Η κοινωνία και η οικονομία βρίσκονται σε μετάβαση αυτόν τον καιρό.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Έπειτα από δύο μήνες περιορισμού αναζητούν αγωνιωδώς μια ανάσα: στις παραλίες, στις πλατείες, στις εκκλησίες, στα καφέ. Γυρίζουμε προσωρινά σελίδα, αλλά όλοι κατά βάθος διαισθανόμαστε ότι τα δύσκολα είναι πάλι μπροστά. Αξιολογώ ως την πλέον σημαντική είδηση που διάβασα το Σαββατοκύριακο την πληροφορία περί επιδότησης των μισθών των συμβασιούχων του ευρύτερου δημόσιου τομέα από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SURE.
Αποτελεί τροχιοδεικτική βολή για τα επερχόμενα. Όχι μόνο στον δημόσιο τομέα, αλλά στην οικονομία συνολικά. Εάν το κράτος, ο διατάκτης της μισθοδοσίας των υπαλλήλων του Δημοσίου, νιώθει την ανάγκη να αποκτήσει συνεταίρο τις Βρυξέλλες στα μέσα της χρονιάς για να μειωθεί το μισθολογικό και ασφαλιστικό κόστος του, τότε κάτι πολύ ανησυχητικό βλέπει στον ορίζοντα. Και το ανησυχητικό είναι ότι, σύμφωνα με όλες τις νεότερες εκτιμήσεις στις Βρυξέλλες (Κομισιόν), στην Ουάσινγκτον (ΔΝΤ) και τη Φρανκφούρτη (ΕΚΤ), η παγκόσμια ύφεση θα είναι μεγαλύτερη από τους πρώτους υπολογισμούς.
Στη Γερμανία ήδη κατεγράφη μεταπολεμικό ρεκόρ υστέρησης δημοσίων εσόδων. Τα ερωτήματα λοιπόν είναι μπροστά μας, δυστυχώς και οι απαντήσεις. Μου έκαναν ισχυρή εντύπωση δύο αναλύσεις που διάβασα προσφάτως περί αυτών. Μετά τη μελέτη τους αισθάνθηκα ότι έχει αρχίσει η ψυχολογική προετοιμασία για όσα θα έρθουν. Οι αναλύσεις αυτές γράφτηκαν από δύο πρόσωπα που κινούνται στο ευρύτερο ιδεολογικό περιβάλλον του πρωθυπουργού. Δεν τον εκφράζουν μεν, απηχούν ένα γενικότερο κλίμα δε. Η πρώτη ανήκει στη Μιράντα Ξαφά, υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ, την οποία ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης μετακάλεσε στην Αθήνα το 1990 κατόπιν παρακλήσεως του πατρός της (φίλος του).
Είχε την ελπίδα -ο πατήρ- ότι με την επιστροφή της στην Ελλάδα η κυρία Ξαφά θα παντρευόταν. Τελικώς «γάμος» έγινε, αλλά με τον… νεοφιλελευθερισμό. Πήρε την αντιπροσωπία από τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο. Η δεύτερη ανάλυση ανήκει στον καθηγητή Πλάτωνα Τήνιο, μέλος της ομάδας του καθηγητή Σπράου, που συνέταξε το Ασφαλιστικό Γιαννίτση.
Ο κύριος Τήνιος είναι σύζυγος της καθηγήτριας Αντιγόνης Λυμπεράκη, η οποία είναι πρώτη εξαδέλφη του πρωθυπουργού. Η μητέρα της Αρτεμισία, μια αρχόντισσα που γνώρισα προσφάτως, είναι αδελφή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η μόνη εν ζωή. Και οι δύο λοιπόν, Ξαφά και Τήνιος, δεν είναι άγευστοι του κλίματος που επικρατεί στο ευρύτερο εκτός Μαξίμου περιβάλλον του πρωθυπουργού.
Έχουν άλλωστε την επάρκεια και την επιρροή να το διαμορφώνουν. Η Ξαφά, με την οποία (για όση αξία έχει η γνώμη μου) συνήθως διαφωνώ και, όταν την πετυχαίνω καμιά φορά στο «Καφενείο» της Λουκιανού να γευματίζει με τη φίλη μου Βίλμα Σινάνογλου, της το λέω, αποτύπωσε σε πρόσφατο άρθρο της («Καθημερινή», Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, 11/5/2020) με ακρίβεια τα δεδομένα. Με τη συνήθη ωμότητα που τη διακρίνει, βεβαίως. Και, βεβαίως, πρότεινε λύσεις.
Ο οικονομικός εθνικός ορίζων, όπως τον περιέγραψε, είναι ζοφερός και ταιριάζει με τις περιγραφές που μου έκαναν προσφάτως ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης. Ήτοι: Λεφτά στο δημόσιο ταμείο βαριά βαριά διαθέτουμε έως τον Αύγουστο. Για να βγει ο Προϋπολογισμός θα αντλήσουμε ως Ελλάς 1,5-2 δισ. ευρώ από το κοινοτικό πρόγραμμα SURE, 2,5 δισ. δάνεια από την ΕΤΕπ, 4 δισ. δάνεια με ελαφρά αιρεσιμότητα (κατά Ξαφά) από τον ESM και επίσης χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε. και από τις αγορές. Συν όσα εξοικονομούμε από την αναβολή εξόφλησης του ΔΝΤ. Ηδη ο Ρέγκλινγκ μάς είπε προχθές: «Αν δανειστείτε από εμένα, θα εξοικονομήσετε κοντά 1 δισ. ευρώ».
