Αν και τα βασικά σημεία της συνεντεύξεως του εξ απορρήτων συμβούλου του προέδρου Ερντογάν Ιμπραΐμ Καλίν στο πρακτορείο Βloomberg έχουν ήδη τύχει κάποιας προβολής από τον ελληνικό Τύπο, επιλέγω σήμερα να τα επαναφέρω στην μνήμη για τρεις λόγους
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Μετά τη δημοσίευσή της, οι Τούρκοι «παραίτησαν» τον γενικό διευθυντή του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης, τέως αναπληρωτή γενικό διευθυντή της τράπεζας Ηalk Bank, o oποίος, αν και δικάστηκε και φυλακίστηκε στις ΗΠΑ, κράτησε το στόμα του κλειστό κατά τη διάρκεια της επίμαχης δίκης. Και, εις ανταπόδοση, έτυχε υποδοχής λαϊκού ήρωα κατά την επιστροφή του στη γείτονα και προήχθη σε γενικό διευθυντή του χρηματιστηρίου. «Μεχμέτ Χακάν Αττίλα» το όνομά του. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, από της δημοσιεύσεώς της μέχρι σήμερα, μεσολάβησαν η επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στο Κάιρο και στη Λευκωσία.
Ο Έλλην υπουργός δεν προέβη σε δηλώσεις σε αιγυπτιακό έδαφος, ενώ στη Λευκωσία σημείωσε ότι «το θέμα που δημιουργήθηκε από μια πρόσφατη προκήρυξη οικοπέδων από την αιγυπτιακή πλευρά στην ανατολική Μεσόγειο είναι ένα καθαρά τεχνικό θέμα, που αφορά την αιγυπτιακή πλευρά. Η ελληνική πλευρά το θεωρεί επί τη βάσει των αναρτήσεων της αιγυπτιακής πλευράς ένα θέμα που έχει κατ’ ουσίαν επιλυθεί».
Υποτίθεται ότι τα οικόπεδα αναγνώριζαν το εξωτερικό όριο της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας». Ο τρίτος λόγος είναι ο εξής: Οπως θα διαπιστώσετε από την ανάγνωση των δηλώσεων Καλίν, η Τουρκία θεωρεί ότι έχει μεγαλώσει τόσο πολύ γεωπολιτικώς, ώστε τα θέματα της ατζέντας που θέτει προς τις ΗΠΑ (Koύρδοι, ρωσικοί πύραυλοι, οικονομικές κυρώσεις εναντίον της, Γκιουλέν) δεν περιλαμβάνουν τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Και σε μια ενδεχόμενη επικοινωνία Μπάιντεν – Ερντογάν, την οποία δεν αποκλείουν πλέον οι ΗΠΑ και προαναγγέλλουν οι Τούρκοι, τα ζητήματα που μας καίνε δεν θα είναι στην κορυφή της ατζέντας δύο ηγετών που καλούνται να οριοθετήσουν εκ νέου τις σχέσεις των χωρών τους στην ευρύτερη περιοχή. Αρα, ο κίνδυνος να καταστεί η Ελλάς «Ιφιγένεια» είναι υπαρκτός.
Και εμείς ως χώρα ακόμη δεν έχουμε επικοινωνήσει με τον Μπάιντεν, στον οποίο τόσα επενδύσαμε, ενώ η κοινή συνεδρίαση Γερουσίας – Βουλής Αντιπροσώπων με ομιλητή τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και θέμα την ανεξαρτησία μας μάλλον υπονομεύεται από ορισμένα κέντρα. Πλέον αυτών, ο διθύραμβος Καλίν στην Αίγυπτο, την οποία θεωρεί «εγκέφαλο και καρδιά του αραβικού κόσμου», σε συνδυασμό με τη διακήρυξή του ότι «δεν έχουμε άλυτα θέματα με τα άλλα τέσσερα κράτη του αραβικού κόσμου», δείχνει ότι α) ο Ερντογάν στέλνει στις ΗΠΑ το μήνυμα ότι μπορεί να λειτουργήσει ως σταθεροποιητής ασφαλείας για λογαριασμό της Δύσης και ότι β) οι απόρρητες συναντήσεις Τούρκων και Αιγύπτιων αξιωματούχων ασφαλείας σε μυστικές σήραγγες και στοές κάπου στη Χερσόνησο του Σινά, οι οποίες είχαν ατονήσει μετά την υπογραφή της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας για την τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ, πρέπει να έχουν πυκνώσει και πάλι.
