Mε την πανδημία σχεδόν εκτός ελέγχου, μια παγκόσμια διαμάχη βρίσκεται σε εξέλιξη για το ποιος θα κόψει πρώτος το νήμα: Ποια χώρα και ποια εταιρία θα βγάλουν το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο.
- Από τον Μιχάλη Ψύλο
«Η τελευταία -τρίτη φάση- των κλινικών δοκιμών εξελίσσεται σε μια γεωστρατηγική μάχη, στην οποία η Ευρώπη, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία προσπαθούν να μετατρέψουν τις εκστρατείες εμβολιασμού σε μια δοκιμασία για τον ρόλο τους ως παγκόσμιες δυνάμεις» γράφει η ισπανική «El Pais». «Υπάρχουν δύο αγώνες δρόμου σε εξέλιξη» τονίζει η εφημερίδα. «Ο πρώτος αγώνας αφορά την εύρεση και την παραγωγή εμβολίου, που σε πολλούς θυμίζει τη μάχη για την κατάκτηση του Διαστήματος ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην τότε ΕΣΣΔ. Ο δεύτερος αγώνας αφορά την απόκτηση και διανομή του εμβολίου».
Ο Σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Χαβιέ Λόπεθ, μέλος της Επιτροπής Υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εκτιμά ότι «η χώρα που θα έρθει πρώτη σε αυτόν τον αγώνα δρόμου όχι μόνο θα αποκομίσει οικονομικό όφελος, αλλά θα νομιμοποιηθεί ενώπιον των πολιτών της και θα ενισχύσει τη θέση της σε διεθνές επίπεδο».
Ποιες είναι μέχρι στιγμής οι θέσεις των ανταγωνιστών; Ο οικονομολόγος Μπράνκο Μιλάνοβιτς, που είναι ειδικός σε θέματα δημόσιας υγείας, λέει στο BBC ότι «η Κίνα πρωτοστατεί στις υποσχέσεις ενός προσιτού εμβολίου για τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά τα εμβόλια Pfizer και Moderna χρησιμοποιούν μια εντελώς νέα τεχνολογία και φαίνεται να είναι πιο κοντά στη διανομή τους».
Για τη μάχη αυτή κυβερνήσεις και δημόσιοι οργανισμοί έχουν διαθέσει περισσότερα από 12 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη εμβολίων τουλάχιστον στις έξι δυτικές εταιρίες που έχουν φτάσει στην τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών, σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.
Η Pfizer δεν έχει πάρει μεν χρηματοδότηση για την έρευνά της από την αμερικανική κυβέρνηση, αλλά η γερμανική BioNTech, με την οποία συνεργάζεται, έχει λάβει 475.000.000 ευρώ από τη γερμανική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Οι 11 υποψήφιοι
Αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στον χάρτη των παγκόσμιων υπερδυνάμεων. Στον αγώνα δρόμου της τρίτης φάσης κλινικών δοκιμών μετέχουν 11 υποψήφια εμβόλια, από δύο γεωπολιτικά στρατόπεδα: Στο ένα στρατόπεδο έχουμε τέσσερα υποψήφια εμβόλια από την Κίνα (δύο από το Sinopharm, ένα από το Sinovac και ένα από το CanSino) και ένα από τη Ρωσία, που ανακοινώθηκε πρώτο (ονομάζεται Sputnik-V, αλλά βοήθησε και εδώ η Κίνα).
Φυσικά, η πρωτιά στην ανακάλυψη του εμβολίου θα έχει ελάχιστη χρησιμότητα, εάν δεν αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Οπως λέει στο BBC o Ηλίας Μόσιαλος, διευθυντής του Τμήματος Δημόσιας Υγείας στο LSE, «ο πρόεδρος Πούτιν ήθελε να πετύχει το γκολ όταν ανακοίνωνε το πρώτο εμβόλιο, αλλά θα είναι επιτυχές το έργο του; Το τραγούδι της νίκης είναι ένα πράγμα, αλλά η επιτυχία είναι κάτι άλλο».
Στο άλλο στρατόπεδο των εμβολίων έχουμε τρία αμερικανικά (Janssen, Moderna και Novavax), ένα γερμανοαμερικανικό (BioNtech και Pfizer, αλλά με την υποστήριξη του κινεζικού πολυεθνικού ομίλου Fosun) και ένα βρετανικό (AstraZeneca). Υπάρχει επίσης και ένα ινδικό εμβόλιο, για να θυμίζει το πάλαι ποτέ Κίνημα των Αδεσμεύτων.
