Σκέφτηκα πολύ αν πρέπει να βάλω αυτόν τον τίτλο στο σημερινό σημείωμά μου. Προφανώς και δεν έχουμε δικτατορία. Αλίμονο. Δημοκρατία έχουμε.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Όσο όμως κοιτώ τη φωτογραφία με τον αστυνομικό που σταματά -διατάζοντας με υψωμένο το χέρι- πολίτη ο οποίος οδηγεί Ι.Χ. που φέρει την ελληνική σημαία (από το Rodopi TV), διερωτώμαι: Τι είδους δημοκρατία είναι αυτή που έχουμε; Και ποιο είναι το αδίκημα; Είναι έγκλημα η έπαρση της σημαίας; Δημοκρατία και «απαγορεύεται» στην άσκηση βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών δεν νοείται. Το περιστατικό που εξόργισε τους διοργανωτές της συγκεκριμένης αυτοκινητοπορείας στην Κομοτηνή (είχαν να γίνουν τέτοιες από το 1985 – πραγματοποιούνταν με πράσινες και γαλάζιες σημαίες) δεν ήταν μεμονωμένο. Τυχαίο. Ασήμαντο.
Είχε εκδοθεί διαταγή της ΕΛ.ΑΣ. για τη σημαία και τις πορείες. Και πάντως εντάσσεται σε μια γενικότερη λογική αντίληψης των πραγμάτων που εμπεδώθηκε στην πατρίδα μας από το 2010, έτος έλευσης της τρόικας, έως σήμερα και διατρέχει όλους τους θεσμούς. Δεν είναι μεμονωμένο, γιατί στη Φλώρινα προσήχθησαν στην Ασφάλεια τέσσερα άτομα που τόλμησαν να σηκώσουν ελληνικές σημαίες στα αυτοκίνητά τους, η μία εξ αυτών ήταν η ηγουμένη του μοναστηριού του Αγίου Αυγουστίνου! Δεν ντράπηκε ο ταξίαρχος διευθυντής Ασφαλείας και οδήγησε τη γερόντισσα στο τμήμα; Στη Θεσσαλονίκη ζητάδες κυνηγούσαν νύκτωρ, παραμονή της επετείου, πολίτες που απλώς διέτρεχαν τη λεωφόρο Νίκης με ελληνικές σημαίες στα αυτοκίνητά τους.
Στην Αργολίδα ο δήμαρχος δεν κατάφερε να κάνει την πορεία. Πολίτες που αγαπούν τη δημοκρατία διερωτώντο οργισμένοι μετά τις απαγορεύσεις, τις επιδόσεις κλήσεων-προστίμων και τις αφαιρέσεις διπλωμάτων «αν κολλά κορονοϊό η ελληνική σημαία».
Όλη αυτή η αντίληψη που λέει πως ό,τι δεν μας αρέσει το πατάσσουμε και το εξαφανίζουμε, η αντίληψη της επιβολής, είναι λάθος. Σήμερα εξαφανίζουμε από τον δημόσιο χώρο τις σημαίες και καταγγέλλουμε ως «προδότες» όσους τις φέρουν. Σήμερα εξαφανίζουμε από τον δημόσιο διάλογο όλους όσοι έχουν αμφιβολίες για τον κορονοϊό και για την αναγκαιότητα χρήσης μάσκας. Σήμερα περιορίζουμε, αν δεν εξαφανίζουμε, από τον δημόσιο διάλογο κάθε τεκμηριωμένη άποψη που θεωρεί ότι είναι αδιανόητος ένας συμβιβασμός με την Τουρκία. Χθες (2010) εξαφανίζαμε από τον διάλογο όλους όσοι υποστήριζαν το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους (για να ομολογήσουν ανερυθρίαστα μετά κάποιοι σχολιαστές ότι τους έβαζαν οι τράπεζες να τους εξαφανίζουν). Χθες εξαφανίζαμε από τα ΜΜΕ όλους όσοι ήθελαν να ψηφίσουν «Όχι» στο δημοψήφισμα.
