Του Μιχάλη Ψύλου
Τον βετεράνο διπλωμάτη Αντονι Μπλίνκεν-όπως αναμενόταν-ανακοίνωσε και επίσημα νεοεκλεγείς πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ως νέο υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο 58χρονος Μπλίνκεν είναι αυτός που θα αναλάβει το δύσκολο έργο της αναδιαμόρφωσης των σχέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών με τον υπόλοιπο κόσμο. Σε μια περίοδο μάλιστα που η πολιτική του απερχόμενου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχει οδηγήσει στην καταβαράθρωση του διεθνούς κύρους των Ηνωμένων Πολιτειών και προκαλεί έντονη ανησυχία στους κόλπους της αμερικανικής ελίτ.
“Επιτέλους επιστροφή στη διπλωματική ομαλότητα» γράφει στο κύριο θέμα του το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy ,τονίζοντας μάλιστα ότι «οι διπλωμάτες εκφράζουν ανακούφιση από τον διορισμό του Μπλίνκεν μετά από τέσσερα χρόνια πολιτικών μαχών με πολλαπλά τραύματα και κακής διοίκησης υπό τον Τραμπ». Συμφωνα με πρώην ανώτατο διπλωμάτη «ο διορισμός του Μπλίνκεν θα είναι μια χαλάρωση στο τραυματισμένο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και θα καθησυχάσει τους συμμάχους των ΗΠΑ, που τον γνωρίζουν καλά»
Σύμβουλος του Μπάιντεν εδώ και 20 χρόνια ο Μπλίνκεν ,«θα φέρει μαζί του στο Στέητ Ντηπάρτμεντ δεκαετίες εμπειρίας στην εξωτερική πολιτική που χρονολογείται από την προεδρία Κλίντον ,σηματοδοτώντας την επιστροφή της φυσιολογικής εξωτερικής πολιτικής στην εξουσία μετά τη διακοπή της εποχής Τραμπ» προσθέτει το αμερικανικό περιοδικό. Ο Μπλίνκεν διετέλεσε διευθυντής προσωπικού στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας όταν ο Μπάιντεν ήταν πρόεδρός της και αργότερα σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του, όταν ήταν αντιπρόεδρος του Ομπάμα . «Η σχέση του με τον πρόεδρο έχει μεγάλη σημασία», δήλωσε διπλωματική πηγή.
Ο Μπλίνκεν υπηρέτησε ακόμη ως αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών από το 2015 έως το 2017 και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική έναντι της Συρίας της κυβέρνηση Ομπάμα ,αλλά και στις αμερικανορωσικές σχέσεις μετά την κρίση στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας. Σε αυτή τη θέση ο Μπλίνκεν έπαιξε κεντρικό ρόλο στον καθορισμό της πολιτικής έναντι της Ρωσίας μετά την κρίση της Κριμαίας το 2014 αλλά και στην αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους στη Μέση Ανατολή . Το πρόσωπό του είναι μεταξύ εκείνων που εμφανίζονται στη διάσημη φωτογραφία του Μπαράκ Ομπάμα και των συνεργατών του που παρακολουθούν σε βίντεο την επιχείρηση εξόντωσης του Οσάμα Μπιν Λάντεν τον Μάιο του 2011. Μετά τη νίκη του Τραμπ το 2016 , ο Μπλινκεν είχε επανεξετάσει κριτικά την πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα στη Συρία, υποστηρίζοντας ότι απέτυχε να σταματήσει τον πόλεμο και να αντιμετωπίσει τις τραγικές ανθρωπιστικές συνέπειές του. Όπως εμφανίστηκε επίσης αντίθετος στην πλήρη υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο στην Υεμένη .
Ο υποψήφιος νέος υπουργός Εξωτερικών θεωρείται «ισορροπιστής» και ο διορισμός του στο κορυφαίο διπλωματικό αξίωμα εξαλείφει και τυπικά τις ελπίδες της αριστερής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος ότι ο Μπάιντεν θα επέλεγε έναν πιο προοδευτικό υποψήφιο, όπως ο Δημοκρατικός Γερουσιαστής του Κονέκτικατ, Κρις Μέρφι για το Στέητ Ντηπάρτμεντ.
