Ο Πλάτωνας όταν ήταν νέος ακόμη, ήθελε να ασχοληθεί με την πολιτική, αλλά απογοητεύθηκε από τους πολιτικούς της εποχής θεωρώντας ότι είναι δημαγωγοί. Μάλιστα, την περίοδο των τριάκοντα τυράννων, δημαγωγοί, ασκώντας την εξουσία σκληρά και απάνθρωπα, ήταν και οι «δημοκρατικοί» και οι αριστοκράτες πολιτικοί.
- Γράφει ο Τάκης Κάμπρας
Βέβαια η άρνησή του να ασχοληθεί με τα κοινά δεν προέκυψε μόνο από την εμπειρία που είχε με τους πολιτικούς στην Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, καταλήγοντας στο ότι όλα τα πολιτεύματα της εποχής του ήταν διεφθαρμένα.
Όμως, ήταν της άποψης ότι όσοι εντρυφούν στη γνώση και στη νόηση και δουν την αλήθεια, θα πρέπει να αναλάβουν να τη διδάξουν και στους υπόλοιπους.
Έτσι λοιπόν, άρχισε να διδάσκει ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται σε ένα κράτος πρέπει να είναι συνάρτηση του ήθους: της αρετής και της δικαιοσύνης πρωτίστως των αρχόντων αλλά και της ηθικής ουσίας που θα υπάρχει στους αρχόμενους.
Βέβαια, η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα στη διάπλαση της ηθικής και πνευματικής προσωπικότητας, είναι η γνώση, η παιδεία, η αριστεία.
Παρομοίαζε λοιπόν τη διαδικασία του να είναι κάποιος άριστος με τη «σπηλιά», λέγοντας ότι αν κάποιος «δεσμώτης» απελευθερωθεί από τις αλυσίδες του και βγει από το σπήλαιο, στην αρχή «θα τυφλωθεί από τη λάμψη του Ήλιου» και θα θέλει να γυρίσει πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσει σιγά, σιγά το φως, θα δει καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθόν, την αλήθεια, το νοητό κόσμο.
Όμως διερωτήθηκε αν αυτός επέστρεφε στη «σπηλιά» για να το μεταλαμπαδεύσει στους υπόλοιπους «φυλακισμένους» και να τους απαλλάξει από την άγνοιά τους. Το μετάνιωσε ! Εκτίμησε πως οι υπόλοιποι δεσμώτες βυθισμένοι μέσα στην άγνοιά τους, όχι μόνο δεν θα δεχθούν την αμφισβήτηση του «κόσμου τους», θα τον περιγελάσουν, θα τον μισήσουν και ίσως θελήσουν να τον εξοντώσουν (υπαινιγμός για τη θανάτωση του Σωκράτη).
Και καταλήγει στο ότι οι «απελευθερωμένοι δεσμώτες», δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στο σπήλαιο της αμάθειας, αλλά να παραμείνουν στον κόσμο της νόησης και παρά το γεγονός ότι μόνο αυτοί είναι κατάλληλοι να διαπαιδαγωγήσουν και να κυβερνήσουν τους αμαθείς δεσμώτες, αισθάνονται την ανάγκη να ζουν στον δικό τους κόσμο, ασχολούμενοι με τις πνευματικές τους αναζητήσεις και η ενασχόληση με την πολιτική δεν τους ενδιαφέρει, αδιαφορούν για την εξουσία και τα αξιώματα.
Γιατί οι πεπαιδευμένοι είναι απρόθυμοι να διοικήσουν; Διότι υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα εξαιρετικών ανδρών που αρνήθηκαν να αναμιχτούν στην πολιτική ή την εγκατέλειψαν με τη θέληση τους πχ: οι αρχαίοι νομοθέτες Σόλων και Λυκούργος, οι οποίοι δεν ανέλαβαν αξιώματα, παρά έφυγαν από τις πόλεις τους, όταν ολοκλήρωσαν το νομοθετικό τους έργο. Ο ίδιος υποστηρίζει πως αν δεν θελήσουν να ασχοληθούν με την πολιτική, τότε θα πρέπει η Πολιτεία να τους υποχρεώνει σε αυτό.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι όλα τα παραπάνω ταιριάζουν με το σήμερα. Όλοι αντιλαμβανόμαστε τι εννοεί ο φιλόσοφος πριν 2.000 χρόνια…
Έχουμε λοιπόν τους άριστους να απαρνούνται τη συμμετοχή τους στα κοινά ενώ αντιθέτως, άπειροι, απαίδευτοι, τυχοδιώκτες της πολιτικής, χρησιμοποιούν κάθε μέσο ώστε να ξεγελάσουν τους «δεσμώτες φυλακισμένους στη σπηλιά» και να πετύχουν έτσι τον στόχο τους. Βέβαια, η ανεπάρκειά τους θα φανεί. Θα έχουν αφήσει πίσω τους την καταστροφή. Και έτσι το κακό θα έχει γίνει.
Αυτό λοιπόν που χρειάζεται, είναι οι ικανοί να μπουν μπροστά και η Πολιτεία έχει υποχρέωση να τους ανακαλύψει και να τους επιστρατεύσει στον διαρκεί αγώνα για το καλό του τόπου.
Όμως, πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να επιβραβεύσει την αριστεία και πρότυπα στην κοινωνία να αποτελούν οι άριστοι. Αρωγός αυτής της προσπάθειας αυτής πρέπει να είναι τα Πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα που υπηρετούν την Επιστήμη, ένα έμμεσο αποτέλεσμα της οποίας είναι η προαγωγή των ανθρωπίνων αξιών, άσχετα από κάθε είδος άλλης ιδιοτέλειας ή οικονομικής ή άλλης προσδοκίας.
Μεταξύ των πολιτευμάτων που περιγράφει ο Αριστοτέλης, η «πολιτεία», η σημερινή δημοκρατία, χαρακτηρίζεται απ το να ασκούν οι «άριστοι» μέσω εκλογής τα αξιώματα της πόλης. Στην αρχαιότητα η αριστεία επαινείται δημόσια και επιβραβεύεται σε κάθε περίσταση.
Βέβαια, η ιστορία δεν επαλήθευσε τον Αριστοτέλη και δεν δικαίωσε την προσδοκία του για την επικράτηση των αρίστων.
Σήμερα λοιπόν το στοίχημα του Κυριάκου Μητσοτάκη θα πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα η επιστροφή στην κανονικότητα της κοινωνίας. Να επιστρέψουν οι άριστοι στη «σπηλιά» αναλαμβάνοντας την ευθύνη της επιμόρφωσης και της κοινωνικής ανάτασης. Θετικά εκλαμβάνεται το γεγονός ότι η πρώτη του επίσκεψη σε Υπουργείο ήταν εκείνο της Παιδείας. Αλλαγές εκ βάθρων. Άρα, υπάρχει η πρόθεση. Μένει να δούμε το αποτέλεσμα.
