Θυμός, φωνές, παιχνίδια εξουσίας και στο τέλος θριαμβεύει η Μέρκελ». Η γερμανική εφημερίδα «Die Welt» δεν θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
«Η μείωση των επιχορηγήσεων είναι από πρώτη ματιά μια ήττα για το σχέδιο Μέρκελ – Μακρόν. Ωστόσο, το Βερολίνο φαίνεται πως είχε ήδη προγραμματίσει αυτές τις μειώσεις. Η καγκελάριος αποχωρεί από τη Σύνοδο Κορυφής ως νικήτρια και η ασυμβίβαστη στάση του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε τη βοήθησε.
Η εικόνα ότι η Γερμανία μόνη της απειλεί να διαλύσει τη συνοχή της Ε.Ε. αποτελεί παρελθόν» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα, εξηγώντας σε λίγες γραμμές τι ακριβώς συνέβη σε αυτή τη μαραθώνια σύνοδο που κράτησε 91 ώρες και αποτέλεσε τη δεύτερη μεγαλύτερη σε χρονική διάρκεια στην ιστορία της Ε.Ε.
Και για να μην ξεχνιόμαστε: Όπως λέει ο Γάλλος οικονομολόγος Νικολά Γκετζμάν, «το αμερικανικό Κογκρέσο χρειάστηκε δύο εβδομάδες για να συμφωνήσει για ένα σχέδιο 2,9 τρισ. δολαρίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και το οποίο έγινε νόμος στις 27 Μαρτίου, ενώ η Ευρώπη χρειάστηκε πέντε μήνες για ένα πολυετές σχέδιο κάτω των 400 δισ. ευρώ, με πολλές προϋποθέσεις».
«Η συμφωνία μοιάζει με έναν τυπικό συμβιβασμό των Βρυξελλών» γράφει το «Der Spiegel» και προσθέτει: «Όλοι οι ηγέτες εμφανίζονται στις χώρες τους ως νικητές. Η Μέρκελ και ο Μακρόν μπορούν να λένε ότι κράτησαν ενωμένη την Ε.Ε. Ο Ιταλός Τζουζέπε Κόντε κέρδισε πολλά δισεκατομμύρια για την Ιταλία, ενώ οι τέσσερις “φειδωλοί’’ κέρδισαν μια μεγάλη “έκπτωση” στη συνεισφορά τους στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 2021-2027». Αν κάποιοι πίστευαν, επίσης, ότι στη σύνοδο θα μπει φρένο στην αυταρχική πολιτική του Ορμπαν και των Πολωνών πλανώνται.
Ο συμβιβασμός που επετεύχθη προβλέπει τη δημιουργία ενός νέου «μηχανισμού προστασίας» από την επιτροπή της Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη, που θα χρειάζεται όμως πλειοψηφία δύο τρίτων για να αποφασίζει πιθανές κυρώσεις για παραβιάσεις του κράτους δικαίου.
«Αυτό θεωρείται μεγάλο εμπόδιο, και συνεπώς οι κυρώσεις είναι απίθανες» γράφει η «Suddeutsche Zeitung» και προσθέτει: «Ο Ορμπαν και οι Πολωνοί θα ικανοποιήσουν τους οπαδούς τους, καθώς δεν χρειάζεται να πληρώσουν ακριβά τους αυταρχικούς χειρισμούς τους».
Να δούμε τι προβλέπει, όμως, η συμφωνία στο οικονομικό της σκέλος: Καταρχάς από τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ που είχε προτείνει η Κομισιόν να δοθούν ως μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις, οι «27» κατέληξαν στα 390 δισεκατομμύρια – μείωση, δηλαδή, κατά 110 δισ. ευρώ, λόγω των αντιδράσεων των «τεσσάρων αθλίων», που έγιναν στη σύνοδο πέντε μαζί με τη Φινλανδία. Αυτά τα 110 δισ. από δωρεάν βοήθεια μετατράπηκαν σε δάνεια, αυξάνοντας το σχετικό κονδύλι της Κομισιόν στα 360 δισ. ευρώ.
Σε αντάλλαγμα οι «φειδωλές» χώρες -Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία- πέτυχαν να αυξηθούν οι επιστροφές που θα λαμβάνουν από τον νέο επταετή προϋπολογισμό (budget rebates), αν και στις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό, πριν από την πανδημία, η Γαλλία πίεζε για την κατάργηση των επιστροφών λόγω Brexit.
Σε σύγκριση με την αρχική πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, αυτές οι επιστροφές κυμαίνονται από 22% για την Ολλανδία και έως 138% για την Αυστρία. Καθόλου άσχημα για το σκληρό πόκερ του Μαρκ Ρούτε και του Σεμπάστιαν Κουρτς. Έτσι, οι ετήσιες επιστροφές που θα λαμβάνει η Αυστρία θα διπλασιαστούν στα 565 εκατομμύρια (από 137 εκατομμύρια) και της Ολλανδίας θα αυξηθούν στα 1,92 δισ. (από 1,57 δισ.). Η Δανία θα έχει επιστροφές ύψους 322 εκατομμυρίων τον χρόνο και η Σουηδία 1.069 δισ. ευρώ. Μια άλλη παραχώρηση στον Ρούτε είναι ότι η κυβέρνησή του μπορεί να διατηρήσει το 25% των τελωνειακών εσόδων που εισπράττει για την Ε.Ε., αντί του προηγούμενου 20%.
