δημοσίου. Ειδικότερα, παγίως γίνεται δεκτό από τη νομολογία ότι οι γαίες στα Δωδεκάνησα – με εξαίρεση τη Ρόδο και την Κω – δεν θεωρούνταν δημόσιες κατά το οθωμανικό δίκαιο. Επρόκειτο αντιθέτως για γαίες καθαρής κυριότητας (μουλκ). Τούτο δε διότι οι γαίες αυτές ουδέποτε υπήρξαν «δορυάλωτες». Δεν κατακτήθηκαν δηλαδή με στρατεύματα κατοχής από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η θέση αυτή αποτελεί από το 2013 μέχρι σήμερα κοινό τόπο. Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους τελεί προφανώς σε γνώση τούτης της νομολογίας. Δεν ζητείται κάποια παραχώρηση από το Δημόσιο. Το ζητούμενο είναι να μην εμμένει το Ν.Σ.Κ. σε αξιώσεις που έχουν κριθεί από τη νομολογία ως στερούμενες νομικού ερείσματος. Να μην επικαλείται, με άλλα λόγια, δικαιώματα που δεν έχει».

Συγχρόνως, στηλιτεύει νομοθετική διάταξη του 2022: «Από τον Σεπτέμβριο του 2022 τέθηκε σε ισχύ η διάταξη του άρθρου 126 ν. 4972/2022. Αυτή αφορά ελάχιστες νήσους, όπως το Αγαθονήσι, τους Αρκιούς κ.α., και προβλέπει ότι οι δίκες μεταξύ «νομέων και Δημοσίου» καταργούνται μόνο υπό την προϋπόθεση ότι οι αντίδικοι του τελευταίου είναι μόνιμοι κάτοικοι με βεβαίωση του οικείου Δήμου. Η ρύθμιση είναι ατελής. Δεν μπορεί το ιδιοκτησιακό δικαίωμα να καθορίζεται από το αν κάποιος κατοικεί μονίμως στην ιδιοκτησία του». Ο κ. Μηχιώτης, που ήδη εκπροσωπεί τις μισές σχεδόν υπό αμφισβήτηση ιδιοκτησίες των Αρκιών, προτείνει «να παραιτηθεί νομοθετικά το Δημόσιο από τις αξιώσεις του σε περιοχές που είναι μη δορυάλωτες, όπως τα Δωδεκάνησα και οι Κυκλάδες. Δεν αρκεί να δοθεί εντολή στο Ν.Σ.Κ. από τους πολιτικούς του προïσταμένους να σταματήσει να ασκεί αγωγές με την προδιαληφθείσα ιστορική βάση. Θα πρέπει, με κάποιον τρόπο, να αποτυπωθεί νομοθετικώς η θέση της νομολογίας περί των εμπράγματων δικαιωμάτων επί των «μη δορυάλωτων» εκτάσεων. Αλλιώς οι ιδιοκτησίες στα νησιά θα είναι μονίμως έρμαια διεκδικήσεων από το δημόσιο».

Αρειος Πάγος:  …….

Σύμφωνα με τη τελευταία έκθεση του ΝΣΚ, μόνον το 2023 ασκήθηκαν 857 νέες κτηματολογικές αγωγές, 465 εφέσεις και 179 αναιρέσεις. Επιπλέον, υπήρξαν 3.106 παραστάσεις στο Μονομελές Πρωτοδικείο, 207 παραστάσεις στο Πολυμελές Πρωτοδικείο και 545 στο Εφετείο, που αφορούσαν κτηματολογικές αγωγές πρηγουμένων ετών. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το δημόσιο χάνει σχεδόν τα ¾ των υποθέσεων που ασκεί έφεση (στοιχεία lawspot).