Εξαφανίζαμε, αν δεν λοιδορούσαμε, όλους όσοι αντιδρούσαν στην ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Εξαφανίζαμε όλους όσοι είχαν την άποψη ότι η θεία κοινωνία δεν αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Και, βεβαίως, απαγορεύτηκε από τον δημόσιο διάλογο για γνωστούς λόγους η συμμετοχή της «εγκληματικής νεοναζιστικής οργάνωσης».
Στην πραγματικότητα δεν έχουμε δικτατορία -προς Θεού-, αλλά έχουμε βεβαίως μονοθεματική δημοκρατία. Μονοθεματική δημοκρατία η οποία επιβάλλεται μεν, αλλά επιτυγχάνει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα. Οι αρνητές της μάσκας και του κορονοϊού λοιδορούνται συνεχώς, έως και ειδικές εκπομπές οργανώνουν τα κουμπαριά της Πολιτικής Προστασίας για να τους διασύρουν. Και το αποτέλεσμα του μαστιγίου ποίο; Οι Ελληνες, δεύτεροι στον κόσμο μετά τους Νιγηριανούς στην άρνηση της επιδημίας, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα, ενώ, σύμφωνα με ελληνική, ένας στους δύο θεωρεί «φουσκωμένο» τον αριθμό των κρουσμάτων. Ο εθνικισμός ως έννοια -τώρα που ο ναζισμός είναι στη φυλακή- επίσης διασύρεται με πρωτοστάτες υπουργούς της Ν.Δ. και πρωτοκλασάτους του ΣΥΡΙΖΑ. Και το αποτέλεσμα ποίο; Σε όλη την Ελλάδα επιχειρήθηκαν αυτοκινητοπορείες και αυτοί που τις οργάνωσαν δεν ήταν ούτε ναζί ούτε εθνικιστές. Είναι απλώς πατριώτες. Η θεία κοινωνία διεσύρθη ως επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία. Χωρίς να φιλοξενείται η αντίθετη άποψη. Και το αποτέλεσμα ποίο; Συρροή πιστών στις εκκλησίες τις Κυριακές την ώρα που ο ιερεύς αναφωνεί «Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε».
Ο όρος «Βόρεια Μακεδονία» κανοναρχείται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς από πρωίας έως της δύσεως του ηλίου. Και το αποτέλεσμα ποίο; Δύο χρόνια μετά ο λαός αρνείται. Εξακολουθεί να την απορρίπτει με ποσοστά άνω του 55% χρησιμοποιώντας τον όρο «Σκόπια». Τα κανάλια εράπιζαν οίον ήθελε -διακομματικώς όπως απεδείχθη- να ψηφίσει «Όχι» στο δημοψήφισμα του 2015. Και το αποτέλεσμα του καταναγκασμού ποίο; Το γνωρίζουμε. Αντίδρασις και έκρηξις στις κάλπες. Προσοχή. Δεν υποστηρίζω ότι συστάσεις που γίνονται κατά καιρούς από την Πολιτεία με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας ή της δημόσιας τάξης είναι λάθος.
Υποστηρίζω όμως ότι η δημοκρατία μας έχει πρόβλημα μεθόδου. Λειτουργεί κατά ανεξήγητο τρόπο. Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα σχεδιασμένο για την πειθώ. Όχι για την επιβολή. Και πάντως είναι ένα πολίτευμα που δεν πρέπει να κάνει τους πολίτες να ντρέπονται για τις απόψεις τους. Όποιες και αν είναι αυτές. Λάθος ή σωστές. Η δημοκρατία πρέπει να δίνει χώρο στη διαφορετική άποψη και με επιχειρήματα να προσπαθεί να την υπερκεράσει, αν υπέρτεροι λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την εφαρμογή της δικής της. Όχι να την επιβάλει δίκην δικτάτορος με ερωτήματα του τύπου «Γιατί κρατάς σημαία; Είσαι προδότης!» «Γιατί δεν φοράς μάσκα σε ανοικτό χώρο; Πρόστιμο!» «Γιατί κοινώνησες τους πιστούς; Ποινική δίωξη!» «Γιατί τραβάς πλάνα; Κατέβασε την κάμερα!» (συνέβη στη Ροδόπη).
