Εάν δεν ήταν διπλωμάτης, σίγουρα θα ήταν χειρουργός. Κορυφαίος χειρουργός
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Το κείμενο που συνεισέφερε ως συμβολή στον αναστοχασμό για το Ελσίνκι είναι τόσο προσεκτικά διατυπωμένο και τόσο πυκνά γραμμένο, που δεν επιτρέπει στον ανύποπτο, ερασιτέχνη, αδαή αναγνώστη περί τα διπλωματικά να διακρίνει διά γυμνού οφθαλμού τα κωδικοποιημένα μηνύματα που αποστέλλει προς ποικίλους αποδέκτες. Αναφέρομαι στον πρέσβη Παύλο Αποστολίδη, πρώην διοικητή της ΕΥΠ επί κυβερνήσεως Σημίτη, νυν επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπίας στις διερευνητικές συνομιλίες με την Τουρκία. Πρόκειται για εμπειρότατο παίκτη. Το κείμενό του με τίτλο «Οι δύσκολες ελληνοτουρκικές σχέσεις μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής στο Ελσίνκι» -περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο των εκδόσεων Σιδέρη- είναι «κέντημα».
Επαινεί ηγέτες χωρίς να φαίνεται ότι τους κολακεύει. Κριτικάρει άλλους ηγέτες χωρίς να φαίνεται ότι τους προσβάλει. Βάλλει κατά της Κύπρου μας ότι είναι αιτία των δεινών μας χωρίς να το χρεώνεται. Ζωγραφίζει με μελανά χρώματα τη διαπραγματευτική θέση της πατρίδας μας στις εν εξελίξει διερευνητικές συνομιλίες με την Τουρκία, αλλά εμφανίζει αυτή την επιλογή του ως μια απλή περιγραφή των γεγονότων, όχι ως προσωπική του άποψη. «Κέντημα», επαναλαμβάνω.
Ωστόσο, επειδή αυτό που πράττει ο εμπειρότατος κύριος Αποστολίδης είναι, κατά την άποψή μου, επικίνδυνο -να γνωρίζει, δηλαδή, ο συνομιλητής σου ότι πιστεύεις πως η θέση της χώρας σου είναι νομικώς εξασθενημένη-, θεωρώ υποχρέωσή μου να σας περιγράψω με τη σειρά μου τα μυστικά της χειρουργικής επέμβασης-κέντημα του κυρίου Αποστολίδη στα εθνικά μας θέματα. Η κεκαλυμμένη αντιπάθειά του προς τον Κώστα Καραμανλή, τον Αντώνη Σαμαρά και τον Τάσσο Παπαδόπουλο γίνεται μετά βίας διακριτή, λόγω του βρετανικού φλέγματος στην ιδιοσυγκρασία, αλλά, εν πάση περιπτώσει, εντοπίζεται.
«Οι εκλογές στην Κύπρο (προεδρικές) και την Ελλάδα (βουλευτικές) το 2004 δεν βοήθησαν να κλείσουν τα δύο ανοικτά θέματα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της επίλυσης του Κυπριακού» γράφει, αφού προηγουμένως σημειώνει ότι επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ «σημειώθηκε σημαντική πρόοδος». Σε αντιδιαστολή, αν είχε εκλεγεί στην πρωθυπουργία ο Γιώργος Παπανδρέου, «οι εκλογές θα είχαν βοηθήσει».
Η συμπάθεια του πρέσβη στο πρόσωπο του πρώην πρωθυπουργού δύσκολα κρύβεται, άλλωστε. «Στην ελληνοτουρκική προσέγγιση των αρχών του 20ού αιώνα συνετέλεσε η προσωπικότητα του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου» διακηρύσσει. Η ευγενική αποστασιοποίησή του από τα διπλωματικά πεπραγμένα Καραμανλή – Παπαδόπουλου μετά βίας κρύβεται και στον επίλογο του πονήματός του, όπου ο κύριος πρέσβης επανέρχεται εκ του περισσού. «Οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο με την επικράτηση του Τάσσου Παπαδόπουλου, που αντιτάχθηκε στο Σχέδιο Ανάν, και οι βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα, που έφεραν τη Νέα Δημοκρατία στην εξουσία, φρέναραν τις προσδοκίες ταυτόχρονης επίλυσης Κυπριακού και ελληνοτουρκικών διαφορών» σημειώνει. Απλώς δεν τολμά να αναφέρει το επίθετο «Καραμανλής».
