Μια περιήγηση στο κέντρο της Αθήνας αναδεικνύει τον βίαιο μετασχηματισμό του υπέροχου ελληνικού μεσογειακού αστικού τοπίου σε τριτοκοσμική δυστοπία ασιατικής και αφρικανικής αισθητικής, καθώς και την απώλεια του ιστορικού χαρακτήρα και της ιστορικής μνήμης της πόλης.
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά
Οι χώροι πρασίνου γύρω από τη Σχολή Ευελπίδων έχουν καταληφθεί από εκατοντάδες εποίκους, οι οποίοι, εξασκούμενοι σε εισαγόμενες αθλοπαιδιές τα απογεύματα εμποδίζουν την ασφαλή και απρόσκοπτη διέλευση των πολιτών στην περιοχή. Δεκάδες μικρά παιδιά μεταναστών από αραβικές χώρες παίζουν σκαρφαλωμένα στο άγαλμα του βασιλέως Κωνσταντίνου στο Πεδίον του Αρεως, ενώ τα τσαντόρ έχουν καταλάβει τους χώρους των πάλαι ποτέ ερωτευμένων αθηναϊκών ζευγαριών. Ο χώρος πρασίνου στο μετρό του Ευαγγελισμού αποτελεί περιστασιακά καταυλισμό Αθιγγάνων. Χωρίς να αναφερθούν τα Εξάρχεια και η περιοχή γύρω από την Ακρόπολη, όπου κυριαρχούν οι ήχοι από αφρικανικά τύμπανα, η οδός Σωκράτους δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την αισθητική και την ασφάλεια δρόμου στο Λάγκος της Νιγηρίας.
Οι πάλαι ποτέ καλοντυμένοι αστοί και οι κομψές ατθίδες των αστικών περιοχών του κέντρου των Αθηνών έχουν αντικατασταθεί από την αισθητική της φόρμας, της σαγιονάρας και του τσαντόρ, ενώ οι δημοτικές Αρχές αγνοούν το γεγονός ότι τα ιστορικά αγάλματα και τα νεοκλασικά μνημεία, που αποτελούν την ψυχή της ιστορίας της πόλης, βανδαλίζονται συστηματικά.
Την ίδια στιγμή, ο δήμαρχος επιταχύνει τον τριτοκοσμικό μετασχηματισμό της πόλης, που, εκτός από τον αποχαρακτηρισμό της ιστορικής εικόνας των κεντρικών δρόμων μέσω της επιβολής κινητών αρχιτεκτονικών στοιχείων μεσανατολίτικης αισθητικής, θα δώσει και τη χαριστική βολή στην οικονομική ζωή της πόλης.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι η επιβαλλόμενη πληθυσμιακή μεταβολή συνοδεύεται και από τη βίαιη αλλαγή του τοπίου και της αστικής μορφής της πόλης. Η μεταμόρφωση και η παρακμή του αστικού χώρου και των πόλεων στη χώρα μας, και η αποκοπή τους από την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, όπως βεβαίως και τα Μνημόνια, η πείνα και η οικονομική καταστροφή, είναι το αποτέλεσμα της επικράτησης μετά τη Μεταπολίτευση μιας ρηχής, διεθνιστικής, επαρχιώτικης και ανθελληνικής παρακμιακής μεγαλοαστικής τάξης, χωρίς ιστορικό βάθος, πολιτισμική πατίνα και αισθητική, η οποία επέβαλε στον δημόσιο βίο πολιτικούς και εξουσιαστές κατ’ εικόνα και ομοίωσή της.
Η παρακμιακή μεγαλοαστική τάξη και οι πολιτικοί της υπάλληλοι στην Ελλάδα δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τα αντίστοιχα τριτοκοσμικά σχήματα και τα νεοεμφανιζόμενα κοινωνικά στρώματα των ολιγαρχών στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού. Πιστεύοντας ότι εκπροσωπούν την «ευρωπαϊκή άποψη του χώρου», αδυνατούν να αντιληφθούν ότι δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από μια εκχυδαϊσμένη έκδοση του πλούτου και της εξουσίας.
Το κατάντημα του ιστορικού κέντρου των Αθηνών, η βρόμα της πόλης και η παρακμή της είναι η ακολουθία της απαξίωσης και της αποδόμησης της ιστορικής δομής του έθνους από τις ελίτ και την ψευδοδιανόηση. Όλος αυτός ο εσμός μετασχημάτισε τη χώρα σε ένα άχρωμο πολυπολιτισμικό μόρφωμα κοινωνικών ομάδων, χωρίς συναίσθηση πατρίδας, γλώσσας, παραδόσεων και πολιτισμού.
Στη νέα τάξη πραγμάτων, οι νομάδες της ερήμου και οι κοσμοπολίτες αστοί με συνείδηση αστικής κουλτούρας αιώνων, τα παιδιά του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και οι Αφγανοί θρησκόληπτοι του βουνού, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι, όλοι μαζί, θα πρέπει να συνυπάρξουν με τον τρόπο που συνυπάρχουν οι κολασμένοι στον ζωγραφικό πίνακα του Ιερώνυμου Μπος, «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων», αρκεί βεβαίως οι τιμωρημένοι να διοικούνται, να ληστεύονται και να φορολογούνται από τις οικογένειες και τις δυναστείες των επαγγελματιών πολιτικών.
Αυτή είναι η λογική του «ενιαίου πολιτικού χώρου», στον οποίο συγκλίνουν ιδεολογικά όλα τα κόμματα, παραγνωρίζοντας βεβαίως το γεγονός ότι η νεοφιλελεύθερη απόρριψη του «ιστορικού χρόνου και χώρου» οδηγεί τους πολλούς στην κόλαση, γεγονός που το επιβεβαιώνουν όχι μόνο η τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας αλλά και η άθλια μορφή του αστικού τοπίου.
Η πολιτική αντίληψη της χώρας ως «χώρου» και του αστικού τοπίου ως «χαβούζας ψυχών» επιβάλλουν μέσα από τη δομή τους την ψυχική εξαθλίωση των πολιτών και, συνεπώς, την ανυπαρξία αντιστάσεων. Η υπέρτατη πολιτική αξία του νεοφιλελευθερισμού μέσω της παγκοσμιοποίησης είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Στη λογική των νεοταξικών κομμάτων εξουσίας και των συνοδοιπόρων τους, ο άνθρωπος και ο πολίτης δικαιώνουν την ύπαρξή τους μόνο μέσω της αισχρής υπερφορολόγησης και του πλουτισμού των ελίτ. Η εξαθλίωση της ψυχής και ο καθημερινός ατομικός και συλλογικός εθισμός στην ασχήμια του αστικού τοπίου, που επιβάλλουν οι ελίτ, οι πολιτικοί και οι διαχειριστές τους, είναι το απόλυτο όπλο στα χέρια της εξουσίας για την κάμψη των αντιστάσεων.
*Διδάκτωρ Φυσικής του Πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