Η δημοκρατία δεν είναι πολίτευμα που επιβάλλεται με τον φόβο. Ούτε έχει ανάγκη τον φόβο. Η δημοκρατία -η πιο επαναστατική ιδέα του κόσμου κατά Κωνσταντίνο Καραμανλή- πορεύεται με την ισχύ, τον πλούτο της διαφορετικής άποψης. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις εγκύκλιες γνώσεις ή τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις για να μετρούν τον κίνδυνο ή τις επιπτώσεις έναντι των υπολοίπων. Αντί όμως να τους μαστιγώνουμε με τον σύγχρονο βούρδουλα του bullying, αντί να τους λοιδορούμε για να ντρέπονται για τον εαυτό τους, αντί να τους στήνουμε στα δέκα μέτρα ως ψεκασμένους και προδότες, μακεδονομάχους και αρνητές, καθυστερημένους και οπισθοδρομικούς, αντί να επιχειρούμε να κυριαρχήσουμε με τον φόβο, υπάρχει και καλύτερος τρόπος: να τους σεβόμαστε, να ακούμε την έστω λανθασμένη άποψή τους, να τους δίνουμε χώρο να εκτεθούν και να δοκιμάσουν τη δύναμη του επιχειρήματός τους στη βάσανο του δημοσίου διαλόγου, να τους πείθουμε για το σωστό. Δεν είναι Πεφωτισμένη Δεσποτεία το πολίτευμα. Δημοκρατία είναι. Και η καθολική απαγόρευση της διατύπωσης της διαφορετικής άποψης στον δημόσιο διάλογο είναι φασισμός.
Ο ορισμός του φασισμού. Εάν η δημοκρατία δεν καταφέρνει να κερδίσει με πειθώ τη μάχη του διαλόγου, τότε δεν φταίει ο λαϊκισμός που προελαύνει. Φταίει η δημοκρατία που δεν πείθει. Φταίει το σάπιο που τυχόν έχει μέσα της. Και για να μη θεωρητικολογώ: Προχθές το βράδυ είχα διάλογο με έναν νέο άνθρωπο που φαίνεται να μην πολυπιστεύει ότι υπάρχει κορονοϊός. Ηταν απόλυτος. Θεωρούσε ότι οι κυβερνήσεις αξιοποιούν την πανδημία για να ισχυροποιήσουν την εξουσία τους και για να επιβάλουν αναιμάκτως δύσκολες αποφάσεις σε άλλα θέματα. Ότι ο φόβος είναι το όπλο για τον εθνικό συμβιβασμό. Δεν απέρριψα όλες τις θέσεις του. Του έθεσα ένα απλό ερώτημα: Ενας πρωθυπουργός που αποφασίζει lockdown μπορεί να πράττει σωστά, μπορεί να πράττει και λάθος. Αλλά όταν ένα lockdown πλήττει την οικονομία, διαλύει επιχειρήσεις, προκαλεί έκρηξη ανεργίας, καταστάσεις που εν τέλει φθείρουν μια ηγεσία και μια εξουσία, τότε γιατί ένας πρωθυπουργός να επιβάλει καθολική καραντίνα; Μπορεί έως και από την εξουσία να τον ρίξει. Εναντίον του είναι. Ο νεαρός δεν πείστηκε, κατά βάση ενοχλήθηκε που το επιχείρημά του δεν κέρδισε. Είδα όμως την αμφιβολία να ζωγραφίζεται στο πρόσωπό του. Στις δημοκρατίες η αμφιβολία είναι προτιμότερη από τον «ξυλοδαρμό». Η ευχή μου ας είναι αυτή: Σταματήστε να «ξυλοκοπάτε» τους πολίτες όταν διαφωνούν μαζί σας. Κάντε τους να αμφιβάλλουν. Και αν μπορείτε, πείστε τους!
