Ο πρώτος χρόνος του Κυριάκου Μητσοτάκη στη διακυβέρνηση της χώρας προσφέρεται για αναστοχασμό. Η επέτειος βρίσκει τον πρωθυπουργό και την κεντροδεξιά κυβέρνησή του να απολαμβάνουν πρωτόγνωρα ποσοστά δημοφιλίας σε όλες τις δημοσκοπήσεις, να διεισδύουν στην κοινωνική βάση των αντιπάλων τους, να αφανίζουν προσώρας την Ακροδεξιά, ενώ -το σημαντικότερο- ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα δείχνει σήμερα να διέρχεται κρίση στρατηγικού χαρακτήρα. Οι υποθέσεις Παπαδημούλη, Παππά, Παπαγγελόπουλου, κοριών ΕΥΠ κ.λπ. του προκαλούν, κατά τα φαινόμενα, ανήκεστο πολιτική βλάβη. Ανεξαρτήτως του τι συνέβη και τι δεν συνέβη πραγματικά. Η διακυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη σε αυτόν τον πρώτο χρόνο χαρακτηρίζεται:
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
• Πρώτον, από ένα νέο μοντέλο άσκησης της εξουσίας με συγκεντρωτισμό στο Μαξίμου, μείωση της εξουσίας των υπουργών και αύξηση της «οικονομικής» εξουσίας των υφυπουργών (οι κρίσιμες αποφάσεις δεν «περνούν» από το υπουργικό συμβούλιο, το οποίο πάντως συνεδρίασε 12 φορές!).
• Δεύτερον, από ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων (κορυφαία παραδείγματα, το lockdown Χαρδαλιά και η ψηφιακή επανάσταση Πιερρακάκη).
• Τρίτον, από τη διεύρυνση – αποχρωματισμό της παράταξης (ο όρος «Ν.Δ.» έχει ατονήσει, σπανίως χρησιμοποιείται) και την ανάθεση υλοποίησης κρίσιμων δημόσιων πολιτικών σε στελέχη άλλων πολιτικών χώρων, κατά βάση συνεργατών του Κώστα Σημίτη, του Γιώργου Παπανδρέου, του Ευάγγελου Βενιζέλου και της Αννας Διαμαντοπούλου. Οχι πάντα επιτυχημένων. Αλλοι τα καταφέρνουν καλά, άλλοι όμως -ειδικώς οι πολυδιαφημισμένοι τεχνοκράτες- βουλιάζουν καθημερινά στα ρηχά. Δεν έγιναν ποτέ μέλη της ομάδας.
• Τέταρτον, από τη χάραξη μιας εξωτερικής πολιτικής που ταιριάζει πιο πολύ με τα ίχνη που άφησε στην Ιστορία μας, θετικά και αρνητικά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, παρά βασίζεται στην ιδεολογική και πολιτική παρακαταθήκη του Κωνσταντίνου Καραμανλή. (Θα ήταν προτιμότερος ο συνδυασμός τους, όπως θα επιθυμούσε ο Νίκος Δένδιας.) Το πορτρέτο του Βενιζέλου είναι, μάλιστα, τοποθετημένο σε περίοπτη θέση σε τουλάχιστον τέσσερα γραφεία υπουργών…
• Το πέμπτο στοιχείο της διακυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η παντελής έλλειψη δογματισμού επί των διαχειριστικών. Μόλις ο πρωθυπουργός καταλάβει ότι δεν δουλεύει κάτι, είτε γιατί έκανε λάθος ο ίδιος είτε γιατί οι συνθήκες τού το υπαγορεύουν, αναθεωρεί. Κορυφαίο παράδειγμα, το Μεταναστευτικό. Από τις φιλελεύθερες θεωρίες για «μπόλιασμα» της κοινωνίας του Νοεμβρίου του 2019 φτάσαμε στις απωθήσεις στον Εβρο και στο Αιγαίο τον Μάρτιο. Μέσα σε μια νύχτα.