Η περιγραφή της κυρίας Ξαφά οδηγεί σε ένα μείζον πολιτικό ερώτημα: Ποιον δρόμο θα ακολουθήσει η κυβέρνηση; Τον δρόμο των περικοπών δημοσίων δαπανών που προτείνει η ίδια ή τον δρόμο της αντιπολίτευσης που λέει «έχετε 40 δισ. στο μαξιλάρι για να μη γίνουν περικοπές»; Που ζητά (μαζί της και κοινωνικά φιλελεύθεροι οικονομολόγοι) αύξηση δημοσίων επενδύσεων και τόνωση της κατανάλωσης; Η κυρία Ξαφά υποστηρίζει ότι, επειδή «καίγονται ταχύτατα οι εφεδρείες της κυβέρνησης», αυτή πρέπει «να διεκδικήσει δημοσιονομικό χώρο».
Το σχήμα που προτείνει είναι μείωση της φορολογίας για τη μεσαία τάξη έναντι περικοπών των κρατικών δαπανών στις ΔΕΚΟ και στο Ασφαλιστικό. Για τις ζημιογόνες ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΛΑΡΚΟ, ΕΛ.ΤΑ., ΕΑΒ, ΕΑΣ, ΣΤΑ.ΣΥ.), για τις οποίες το κράτος δανείζεται ετησίως 2,6 δισ. ευρώ προκειμένου να καλύπτει τις ζημίες τους (στοιχεία ΔΝΤ), η κυρία Ξαφά προτείνει αντί του δανεισμού «μείωση προσωπικού». Ηδη στη ΛΑΡΚΟ γίνονται κινήσεις. Για το Ασφαλιστικό προτείνει κατάργηση της προσωπικής διαφοράς (μείωση συντάξεων) και επαναφέρει εμμέσως μια παλαιότερη πρόταση του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών: να επανέλθουν στην εργασία συνταξιούχοι ετών 55, ετών 58, ετών 60. Ηλικίες πολύ κάτω των 67 που είναι το όριο. Στην πραγματικότητα, προτείνει ένα σχήμα με ισχυρότατο συντελεστή πολιτικής δυσκολίας μεν, αλλά που σε συνθήκες οξείας κρίσης ταιριάζει στη βαθύτερη ιδιοσυγκρασία Μητσοτάκη και στα τμήματα της κοινωνίας που θέλει να εκπροσωπεί: τη μεσαία τάξη και όχι τον «αριστερό» κόσμο του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Ο καθηγητής Τήνιος μία μέρα μετά το άρθρο Ξαφά σε συνέντευξή του (Liberal, 12/5/2020) τόνισε ότι μετά το καλοκαίρι θα αρχίσει το «μεγάλο ξεσκαρτάρισμα στην οικονομία», προειδοποίησε ότι έρχεται νέα γενιά προβληματικών επιχειρήσεων, προεξόφλησε χρεοκοπίες και εμμέσως ζήτησε ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για τα επερχόμενα κανόνια. Γιατί; Μα, για να αλλάξουν χέρια με διαδικασίες-εξπρές επιχειρήσεις χωρίς να υπάρξουν μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες μεταξύ παλαιών και νέων ιδιοκτητών. Ίσως έτσι εξηγείται η βιασύνη της κυβέρνησης να ψηφίσει πτωχευτικό κώδικα το καλοκαίρι. Για να διαλέξει ποιοι Ελληνες επιχειρηματίες θα «ζήσουν» και ποιοι όχι.
Ο κ. Τήνιος είπε επίσης ότι μεγάλοι χαμένοι της σημερινής κρίσης είναι οι 30άρηδες, αλλά διέκρινε τάση μεγαλύτερης στήριξης στους 20άρηδες. Αν διαβάσει συνδυαστικά κανείς τα δύο κείμενα Ξαφά – Τήνιου, μπορεί να καταλάβει γιατί στην ατζέντα είναι ο ανασχηματισμός. Οι πρόωρες εκλογές. Η διεύρυνση της πλειοψηφίας μέσω μετεγγραφών βουλευτών του ΠΑΣΟΚ ή ακόμη και ιδιόρρυθμος οικουμενική κυβέρνηση.
Τα νέα Μνημόνια μέσω ESM. Είναι βαριές αποφάσεις αυτές που καλείται να λάβει ο Κυριάκος. Ειδικώς αν η οικονομία εισέλθει σε σχήμα ύφεσης U (απότομη κάθοδος, σύρσιμο, αργή άνοδος) και όχι σχήμα V (απότομη κάθοδος, γρήγορη άνοδος).
Ο τελευταίος που θέλησε να λάβει μόνος του χωρίς συνεννόηση με τα κόμματα και χωρίς λαϊκή εξουσιοδότηση τέτοιες αποφάσεις ονομάζεται Γεώργιος Παπανδρέου και αυτή τη στιγμή κάνει μόνιμες διακοπές στην οικία του στα Δικαστικά του Μαραθώνα Αττικής. Υπό αυτή την έννοια οι σκέψεις των Ξαφά – Τήνιου, από τις οποίες απουσιάζουν όμως ο παράγων Ευρώπη και τι θα κάνει με τα χρέη όλων των κρατών (έστω κι αν αποφασίσει αργά, γιατί οι Γερμανοί θέλουν να «καταπιούν» με επιθετικές εξαγορές τις επιχειρήσεις των Ιταλών και των Ισπανών), είναι χρήσιμες γιατί θέτουν το πλαίσιο και τα διλήμματα. Από εκεί και πέρα τι αποφάσεις θα λάβει ο πρωθυπουργός είναι νωρίς να το πούμε. Το μόνο καλό στην υπόθεση είναι ότι αυτή τη φορά δεν είμαστε μόνοι . Αυτή τη φορά «καιγόμαστε» όλοι μαζί. Ο,τι αποφασιστεί για όλους θα ισχύσει και για εμάς. Για τα λοιπά… ραντεβού -μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης- στα μαρμαρένια αλώνια!