Η Ολλανδία θα επωφεληθεί έτσι σε μεγάλο βαθμό από το τεράστιο λιμάνι του Ρότερνταμ. Αυτό μειώνει τα έσοδα της Κομισιόν. «Χάρη στη μέθοδο Ρούτε, η Ολλανδία θα εισπράττει από τους δασμούς επιπλέον 220 εκατομμύρια ευρώ ετησίως» γράφει η «Le Figaro». Όσο για το μέγεθος του προϋπολογισμού της Ε.Ε. για τα έτη 2021 έως 2027, δεν άλλαξε και ανέρχεται σε 107,4 δισεκατομμύρια ευρώ, λίγο περισσότερα κονδύλια σε σχέση με τον προϋπολογισμό 2014-2020. Περίπου το ένα τρίτο των κονδυλίων δαπανόνται σε γεωργικές επιδοτήσεις και ενισχύσεις σε μειονεκτούσες περιοχές, ενώ τα υπόλοιπα σε τομείς πολιτικής όπως η μετανάστευση, η άμυνα και η έρευνα.
Η γερμανική «Suddeutsche Zeitung» σημειώνει, μάλιστα, ότι για να βγει ο νέος επταετής κοινοτικός προϋπολογισμός το «Ταμείο για μια δίκαιη μετάβαση», που ενισχύει τις περιφέρειες των οποίων η οικονομική δομή καθιστά δύσκολη την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της Ε.Ε. για την προστασία του κλίματος, θα λάβει μόνο 10 δισεκατομμύρια ευρώ αντί για 30 δισ.! Αλλά και το πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας «Horizon Europe» θα ενισχυθεί με μόλις 5 δισεκατομμύρια ευρώ αντί για 13,5 δισ.
«Αλλά και όποιος δεν αναγνωρίζει το κράτος δικαίου ως θεμέλιο της Ε.Ε. δεν χάνει και κάτι. Η στάση των εταίρων απέναντι στην Ουγγαρία και την Πολωνία απλώς αύξησε την επιθυμία τους για πολιτικούς εκβιασμούς» προσθέτει η γερμανική εφημερίδα. Και όλα αυτά ενισχύοντας την εποπτεία για τους Νότιους παραλήπτες των κονδυλίων και -γιατί όχι;- επιβάλλοντας μνημονιακούς όρους!
Στο θέμα του τρόπου που θα αποφασίζεται η εκταμίευση, ο Ρούτε και οι άλλοι «άθλιοι» πέτυχαν ένα «φρένο έκτακτης ανάγκης», που θα επιτρέπει σε κάθε χώρα να διατυπώνει αντιρρήσεις, όταν θεωρεί ότι κάποιο άλλο κράτος-μέλος δεν τηρεί τις υποσχέσεις του και δεν προχωρά σε μεταρρύθμιση της οικονομίας του. Ήδη, ο Ρούτε και οι άλλοι όταν μιλούν για μεταρρυθμίσεις κάνουν λόγο για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και περαιτέρω επιδείνωση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων.
Με το «φρένο έκτακτης ανάγκης» προσωρινά θα σταματούν οι χρηματικές μεταβιβάσεις. Οι περισσότερες επιχορηγήσεις -τα 312,5 από τα 390 δισεκατομμύρια ευρώ- θα διανεμηθούν μέσω ενός νέου προγράμματος της Ε.Ε. που υποστηρίζει κυβερνητικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Οι κυβερνήσεις αναμένεται να καταρτίσουν στο διάστημα 2021-2023 σχέδια για έργα που θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση και η Επιτροπή θα αξιολογεί αν αυτά ενισχύουν τη χώρα και την Ε.Ε. Οι πληρωμές πρέπει, επίσης, να συνδέονται με το αν οι κυβερνήσεις επιτυγχάνουν ενδιάμεσους στόχους στα έργα τους.
«Συνεπώς, οι χώρες που θέλουν να αξιοποιήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης θα παρουσιάσουν πρώτα ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων έως το 2023» γράφει ο «Guardian». «Αυτό πρέπει να είναι συμβατό με τις προτεραιότητες της Ένωσης (κλίμα και ψηφιακές μεταβάσεις) και να προβλέπει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Πρέπει, επίσης, να επικυρωθεί από την Επιτροπή, καθώς και από τα κράτη-μέλη με ειδική πλειοψηφία.
Η ενίσχυση θα χορηγείται σε δόσεις και πρέπει κάθε φορά να εγκρίνεται από την Επιτροπή. Θα ζητείται η γνώμη των «27» και εάν μια χώρα κρίνει ότι γίνεται κατάχρηση, θα μπορεί να παραπέμψει το θέμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Προκειμένου όμως να απαντηθούν οι ανησυχίες άλλων χωρών, ο μηχανισμός αυτός θα είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Σύμφωνα με τη διατύπωση οι ηγέτες της Ε.Ε. κατά κανόνα (as a rule) δεν θα χρειάζονται πάνω από 3 μήνες για να διερευνήσουν τις καταγγελίες. Η τελική απόφαση αφήνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή» τονίζει η βρετανική εφημερίδα. Με απλά λόγια; Αυτό μπορεί να μην ονομάζεται τυπικά βέτο, αλλά πρόκειται για ένα συνεχές οθωμανικό παζάρι και διαρκείς πιέσεις για μνημονιακούς όρους…
«Η περίπτωση Ρούτε έδειξε ότι όποιος κακομεταχειρίζεται την Ε.Ε. για να κερδίσει πόντους στο εσωτερικό μέτωπο βγαίνει νικητής», όπως παραδέχεται η γερμανική «Handelsblatt». Όπως γράφει η «Le Figaro», «αυτές οι μέθοδοι είναι πολύ κοντά σε εκείνες των Βρετανών στην εποχή τους και θα αφήσουν σημάδια μεταξύ των 27 ηγετών». Όπως είπε εύστοχα Ευρωπαίος διπλωμάτης, «στη θέση του Ρούτε θα απέφευγα να κάνω διακοπές σε μια χώρα της νότιας Ευρώπης αυτό το καλοκαίρι».