• Εκτο και τελευταίο στοιχείο της διακυβέρνησης Μητσοτάκη είναι ο εργαλειοποιημένος ιστορικός αναθεωρητισμός. Η ιδεολογική ομογενοποίηση των θεσμών (Προεδρία Δημοκρατίας, Προεδρία 2021, ηγεσία ανεξάρτητων Αρχών και δημοσίων ΜΜΕ) προς έναν αφηρημένο κοσμοπολιτισμό που θίγει ευαίσθητες χορδές, ξεσηκώνει κατά καιρούς θύελλες (Καποδίστριας) και αναζωπυρώνει συντηρητικούς πυρήνες. Στο νέο θεσμικό σχήμα δεν χωρεί άλλη άποψη από την αμιγώς φιλελεύθερη. Η επιστήμη επικρατεί της θρησκείας, οι μειονότητες της οικογένειας, τα prides των παρελάσεων. Στα «αξιακά» υπάρχει δογματισμός.
Η εργώδης αυτή προσπάθεια του πρώτου χρόνου διακυβέρνησης με τα πολλά θετικά (είχε ως αποτέλεσμα την αναστήλωση της διεθνούς εικόνας της χώρας μέσα στην κρίση του Covid-19) και τα κρίσιμα αρνητικά θα κριθεί τελεσίδικα στο αμέσως προσεχές διάστημα. Το έτος του μέλιτος ολοκληρώνεται και βρίσκει την κοινωνία και τη χώρα μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις. Την κοινωνία, η οποία βρίσκεται σε υπερδιέγερση, ευρισκόμενη απέναντι σε μια νέα κρίση, τρίτη ή τέταρτη τα προηγούμενα 10 χρόνια. Τη χώρα, διότι θα κληθεί να λάβει αποφάσεις ιστορικές για τα εθνικά της συμφέροντα, οι οποίες θα σφραγίσουν το μέλλον των επόμενων γενεών για τα επόμενα 20 χρόνια (φυσικοί πόροι, άμυνα νησιών Αιγαίου, status quo Αρχιπελάγους, Θράκη).
Σε αυτές τις νέες συνθήκες, λοιπόν, κατ’ αρχάς δεν θα έχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα το σχήμα «απαξιωμένοι υπουργοί, ενισχυμένοι τοποτηρητές υφυπουργοί» και το εντατικό λανσάρισμα της κυβερνητικής πολιτικής σε συνθήκες μιντιακής κυριαρχίας. Δεν θα σώζει την κατάσταση πάντα ο Γεραπετρίτης (έχει ικανότητες Βενιζέλου, χωρίς τα κόμπλεξ ανωτερότητας του Βενιζέλου). Το κλίμα τον Σεπτέμβριο θα είναι άλλο για όλους. Με άλλη ατμόσφαιρα θα φύγουμε για καλοκαίρι και με άλλη, αυξημένων απαιτήσεων, θα γυρίσουμε το φθινόπωρο. Ούτε η κοινωνία θα έχει υπομονή ούτε οι κατά φαντασίαν υπουργοί θα έχουν υπομονή (ειδικώς αν εντέλλονται να υπογράφουν αποφάσεις άλλων) ούτε τα media θα είναι αποτελεσματικά στην υποβάθμιση όποιων κρίσεων. Σε τρεις τέσσερις περιπτώσεις, άλλωστε, τα κοινωνικά δίκτυα απεδείχθησαν, παρά τα ελαττώματά τους, αδυσώπητα απέναντι στην κυβέρνηση και την εξανάγκασαν σε οπισθοχώρηση. Επείγει, νομίζω, να κυβερνηθεί η χώρα από πραγματικούς υπουργούς, όχι ομοιώματα υπουργών. Αλλιώς, το σχήμα Μαξίμου – υφυπουργοί κάποια στιγμή θα εκραγεί. Το νέο τοπίο θα απαιτήσει επίσης συσπειρώσεις, συμμαχίες, αλλά και συνεννοήσεις.