Μόνο το γεγονός ότι η Τουρκία αναγνωρίζει διά στόματος Καλίν στην Αίγυπτο προβάδισμα ηγεσίας στον αραβικό κόσμο αποδεικνύει ποια φάση διανύουμε. Ακολουθούν τα σημαντικότερα αποσπάσματα της συνεντεύξεως του Καλίν, ο οποίος προσφάτως άνοιξε τη γραμμή επικοινωνίας με τις ΗΠΑ συνομιλώντας με τον νέο εθνικό σύμβουλο Ασφαλείας Σάλιβαν.
Η επικοινωνία τους προηγήθηκε της επικοινωνίας Μπλίνκεν – Τσαβούσογλου, ενώ η συνέντευξή του στο Bloomberg δείχνει ότι εκείνον έχει επιλέξει ο Τούρκος πρόεδρος για να επικοινωνεί με τις ΗΠΑ. Τελευταίο, αλλά όχι έλασσον:
Η παράδοση του Γκιουλέν δεν περιελήφθη στα τρία κορυφαία και «θεμελιώδη» θέματα της τουρκικής ατζέντας – είναι το τέταρτο. Ιδού οι δηλώσεις Καλίν: «Η εικόνα δεν είναι πολύ απαισιόδοξη: Τα τρία πιο θεμελιώδη ζητήματα που χωρίζουν την Τουρκία και τις ΗΠΑ είναι η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το PYD/YPG, οι S-400 και οι κυρώσεις CAATSA. Επίσης, το ότι επιτρέπεται στον ηγέτη της FETÖ η παραμονή στις ΗΠΑ. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει καμία πρόοδο και καμία δράση σε αυτά τα θέματα.
Αυτά τα προβλήματα βρίσκονται στο επίκεντρο των ανησυχιών για την εθνική ασφάλεια. Μπορούμε να συνεργαστούμε σε άλλους τομείς, για παράδειγμα στη Λιβύη, στο Ιράκ, κατά της τρομοκρατίας, μέχρι ενός σημείου. Εννοώ, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει πολύ απαισιόδοξη εικόνα. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι μπορούμε να λύσουμε αυτά τα ζητήματα μέσω εποικοδομητικού διαλόγου, μιλώντας με πολλή διαφάνεια και ειλικρίνεια. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ είναι πόσο ζωτικής σημασίας είναι αυτά τα ζητήματα για εμάς. Η απόφαση για τους S-400 δεν ελήφθη εν μια νυκτί στην Τουρκία. Ηταν το αποτέλεσμα μακράς διαδικασίας. Εν τω μέσω του πολέμου στη Συρία, μας προκάλεσε μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι οι ΗΠΑ απέσυραν αίφνης τις συστοιχίες Patriot.