Το ερώτημα βέβαια για την Ελλάδα είναι η στάση που θα κρατήσει ο Αντονι Μπλίνκ απέναντι στα εθνικά μας θέματα και ιδιαίτερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Στην πιο πρόσφατη φορά που ενεπλάκη πάντως σε θέματα που αφορούσαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν όταν ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν μετέτρεψε προκλητικά την Αγια Σοφιά σε τζαμί .Κύκλοι της ομογένειας στην Αμερική τον επέκριναν γιατί ως ανώτερος σύμβουλος του τότε προεδρικού υποψηφίου Μπάιντεν έλαβε πιο εμφατική θέση σχετικά με το καθεστώς της Αγίας Σοφίας. Ο Μπλίνκεν περιορίστηκε τότε να γράψει στο twitter ότι «ο Τζο Μπάιντεν έχει από καιρό δεσμευτεί για τη διατήρηση πολιτιστικών και θρησκευτικών χώρων. Η Αγία Σοφία είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και αποτελεί ιερό χώρο για ανθρώπους πολλών θρησκειών. Γι αυτό είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η συνεχής πρόσβαση για όλους τους επισκέπτες». Ομογενειακές οργανώσεις απάντησαν επίσης στο twitter ότι «εκτιμούμε τη δέσμευση του Τζο Μπάιντεν για τους πολιτιστικούς και θρησκευτικούς χώρους, αλλά η διασφάλιση της πρόσβασης σε όλους τους επισκέπτες δεν είναι αυτό που διακυβεύεται εδώ».
Ο Αντονι Μπλίνκεν ήταν επίσης μεταξύ των αξιωματούχων της κυβέρνησης Ομπάμα που μίλησαν…καθυστερημένα για την Τουρκία μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.”Ίσως δεν καταλάβαμε το βάθος των συναισθημάτων στην Τουρκία για τα γεγονότα του Ιουλίου”, δήλωσε ο Μπλίνκεν τέσσερις μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Πρόσθεσε μάλιστα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μην είχαν επιδείξει «αρκετή συμπάθεια στην Τουρκία μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου».
Από την άλλη πλευρά ,ο υποψήφιος νέος επικεφαλής του Στέητ Ντηπάρτμεντ αναφορικά με τη Συρία είχε ταχθεί το 2017 με άρθρο του στους New York Times, υπέρ των αντικαθεστωτικών Σύρων και Κούρδων ανταρτών, προτρέποντας μάλιστα την κυβέρνηση Τραμπ να τους εξοπλίσει και να τους εκπαιδεύσει στον αγώνα τους για την ανατροπή του καθεστώτος Ασσαντ. Στο ίδιο άρθρο, υποστήριξε ότι πρέπει να πειστούν οι αντάρτες να αποφύγουν τη χρήση αμερικανικών όπλων για να επιτεθούν στην Τουρκία. «Πρέπει να επιμείνουμε ώστε να δεσμευτούν να μην χρησιμοποιήσουν όπλα εναντίον της Τουρκίας, να παραχωρήσουν την απελευθερωμένη περιοχή της Ράκκα στις τοπικές δυνάμεις, να σεβαστούν την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και να αποσυνδεθούν από το ΡΚΚ», έγραφε ο Μπλίνκεν. Προσθέτοντας μάλιστα ότι « η Αμερική πρέπει να στηρίξει την Τουρκία στον μακροχρόνιο αγώνα της ενάντια στην τρομοκρατία του ΡΚΚ”.