Συσπειρώσεις, διότι το πραγματικό εκλογικό σώμα της Ν.Δ. δεν είναι το φαντασιακό που έχουν κάποιοι στο μυαλό τους, με την επιβολή των μειονοτήτων σε πλειονότητες με το ζόρι. Ή με την απαξίωση της Εκκλησίας, όπως αυτή επιχειρήθηκε στον κορονοϊό. Οι σιωπές στις «πρωτοπορίες» αυτού του είδους να μην ερμηνεύονται ως συναίνεση. Συνεννοήσεις και συμμαχίες, γιατί οι προτεινόμενες λύσεις στην οικονομία και στα εθνικά δεν θα είναι απλές. Και εδώ θέλει προσοχή. Άλλο το αυθεντικό εκλογικό σώμα, άλλο το φαντασιακό. Η αυταπάτη ότι η γονατισμένη κοινωνία θα δεχθεί οιονδήποτε επώδυνο εθνικό συμβιβασμό τής σερβιριστεί, συσκευασμένο με τα κορδελάκια της «Συμφωνίας Ειρήνης» (προκειμένου να αποφύγει τον πόλεμο), ας μην παρασύρει την ηγεσία σε λάθος αποφάσεις. Όσο μεγάλες και αν είναι οι πιέσεις που θα της ασκηθούν. Τι κέρδισαν άραγε η Ελλάς και ο Τσίπρας από το γεγονός ότι αποκαλούμε κάθε μέρα τα Σκόπια «Βόρεια Μακεδονία»; Ενα διαρκές κρυφό ανάθεμα! Μια άσβεστη εθνική οργή! Ας μην κερδίσει και η Κεντροδεξιά ένα τέτοιο παράσημο.
Κλείνω με μια ειδική αναφορά στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος διαβάζει πολύ, εργάζεται πολύ, είναι του day by day, δεν αφήνει κρίσεις να κακοφορμίζουν, δείχνει πως θέλει να αποφύγει σημαντικά λάθη του πατρός του, γενικώς πασχίζει για να μην είναι ακόμα ένας βραχύβιος Μητσοτάκης. Ο πρώτος χρόνος του στην εξουσία αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη, απάντηση σε όσους τον υποτίμησαν και τον αδίκησαν στο παρελθόν. Ανήκω και ο ίδιος σε αυτούς. Μέχρι ώρας αποδεικνύεται καλός πρωθυπουργός. Πρόκειται όμως, το καταλαβαίνει και ο ίδιος, για διαχειριστική έκπληξη πρωθυπουργού, η οποία βεβαίως στους καιρούς μας έχει τεράστια σημασία. Η άσκηση εξουσίας σε καιρούς παγκοσμιοποίησης εξελίσσεται σε σχεδόν επιστημονική υπόθεση.
Ωστόσο τα διακυβεύματα που θα κρίνουν την θητεία του είναι μπροστά: τα ελληνοτουρκικά, το κορυφαίο. Εδώ δεν χωρεί διαχείριση μόνο. Η ανάταξη της οικονομίας με έγνοια για τους πολλούς και όχι για τους λίγους, επίσης. Η εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενη ρήξη με τους ολιγάρχες, που θέλουν να κάνουν την Ελλάδα Φαρ Ουέστ, να χωρίσουν την πατρίδα σε ζώνες επιρροής και να παριστάνουν τους αόρατους πρωθυπουργούς. Προσοχή εδώ, διότι τα παρακράτη κληρονομούνται από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, οι αρχηγοί αλλάζουν μόνο. Τέλος, δεν θα πάψω να πιστεύω -όσο και αν θεωρούμαι ντεμοντέ αυτό τον καιρό, πιο καλή η μοναξιά- ότι μόλις έρθουν τα ζόρια στη διακυβέρνηση τα… πεφωτισμένα «ζαγάρια» της Κεντροαριστεράς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, θα εξαφανιστούν.
Η περαιτέρω ραγδαία άνοδος της κυβέρνησης από τη ραγδαία φθορά είναι ζήτημα χειρισμών και αποφάσεων. Μια λεπτή γραμμή χωρίζει τον θρίαμβο από την υποχώρηση. Τα δεδομένα αυτή τη στιγμή δείχνουν σταθερή κυβέρνηση, με ισχυρό πρωθυπουργό, σε ασταθές κοινωνικό υπέδαφος. Το στοίχημα για τον Κυριάκο είναι να μη φύγει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Αυτή τη στιγμή πατά γερά, πάντως. Το γεγονός, άλλωστε, ότι απαγόρευσε τις πτήσεις από τη Βρετανία λόγω κορονοϊού δείχνει ότι έχει κότσια.