Στη συνέχεια, η Γερμανία απέσυρε τα συστήματά της από την Τουρκία και μόνο το σύστημα της Ισπανίας παρέμεινε στην Τουρκία. Αφού οι σύμμαχοί μας απέσυραν τους Patriot τους από την Τουρκία, δεν μπορούσαμε να τους αγοράσουμε, γιατί, σε αντίθεση με όσα είπαν ορισμένοι από τους συναδέλφους μου από την πλευρά των ΗΠΑ, δεν γίναμε αποδέκτες μιας κατάλληλης και καλής προσφοράς. Δεν είδαμε την καλή προσφορά που μας είπαν ότι υπέβαλαν. Μολαταύτα, ο πρόεδρός μας είπε στον Τραμπ ότι είμαστε έτοιμοι να πάρουμε τους Patriot. Οι S-400 που έχουμε δεν θα ενσωματωθούν στο αμυντικό σύστημα του ΝΑΤΟ, και έτσι δεν θα είναι σε θέση να αποτελέσουν απειλή για το αμυντικό σύστημα του ΝΑΤΟ.
Η μαξιμαλιστική προσέγγιση την ωθεί προς την άλλη κατεύθυνση: Δεν είναι ότι συμφωνούμε με τη Ρωσία επί παντός. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε για το μέλλον της Συρίας και του Ασαντ, τον Χαφτάρ, την Κριμαία. Ωστόσο, είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τις σχέσεις μας με εποικοδομητικό διάλογο. Γιατί δεν πρέπει να κάνουμε το ίδιο με τις ΗΠΑ;
Ωστόσο, εάν έρθει μια χώρα σε εσάς και επιβάλει τις απαιτήσεις της με μια μαξιμαλιστική θέση, με μια προσέγγιση “ή κάντε το με τον τρόπο μου ή πορευθείτε στον δρόμο σας”, τότε θα σας οδηγήσει σε άλλες κατευθύνσεις.
Ένα νέο κεφάλαιο μπορεί να ανοίξει με την Αίγυπτο: Θέλουμε να συνεργαστούμε με την Αίγυπτο για την ανατολική Μεσόγειο, τη Λιβύη και το παλαιστινιακό ζήτημα, το οποίο ο κόσμος φαίνεται να έχει ξεχάσει, και θέλουμε να συζητήσουμε τις διμερείς μας σχέσεις.
Εάν μπορούμε να κάνουμε αμοιβαία εποικοδομητικά βήματα, μια τέτοια εταιρική σχέση δύναται να συμβάλει στη μείωση των εντάσεων στην περιοχή και τη σταθεροποίηση της περιοχής από τη βόρεια Αφρική έως την ανατολική Μεσόγειο. Η Αίγυπτος εξακολουθεί να είναι ο εγκέφαλος και η καρδιά του αραβικού κόσμου. Υπάρχουν ορισμένα οικονομικά ζητήματα και θέματα ασφάλειας – το καταλαβαίνουμε πολύ καλά. Οι δύο χώρες που μιλούν μεταξύ τους μπορούν να βελτιώσουν τις διμερείς και περιφερειακές μας σχέσεις. Οι σώφρονες χώρες της Ε.Ε. δεν θα το επιτρέψουν: Έχουμε μια πολύ εποικοδομητική δυναμική με την Ε.Ε. και θέλουμε οι σχέσεις μας να βελτιωθούν περαιτέρω. Υπάρχουν μεγαλύτερα ζητήματα στην ατζέντα μας από τις διερευνητικές συνομιλίες που είχαμε με τους Ελληνες, όπως η επικαιροποίηση της συμφωνίας για το Μεταναστευτικό, η διασφάλιση της απελευθέρωσης των θεωρήσεων και η επικαιροποίηση της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης.
Όλα αυτά μας δίνουν έναν νέο οδικό χάρτη για την αναβίωση των σχέσεών μας.
Πιστεύουμε ότι μπορούμε να σημειώσουμε πρόοδο σε όλους αυτούς τους τομείς. Ορισμένα κράτη-μέλη θέλουν μια αυστηρότερη στάση εναντίον της Τουρκίας, αλλά δεν είναι σωστό να χρησιμοποιείται η ένταξη στην Ε.Ε. εναντίον της Τουρκίας για έναν τέτοιον σκοπό. Οι σώφρονες χώρες της Ε.Ε. δεν θα επιτρέψουν να συμβεί αυτό».