Σκωπτική είναι η αναφορά Αποστολίδη στο όνομα του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, καθώς σημειώνει ότι «οι τουρκικές αδειοδοτήσεις (του 2012 ) στην Ανατολική Μεσόγειο προκάλεσαν αντιδράσεις στην Ελλάδα, όπου η κυβέρνηση Σαμαρά έδειξε να ευνοεί αφενός την κήρυξη ΑΟΖ και αφετέρου την κατάθεση στον ΟΗΕ γεωγραφικών συντεταγμένων των ελληνικών διεκδικήσεων».
Και, αφού κάνει αναφορά στις εσωτερικές παραμέτρους της υπόθεσης και τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ κατά Ελλάδος με διαρροές του τύπου «έπρεπε να αποφευχθούν μονομερείς ενέργειες και να επιτευχθεί συνεννόηση με τα άλλα εμπλεκόμενα μέρη», ο κύριος Αποστολίδης, μάλλον με ανακούφιση, τονίζει: «Τελικά, ούτε ΑΟΖ κηρύχθηκε από τη χώρα μας ούτε συντεταγμένες κατατέθηκαν στον ΟΗΕ. Προφανώς κρίθηκε ότι μια τέτοια ενέργεια θα επιδείνωνε σοβαρά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και θα οδηγούσε σε κλιμάκωση».
Στο θέμα της ανακήρυξης ΑΟΖ, ο κύριος Αποστολίδης, ο διαπραγματευτής μας -υπενθυμίζω-, παίρνει ξεκάθαρη θέση: «Οι πιέσεις, πολιτικές, δημοσιογραφικές ή επιστημονικές, υπέρ της κήρυξης ΑΟΖ, δεν έμοιαζαν να λαμβάνουν υπόψη δύο βασικές παραμέτρους: Πρώτον, ότι η κήρυξη ΑΟΖ δεσμεύει την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση που θα θελήσει να οριοθετήσει τις θαλάσσιες ζώνες με την Τουρκία στο να μη δέχεται να συμβιβαστεί στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, οπότε, αν η τουρκική κυβέρνηση δήλωνε αντίστροφα ότι δεν δεχόταν να συζητήσει για ΑΟΖ στο Αιγαίο, η διαπραγμάτευση δεν θα άρχιζε καν. Δεύτερον, ότι, βάσει του νόμου 4001/2011, η κήρυξη ΑΟΖ μετατρέπει αυτομάτως την έστω προσωρινά οριζόμενη υφαλοκρηπίδα σε ΑΟΖ, εξέλιξη που δεν θα χειροκροτούσαν από την απέναντι όχθη».
Κατά τον κύριο πρέσβη, η έγνοια και η αγωνία μας έπρεπε να είναι λοιπόν το χειροκρότημα των «απέναντι» και η προοπτική του συμβιβασμού! Όχι η εξασφάλιση του πλεονεκτήματος. Εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα άποψη από εθνική σκοπιά! Σημειωτέον, αυτός που επέμενε για την κατάθεση συντεταγμένων και ΑΟΖ ήταν ο βουλευτής Επικρατείας Χρύσανθος Λαζαρίδης. Στη σελίδα 197, όμως, ο κύριος Αποστολίδης, ο οποίος εμφανίζεται προηγουμένως ανακουφισμένος που οι ΗΠΑ ανέτρεψαν τον σχεδιασμό Σαμαρά με την απειλή της κλιμάκωσης, σχεδόν ολοφύρεται επειδή οι Τούρκοι έκαναν το ίδιο ακριβώς με αυτό που χρωμάτισε ως «μονομερή ενέργεια».
