Στα δύσκολα έχω την τάση να γυρίζω πίσω να δω τι έκαναν και κυρίως τι έλεγαν οι προηγούμενοι.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Αντί άρθρου, λοιπόν, σήμερα αναδημοσιεύω από τον 12ο τόμο των Αρχείων Καραμανλή (πολιτικό χρυσάφι) τον εκπληκτικής επικαιρότητος διάλογο που είχε ο Εθνάρχης ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον πρόεδρο Μπους τον πρεσβύτερο πίσω από τις κλειστές πόρτες της Ηρώδου Αττικού, όταν ο δεύτερος επισκέφθηκε επισήμως την Ελλάδα τον Ιούλιο του 1991. Ινα δικαιωθή ο Οδυσσέας Ελύτης που έγραφε κάποτε ότι θα έρθει μια εποχή που το παρελθόν θα μας συγκλονίσει με τη δύναμη της επικαιρότητός του. Ο συγκλονιστικός αυτός διάλογος (μέρος αυτού, για την ακρίβεια) έχει ως εξής:
«Καραμανλής: Επίστευα πάντοτε και πιστεύω στην ανάγκη επιλύσεως των διαφορών μας με την Τουρκία. Η γεωγραφία μας υποχρεώνει να συνυπάρχουμε. Χρειάζεται λίγη λογική και λίγο πολιτικό θάρρος (…) Έκανα προτάσεις Συμφώνου Μη Επιθέσεως το 1976 στον Ντεμιρέλ. Το δέχθηκε και μετά δέκα μέρες μετάνιωσε. Έκανα μια προσπάθεια για το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας και πρότεινα να πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Συναντηθήκαμε με τον Ντεμιρέλ στις Βρυξέλλες και υπογράψαμε γι’ αυτό ένα κοινό ανακοινωθέν. Μετά δέκα μέρες έστειλα τους αντιπροσώπους μας για να συζητήσουν την σχετική διαδικασία και ο Ντεμιρέλ υπαναχώρησε λέγοντας ότι υπέγραψε το ανακοινωθέν χωρίς να το διαβάσει. Όταν συνάντησα τον Ετσεβίτ του είπα και πάλι για την Χάγη γιατί πέραν των άλλων συμφέρει και πολιτικά αφού η απόφαση θα είναι του δικαστηρίου και δεν θα κατηγορηθούν οι κυβερνήσεις. Μου είπε ότι έχω δίκιο αλλά πρόσθεσε ότι δεν μπορούσε να το δεχθεί γιατί είχε κατηγορήσει τον Ντεμιρέλ για προδοσία.
Μπους: Ίσως αποδειχθεί καταλληλότερος συνομιλητής ο Οζάλ αν και στερείται επαρκούς υποστηρίξεως στην Τουρκία.
Καραμανλής: Όταν μιλάμε για την ανάγκη επιδείξεως πολιτικού θάρρους εννοούμε να αγνοηθεί η κοινή γνώμη.
Μπους: Πιστεύετε ότι η πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέως του ΟΗΕ για τετραμερή συνάντηση έχει πιθανότητες και προοπτικές;
Καραμανλής: Θα εξαρτηθεί από την Τουρκία που είναι το κλειδί. Η Κύπρος έχει ελληνική ιστορία 3.000 ετών. Είναι μια δεύτερη Ελλάς. Το 80% των Κυπρίων είναι Ελληνες και μόνο το 18% Τούρκοι.(…) Οι Τούρκοι έπρεπε να αποχωρήσουν αλλά αντί να φύγουν κατέλαβαν και το μισό νησί.
Μπους; Πόσο έδαφος ελέγχουν τώρα;
Καραμανλής: Πάνω από 36% με 18% πληθυσμό.
Μπους: Δεν είναι πολύ δίκαιο αυτό.
Καραμανλής: Και υπάρχουν και 200.000 Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες.
Μπους: Τι μπορούν να κάνουν οι ΗΠΑ, αν μπορούν να κάνουν κάτι;
Καραμανλής: Αντί οι ΗΠΑ να δίνουν χρήματα και όπλα στην Τουρκία, που πρέπει να της δίνουν γιατί είναι σύμμαχος, θα ήταν καλύτερα να της έδιναν περισσότερες συμβουλές.
Μπους: Ποιο είναι το συγκριτικά μεγαλύτερο πρόβλημα για εσάς; Μεταξύ των νησιών του Αιγαίου και της Κύπρου;
Καραμανλής: Εξαρτάται από το τι επιδιώκει η Τουρκία. Εάν έχει βλέψεις σε βάρος των νησιών του Αιγαίου τότε αυτό ασφαλώς έχει μεγαλύτερη σημασία από το Κυπριακό. Αν όχι, δεν υπάρχει θέμα. Το Αιγαίο πάντως είναι κατοχυρωμένο με την Συνθήκη της Λωζάννης.
Μπους: Υπάρχει ακόμη αυτή την στιγμή φασαρία για το θέμα;
Στρατηγός Σκόουφτρωφτ: Υπάρχει σχετικά με την υφαλοκρηπίδα.
Καραμανλής: Ναι αλλά αν οι Τούρκοι πάρουν υφαλοκρηπίδα μεγαλύτερης εκτάσεως αυτής που δικαιούνται τότε τα ελληνικά νησιά θα ενταχθούν στον χώρο της Τουρκίας. ΚΑΙ ΕΤΣΙ ΔΙΑΣΠΑΤΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
Πρόεδρος Μπους: Το αντιλαμβάνομαι.
Καραμανλής: Το Αιγαίο είναι 50% ελληνικός χώρος, 42% διεθνής και 8% τουρκικός. Και παρά ταύτα οι Τούρκοι θέλουν να το μοιράσουμε στην μέση. Αν γίνει αυτό ΔΙΧΟΤΟΜΕΙΤΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ. Πρόκειται για περίπλοκο πρόβλημα. Και πολύ φοβούμαι ότι όλα γίνονται άνευ λόγου γιατί τελικά δεν υπάρχει πετρέλαιο».
Κάθε σχόλιο περιττεύει. 29 χρόνια μετά ο Εθνάρχης παραμένει τραγικά επίκαιρος, δυστυχώς.