Προσεκτικά τα σχόλια Μπλίνκεν για την Τουρκία
Γενικά, οι δηλώσεις του Αντονι Μπλίνκεν για την Τουρκία ήταν πάντα προσεκτικές. Σε συνέντευξή του στο Ινστιτούτο Hudson τον περασμένο Ιούλιο, ο Μπλίνκεν περιέγραψε την Τουρκία ως σύμμαχο με τον οποίο οι ΗΠΑ θα πρέπει να βρουν τρόπους να συνεργαστούν πιο αποτελεσματικά «Προφανώς θέλουμε να βρούμε έναν τρόπο να έχουμε μια πιο παραγωγική και θετική σχέση με την Τουρκία, αλλά αυτό απαιτεί από την ίδια την τουρκική κυβέρνηση να θέλει το ίδιο πράγμα» τόνισε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε επίσης: «Η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ .Είναι μια ζωτικής σημασίας χώρα και καταλήγει να είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και συχνά με ουσιαστικό τρόπο, κρίσιμη χώρα για κάποιο ζήτημα, σύγκρουση ή πρωτοβουλία…Προφανώς έχουμε κάποια πραγματικά ζητήματα και διαφορές, αλλά έχουμε επίσης τομείς όπου θα ήταν λογικό να βρούμε τρόπους να συνεργαστούμε πιο αποτελεσματικά, για παράδειγμα, στη Συρία. Ελπίζω να βρούμε τρόπους για να το κάνουμε αυτό, αλλά δεν θέλω να υποτιμήσω μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και θα απαιτήσουμε στις σχέσεις μας» τόνισε ο Μπλίνκεν.
Μέχρι στιγμής η Αγκυρα τηρεί σιγή ιχθύος εν αναμονή του επίσημου διορισμού του Μπλίνκεν στην ηγεσία του Στέητ Ντηπάρτμεντ. Προεκλογικά πάντως η ερντογανική Yeni Safak είχε επικρίνει τον Μπλίνκεν για τις θέσεις του στο Συριακό . «Αν ο Μπλίνκεν είναι αφελής ή ανυπόφορος αυτό εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια του αναγνώστη» έγραφε η τουρκική εφημερίδα σχολιάζοντας τη συνέντευξή του στο Ινστιτούτο Hudson.
Η αντιπολιτευόμενη Cumhuriyet υπενθυμίζει πάντως ότι είχε πάρει συνέντευξη από τον Μπλίνκεν το 2015 όπου είχε δηλώσει ότι «η Τουρκία είναι ένας σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ”, παρά την ισχυρή υποστήριξή τους στις κουρδικές δυνάμεις της Συρίας, οι οποίες αποτελούν την κύρια, τοπική στρατιωτική δύναμη στη μάχη κατά του ISIS».
Ελάχιστα, τα ειδησεογραφικά κέιμενα στον Τουρκικό Τύπο ,αποτυπώνουν περισσότερο την αγωνία του «τερματοφύλακα πριν το πέναλτι» .Ιδιαίτερα μετά την προνομιακή σχέση του Ερντογάν με τον απερχόμενο πρόεδρο Τραμπ ,η Αγκυρα θα θελήσει να κάνει για ένα διάστημα τον καλό μαθητή έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών .
Το σίγουρο είναι βέβαια ότι η Αγκυρα δεν θα σταματήσει τις προκλήσεις κατά της Ελλάδας, τουλάχιστον μέχρι την ορκωμοσία Μπάιντεν στις 20 Ιανουαρίου. Η ερντογανική Sabah έφτασε μάλιστα στο σημείο να κατηγορήσει την Ελλαδα ότι «διακατέχεται από αλαζονεία και ανοίγει το Κουτί της Πανδώρας» επειδή –άκουσον άκουσον- η γερμανική φρεγάτα «Hamburg» έκανε νηοψία σε τουρκικό εμπορικό σκάφος που κατευθυνόταν στη Λιβύη, καθώς υπήρχαν υποψίες ότι μετέφερε όπλα, παραβιάζοντας το διεθνές εμπάργκο. Και όχι μόνο προκλήσεις ,αλλά και απειλές συνόδευαν το ρεπορτάζ της τουρκικής εφημερίδας, που προειδοποιεί ότι η Ελλάδα θα υποστεί τις συνέπειες…
