Η ελληνική εξωτερική πολιτική ευρίσκεται μπροστά σε μεγάλες , ιστορικής σημασίας, αναθεωρήσεις όσον αφορά τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τις συμμαχίες της πατρίδας μας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, του Καυκάσου, των Βαλκανίων και της Μεσογείου.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Και όσο είναι νωρίς, καλό είναι να το συνειδητοποιούμε γιατί τα σοκ θα είναι αλλεπάλληλα και καλούμαστε να τα αντέξουμε. Η Ελλάς απομακρύνεται από την Κύπρο. Η Ελλάς απομακρύνεται από την Αρμενία. Η Ελλάς, παρά τα Rafale, απομακρύνεται από τη Γαλλία. Η Ελλάς αλλάζει θέση για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και κατ’ επέκταση συναινεί στη σιωπηρή αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. Το μόνο που απομένει να κάνει η Ελλάς είναι να απομακρυνθεί και από τη Σερβία. Η Ελλάς, τέλος, έρχεται πιο κοντά, πολύ κοντά, με την Τουρκία. Παρά τα φαινόμενα. Η αρχή αυτής της ιστορικής μεταβολής στην εξωτερική μας πολιτική εντοπίζεται καταρχάς από τους πρώτους μήνες της αναλήψεως της εξουσίας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Όταν η Λευκωσία επιχείρησε να ανακινήσει σύγκληση πενταμερούς διασκέψεως για το Κυπριακό (χωρίς συνεννόηση με την Αθήνα) πριν καν προηγηθεί διμερής δικοινοτικός διάλογος ή τριμερής με τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε πει τότε σε συνομιλητές του -όπως είχα αποκαλύψει- «δεν προτίθεμαι να αναλάβω ευθύνες που δεν μου αναλογούν».
Και αντέστρεψε το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης του Κραν Μοντανά: Πρώτα η συμφωνία για τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού (εδαφικό – τρόπος διακυβέρνησης) και μετά η συμφωνία για την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση του «Αττίλα». Ενώ ο Κοτζιάς είχε επιλέξει το αντίθετο. Επειτα, στον δρόμο, ατόνησε το ενιαίο αμυντικό δόγμα ακόμη και στις παρελάσεις. Η Ελλάς δεν έστειλε για πρώτη φορά F-16 στην παρέλαση για την ανεξαρτησία της Κύπρου την 1η Οκτωβρίου. Χρειάστηκε να μπούμε σε κρίση με την Τουρκία για να πετάξουν, κάτω από τη μύτη των τουρκικών ραντάρ, τα αόρατα ελληνικά μαχητικά μέχρι την Πάφο. Μετά το τουρκολιβυκό μνημόνιο και την αναστάτωση που προκλήθηκε στην πρωτεύουσα, η αθηναϊκή διανόηση υιοθέτησε όσα υποστήριζε ο κατά βάση μετριοπαθής (σε σύγκριση με άλλους) Τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα στα μεσημβρινά γεύματα μαζί της: ότι δηλαδή «αιτία των δεινών μας είναι η Κύπρος και τα τριμερή σχήματα για τον EastMed». Για να φθάσουμε αρχές του 2020 στη διακήρυξη του ατλαντιστή συμβούλου Ασφαλείας Αλέξανδρου Διακόπουλου πως «άλλο Ελλάδα και άλλο Κύπρος» και στην πονηρή διατύπωση της Προέδρου της Δημοκρατίας στη Λευκωσία ότι το Κυπριακό είναι «διμερές δικοινοτικό θέμα».
Διατύπωση που επανέφερε στις μνήμες μας το Σχέδιο Ανάν και τις ιδέες της συνομοσπονδίας αντί της ομοσπονδίας. Ακόμη και η υιοθέτηση της πρότασης της Αγκυρας για σύγκληση πενταμερούς διάσκεψης με αντικείμενο τον διαμοιρασμό του ενεργειακού πλούτου χωρίς προηγούμενη λύση του Κυπριακού αφίσταται από τις θέσεις της Λευκωσίας. Από μία άποψη σκέφτομαι λοιπόν πως ίσως ήταν καλύτερα που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν ανέφερε λέξη για το Κυπριακό στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Όταν αλλάζεις στρατηγική δεκαετιών σε μείζον θέμα που αφορά την ενότητα του Ελληνισμού, μάλλον δεν είναι καλή ιδέα να την αναπτύξεις ενώπιον τρίτων. Αυτές οι συζητήσεις είναι πριν και πάνω από όλα «οικογενειακές». Τίμιο. Θέση άρχισε επίσης να αλλάζει η Αθήνα και για τη Θράκη. Στην πρόσφατη επίσκεψή της στην περιοχή η Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέφυγε να συναντήσει τους νόμιμους μουφτήδες Ξάνθης, Ροδόπης, Διδυμοτείχου. Το αυτό έπραξε κατά την επίσκεψή της το Σαββατοκύριακο στην περιοχή η Ντόρα Μπακογιάννη. Δεν τους είδε. Ενώ είδε τους Μητροπολίτες. Με συνέπεια να αποστέλλεται το μήνυμα σε όλη την περιοχή -προς ενημέρωση της Τουρκίας, βεβαίως- ότι η Αθήνα ετοιμάζεται να προτείνει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο ορισμού – εκλογής των μουφτήδων και στο καθεστώς της σαρίας. Δεν πέρασε επίσης απαρατήρητη η συνάντηση της κυρίας Μπακογιάννη με τον Σύλλογο Επιστημόνων Μειονότητας, ο οποίος λέγεται ότι έχει στραφεί κατ’ επανάληψιν εναντίον της Ελλάδος σε διεθνή δικαιοδοτικά όργανα. Τους συνάντησε Ελλην πολιτικός έπειτα από χρόνια, αναλαμβάνοντας πλήρη την ευθύνη. Η Ελλάς αναθεωρεί επίσης την πολιτική της απέναντι στην Αρμενία, μολονότι η χώρα αυτή έχει δώσει μάχη υπέρ της πατρίδας μας, καταδικάζοντας σε όλα τα fora την τουρκική προκλητικότητα.