Δεν είναι τυχαίο ότι η διαδικτυακή Σύνοδος Κορυφής των 20 πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου το Σαββατοκύριακο, με οικοδέσποινα τη Σαουδική Αραβία, επισκιάστηκε από την πανδημία. O γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κάλεσε τις 20 πλουσιότερες χώρες του κόσμου να δώσουν 28 δισεκατομμύρια δολάρια για τη μαζική παραγωγή, προμήθεια και διανομή εμβολίων σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις φτωχότερες χώρες. Φωνή βοώντος… Το τελικό ανακοινωθέν δεν περιγράφει συγκεκριμένα μέτρα που έλαβε η G20, αλλά οι ηγέτες δηλώνουν έτοιμοι «να αντιδράσουν άμεσα και να λάβουν περαιτέρω μέτρα που ενδέχεται να απαιτηθούν»! Αερολογίες, δηλαδή.
Για πλουσίους μόνο;
Αν και κανένα από αυτά τα εμβόλια δεν έχει εγκριθεί επισήμως ακόμη, αυτό δεν έχει αποτρέψει τις περισσότερες χώρες από το να αγοράζουν δόσεις εκ των προτέρων. Το αμερικανικό πανεπιστήμιο Duke στη Βόρεια Καρολίνα, που παρακολουθεί όλες τις συμφωνίες οι οποίες συνάπτονται παγκοσμίως για τα εμβόλια, ανακοίνωσε ότι μέχρι σήμερα έχουν ήδη αγοραστεί 6,4 δισεκατομμύρια δόσεις πιθανών εμβολίων και άλλα 3,2 δισεκατομμύρια είτε βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση είτε δεσμεύονται ως «προαιρετικές επεκτάσεις υφιστάμενων συμφωνιών».
Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτές οι δόσεις καλύπτουν το σύνολο του πληθυσμού του πλανήτη μας. Ελα, όμως, που η έρευνα του Duke διαπίστωσε ότι η «συντριπτική πλειονότητα» των δόσεων εμβολίου που έχουν αγοραστεί πηγαίνει σε χώρες με υψηλό εισόδημα! Ο δρ Αντρέα Τέιλορ, ο οποίος ηγήθηκε της ανάλυσης του Duke, προειδοποίησε ότι «κατευθυνόμαστε σε ένα σενάριο όπου οι πλούσιες χώρες θα έχουν τα εμβόλια και οι φτωχότερες χώρες είναι απίθανο να έχουν πρόσβαση». Στο ίδιο μήκος κύματος, η Ρέιτσελ Σίλβερμαν, πολιτική αναλύτρια στο αμερικανικό Center for Global Development, εκτιμά ότι «υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα να φτάσει το εμβόλιο σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα έως το τέλος του επόμενου έτους, τουλάχιστον σε σημαντικό αριθμό για μαζικό εμβολιασμό».
Είναι φυσικά κατανοητό, όπως λέει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) στο BBC, ότι «οι ηγέτες θέλουν να προστατεύσουν πρώτα τους δικούς τους ανθρώπους, αλλά η απάντηση σε αυτή την παγκόσμια πανδημία πρέπει να είναι συλλογική», καθώς ο κόσμος θα αναδύεται από τη χειρότερη οικονομική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
H «λύση» πρέπει να περιλαμβάνει τους πάνω από 729.000.000 ανθρώπους σε όλον τον κόσμο που βρίσκονται κάτω από τον ζυγό της ακραίας φτώχειας, δηλαδή ζουν με λιγότερα από 1,9 δολάρια την ημέρα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Αντιπροσωπεύουν το 9,4% του παγκόσμιου πληθυσμού και είναι κατά 114.000.000 περισσότεροι από ό,τι πριν από την εμφάνιση του κορονοϊού. Πολλοί από αυτούς θα πεθάνουν πεινασμένοι, πριν προλάβουν να εμβολιαστούν.
Φυσικά, οι δυτικές «υπερδυνάμεις των εμβολίων» έχουν ανακοινώσει φαραωνικά σχέδια για την αντιμετώπιση της πανδημίας, που στην παγκόσμια φτωχολογιά προκαλούν παραζάλη: 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ, 2,2 τρισ. στην Ιαπωνία, 750 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οταν όμως το πλανητικό χωριό καίγεται, πρέπει να συμβάλουν όλοι για να σβήσει παντού η φωτιά… Οπως γράφει η γαλλική «Le Figaro», «με δεδομένη την έκταση της καταστροφής, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι οι απόγονοί μας σίγουρα θα απαιτήσουν λογοδοσία από εμάς»….
