Ο Παναγιώτης Λιάκος σε πρόσφατο δημοσίευμα στην εφημερίδα «δημοκρατία» παρουσίασε μια χαρακτηριστική εικόνα της αθηναϊκής καθημερινότητας που αντανακλά την αληθινή ψυχή της πόλης.
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά
Εκατοντάδες χιλιάδες Αθηναίοι όχι μόνο έχουν εξοικειωθεί και αποδεχτεί την πραγματικότητα, αλλά μάλλον αισθάνονται και ικανοποιημένοι που το πάλαι ποτέ κλεινόν άστυ έχει μετατραπεί σε Ισλαμαμπάντ, αν κρίνουμε από τις πολιτικές επιλογές τους στις δημοτικές εκλογές. Σχεδόν όλοι οι χώροι πρασίνου του κέντρου των Αθηνών καθώς και οι ελεύθεροι και αύλειοι χώροι των δημόσιων κτιρίων, όπως ο χώρος του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών ή οι πλατείες πέριξ των δικαστηρίων της πρώην Σχολής Ευελπίδων, καταλαμβάνονται τις απογευματινές ώρες από εκατοντάδες Πακιστανούς μετανάστες, οι οποίοι μετατρέπουν τους πάλαι ποτέ χώρους κοινωνικής συναναστροφής των Αθηναίων σε γήπεδα κρίκετ.
Ουσιαστικά στην πρωτεύουσα της χώρας ο αστικός χώρος του κέντρου της πόλης έχει μετασχηματιστεί, αφού ο δημόσιος χώρος εξυπηρετεί τις ανάγκες ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα, ήθη και έθιμα από αυτά των πρώην Ελλήνων κατοίκων της πόλεως. Αν προς στιγμήν προσπεράσουμε το γεγονός ότι οι δημοτικές Αρχές και η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν φαίνεται να ανησυχούν και πολύ για τη μετάδοση του κορωνοϊού από τη μετατροπή των δημόσιων χώρων σε γήπεδο, η μεγάλη εικόνα της πόλεως των Αθηνών εστιάζεται στην πολιτισμική άλωση της ψυχής και της λειτουργίας της «πόλης», η παρακμή της οποίας αντικατοπτρίζει με τον πλέον παραστατικό τρόπο την παρακμή του Ελληνισμού. Μέχρι πρόσφατα η λειτουργικότητα και η οικονομική ζωή των ευρωπαϊκών πόλεων και κατ’ επέκταση και των ελληνικών διατηρούσαν την ελληνορωμαϊκή παράδοση που απαιτούσε η πόλη να πάλλεται γύρω από την «αγορά», τη «βιβλιοθήκη» και το «θέατρο».
Το αστικό τρίπτυχο ουσιαστικά οριοθετούσε μια εξισορροπημένη εικόνα αρμονίας στον δυτικό οικιστικό ιστό, όπου το αρχαιοελληνικό αστικό τοπίο επέβαλε την ψυχική ηρεμία μέσω του κάλλους, της αρμονίας και της συμμετρίας. Έτσι παρά τις μεγάλες καταστροφές που επέφεραν οι πόλεμοι στην Ευρώπη, το μεταπολεμικό ευρωπαϊκό αστικό τοπίο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες πλην Ελλάδας αντέγραψε το παρελθόν του με τις ακριβείς αναστηλώσεις που προέκυψαν από ιδιοφυείς, καλλιεργημένους και ευαίσθητους ανθρώπους. Η Ελλάδα δυστυχώς αποτέλεσε και σε αυτό το σημείο μια ευρωπαϊκή παραφωνία, μια δυστοπία, μια κατάσταση παραφροσύνης.
Η χώρα μας είχε την ατυχία να της επιβληθεί η βαλκανική αισθητική ενός «εθνάρχη», ο οποίος μέσω της αντιπαροχής από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 άρχισε να καταστρέφει τον πολιτισμό, την πατίνα, την ιστορία και τη χρονική συνέχεια των ελληνικών πόλεων και κυρίως, ως ένας επανεμφανιζόμενος Γότθος, να αφανίζει σε μαζική κλίμακα τις χιλιάδες των νεοκλασικών κτιρίων της Αθήνας. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η νεοελληνική πρακτική της πολιτισμικής καταστροφής καλύφθηκε και υποστηρίχθηκε από το σύνολο του πολιτικού φάσματος, από την άκρα Αριστερά μέχρι την άκρα Δεξιά.
Το αριστερό μεταπολεμικό αφήγημα ακολούθησε τα βήματα των Στάλιν και Τσαουσέσκου, πιστεύοντας ότι θα έχτιζε την αταξική κοινωνία μέσω της αποδόμησης των αστικών συμβόλων και της κατεδάφισης της αρχιτεκτονικής του αστικού τοπίου. Η δικτατορία του Μεταξά τον Αύγουστο του 1940 κατεδάφισε τα πλέον εμβληματικά κτίρια του αστικού παρελθόντος των Αθηνών, μεταξύ των οποίων και το δημοτικό θέατρο στην πλατεία Κοτζιά, έργο του Τσίλλερ. Η «εθνοπατριωτική» χούντα των συνταγματαρχών από τη μία διοργάνωνε τις αρχαιοελληνικές γιορτές-κιτς στον δημόσιο χώρο, διανθίζοντάς τες με σπαθιά, ασπίδες, χλαμύδες και περικεφαλαίες, και από την άλλη δεν άφησε πέτρα επί πέτρας στα νεοκλασικά κτίρια των Αθηνών και στα ελληνικά εμβληματικά μνημεία, που επισήμαιναν με την παρουσία τους την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού στον χώρο και τον χρόνο.
Επίσης η ρηχή, αμόρφωτη και αφελληνισμένη, μιμητική και παρασιτική μεγαλοαστική τάξη, που σε άλλες χώρες μετά τον πόλεμο αποτέλεσε πολιτισμικό ανάχωμα στη βαρβαρότητα, διέγνωσε μόνο τις οικονομικές ευκαιρίες της αντιπαροχής μέσα από το αίμα της ιστορικής και πολιτισμικής εκατόμβης που επέβαλε ο «εθνάρχης».
Συγκρινόμενη με τις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η σημερινή πόλη-χαβούζα των Αθηνών είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής διαχείρισης της χώρας από τις απαίδευτες και αντεθνικές παρασιτικές ελίτ, που μετά τον πόλεμο επικράτησαν, άνθησαν και ευδοκίμησαν στη χώρα. Δυστυχώς, τα Μνημόνια, η οικονομική καταστροφή, η πολιτική χυδαιότητα, η παρακμή και βρόμα που αναδύουν η ελληνική κοινωνία και η πολιτική οφείλονται κυρίως στον εθισμό της ασχήμιας που επέβαλαν το πολιτικό σύστημα και οι ελίτ στην αρχιτεκτονική του αστικού τοπίου. Η κοινωνία δεν αντέδρασε στα Μνημόνια και στη συνεπαγόμενη πολιτική και κοινωνική παρακμή, επειδή δεν αντιδρά στην πολιτικά επιβαλλόμενη και κατευθυνόμενη αστική παρακμή και ασχήμια, και συνεπώς ο Ελληνισμός είναι καταδικασμένος να υποχωρήσει πολιτισμικά ακόμα και εντός του φυσικού χώρου του.
*Διδάκτωρ Φυσικής του Πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