Την ώρα που οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν επιχειρούσαν να εισβάλουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, το ημέτερο υπουργείο Εξωτερικών εξέδιδε μία ανακοίνωση με την οποία καλούσε σε «αυτοσυγκράτηση τα δύο μέρη», τους εισβολείς και τους αμυνομένους.
O δε πρόεδρος της Αρμενίας είχε καταγγείλει εμπιστευτικώς απίστευτα πράγματα σε συνομιλητές του κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα προ διετίας αναφορικά με τη στάση Ελλήνων βουλευτών κατά της Αρμενίας και υπέρ του Αζερμπαϊτζάν στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Είναι προφανές ότι εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή. Η αναθεώρηση θα ολοκληρωθεί με την αναγνώριση -αν δεν έχει επισυμβεί με κάποιο κείμενο- ότι όλες οι περιοχές όπου διεκδικούν δικαιώματα Ελλάδα και Τουρκία στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, οριοθετημένες και μη οριοθετημένες, είναι «αμφισβητούμενες». Τα δε «διαφιλονικούμενα θέματα» δύνανται να αχθούν προς επίλυση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η pax mediterranea που ονειρεύτηκε ο Μακρόν πάει περίπατο, γι’ αυτό και μετά την αγορά των Rafale ο Γάλλος Πρόεδρος άνοιξε και πάλι κανάλι επικοινωνίας με τον Ερντογάν.
Το πρόβλημα με την αναθεώρηση της εξωτερικής μας πολιτικής είναι ότι ανοίγουν πληγές. Πληγές στο σώμα του έθνους. Πληγές στη στρατηγική μας. Στην Ελλάδα και στον κόσμο ζει ισχυρότατη κυπριακή κοινότητα, αδελφοί μας, που είναι πάντοτε παρούσα για εμάς, ακόμη και αν το εθνικό κέντρο τούς αντιμετωπίζει καμιά φορά σαν αποπαίδι. Αδελφοί μας που καμιά φορά αναλαμβάνουν με γενναιότητα την ευθύνη για ελλαδικά λάθη χάριν της ενότητος. Στην Ελλάδα ζει επίσης ισχυρότατη αρμενική κοινότητα. Ποιο είναι άραγε το επόμενο βήμα μετά την εγκατάλειψη της Αρμενίας απέναντι στους μισθοφόρους του Αλίεφ; Να αποκηρύξουμε και όλες τις γενοκτονίες χάριν του προέδρου Ερντογάν;
Στην πατρίδα μας, ιδιαιτέρως στην Αθήνα, δραστηριοποιούνται επίσης ισχυρότατες θρακικές εστίες. Ενώσεις προσφυγικές. Μόλις πρόσφατα η Προεδρική Φρουρά ενεδύθη τη θρακική φορεσιά επισήμως. Τι θα λέμε στο μέλλον σε αυτές τις ενώσεις προσφύγων; Οτι στη Θράκη ζει «τουρκική μειονότης»; Αλλο η αποσυμπίεσις της βαλβίδος -απολύτως αναγκαία- και άλλο η εξαέρωσις. Όσον αφορά τη στρατηγική της εξωτερικής μας πολιτικής, δεν θέλω καν να σκέφτομαι τις επιπτώσεις. Η υπόθεση και μόνον ότι Ελλάς και Κύπρος δεν θα είναι «ένα» στα κοινοτικά όργανα και στις διεθνείς διασκέψεις παρά μόνον περιστασιακώς με συγκλονίζει. Η σκέψη ότι ενταφιάστηκαν ο Χάρτης της Σεβίλης και η κοινή ΑΟΖ με τη Μεγαλόνησο κατ’ απαίτηση της γείτονος χωρίς καμία ελληνική αντίδραση με θλίβει. Εύχομαι να κάνω λάθος και να είμαι άδικος. Από τις λίγες φορές που στη δημοσιογραφική μου ζωή γράφω επιζητώντας τη διάψευση. Μια διάψευση που αφορά την πατρίδα και κακές προβλέψεις είναι για μένα η πιο γλυκιά διάψευση του κόσμου. Ωστόσο πολύ φοβούμαι ότι οδηγούμαστε σε πρόσκαιρη ειρήνη. Δεν θα ησυχάσουν τα πράγματα. Εδώ είστε και εδώ είμαστε.