Γράφει: «Η διμερής ελληνοτουρκική διαφορά για την οριοθέτηση έχει μετακινηθεί από το Αιγαίο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η κατάθεση γεωγραφικών συντεταγμένων στον ΟΗΕ από την Τουρκία άλλαξε τα μέχρι τώρα δεδομένα στην περιοχή. Η Κύπρος είχε πρώτη καταθέσει τις συντεταγμένες βόρεια-δυτικά της, αμυνόμενη προφανώς έναντι της έμπρακτης αμφισβήτησης από τα τουρκικά ερευνητικά πλοία τής οριοθετημένης προς τα δυτικά υφαλοκρηπίδας της». Και προσθέτει: «Μεγαλύτερη ένταση προκάλεσε η ανακοίνωση της συμφωνίας/μνημονίου της Τουρκίας με τη Λιβύη, βάσει της οποίας οριοθετείται μέση γραμμή μεταξύ των δύο χωρών νοτίως της Κρήτης. Η οριοθέτηση αυτή, αμφιβόλου ισχύος, περιορίζει σημαντικά τη θαλάσσια ζώνη που αποδίδεται στα νησιά μας στην Ανατολική Μεσόγειο και εξασθενεί τις προοπτικές μελλοντικής διαπραγμάτευσής μας με την Τουρκία για τη μεταξύ μας οριοθέτηση».
Παρέλκει να αναφέρω πως κάθε φορά που ο κύριος Αποστολίδης αναφέρεται στο κείμενό του στα ελληνικά δικαιώματα στο Αιγαίο βάσει διεθνών συνθηκών, τα βαπτίζει «ελληνικές διεκδικήσεις»! Λες και πρόκειται για ανεξάρτητο τρίτο. Τι προκύπτει, λοιπόν, από την αχρείαστη αυτή παρέμβαση του επικεφαλής μας στις διερευνητικές;
Πρώτον, ομολογεί ότι οι Τούρκοι εκμεταλλεύτηκαν την απουσία κατάθεσης ελληνικών συντεταγμένων, η οποία υπονομεύτηκε από τις ΗΠΑ ως «μονομερής ενέργεια», και κατέθεσαν τις δικές τους. Δικαιολογώντας τους κομψά, μάλιστα, ότι το έπραξαν σε αντίδραση της κατάθεσης των κυπριακών συντεταγμένων. Και δεν ομολογεί απλώς, κάνει κάτι χειρότερο: Αναγνωρίζει δημοσίως, Ελλην διαπραγματευτής ων, ότι οι τουρκικές συντεταγμένες «άλλαξαν τα μέχρι τώρα δεδομένα στην περιοχή».
Στην «αλλαγή δεδομένων» εντάσσει επίσης και το τουρκολιβυκό μνημόνιο, θεωρώντας το τόσο τετελεσμένο ως γεγονός, ώστε προεξοφλεί ότι οι Τούρκοι μετά την υπογραφή του δεν πρόκειται να συζητήσουν ποτέ ξανά μαζί μας οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας. Και το κορυφαίο: Η διατύπωση του κυρίου Αποστολίδη για την παράνομη υπόσταση του μνημονίου είναι χλιαρότατη. Το χαρακτηρίζει «αμφιβόλου ισχύος»! Μετά ταύτα, τίθεται το εξής απλό ερώτημα: Έτσι θα διαπραγματευτεί ο κύριος πρέσβης στις διερευνητικές; Γράφοντας άρθρα ότι η ελληνική θέση έχει εξασθενήσει εξαιτίας της κατάθεσης των τουρκικών συντεταγμένων και θεωρώντας το τουρκολιβυκό μνημόνιο περίπου τετελεσμένο γεγονός; Προσωπικώς δεν έχω κανένα λόγο να αμφισβητώ τον πατριωτισμό του κυρίου Αποστολίδη, ο οποίος κατά τη διάρκεια της πολυκύμαντης σταδιοδρομίας του υπηρέτησε σε καίριας εθνικής σημασίας πόστα. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που ανήκει στην οικογένεια της ηρωίδος της Εθνικής μας Αντίστασης, της «Πατ» Σύλβιας Ιωαννίδου-Αποστολίδου.
Προσωπικώς αντιλαμβάνομαι ότι του ζητείται να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, με κίνδυνο να τα χρεωθεί όλα, όταν πράγματι έχουν αλλάξει οι συνθήκες. Ενδεχομένως, το σημείωμα αυτό να είναι η αυτοάμυνά του. Με μια διαφορά, όμως: Οπως γνωρίζει καλύτερα παντός άλλου ο σεβαστός κύριος πρέσβης, τέτοιες ενέργειες τίθενται και στο μικροσκόπιο των «απέναντι», όπως τους λέει. Δεν είμαστε μόνοι μας. Η δημόσια παραδοχή ότι η ελληνική θέση έχει εξασθενήσει αποτελεί σοβαρότατο πολιτικό λάθος. Δεν θα επεκταθώ. Θα μείνω εδώ.
