Ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Χ. Ακάρ, προσφάτως σχολιάζοντας τις προσπάθειες επανεξοπλισμού της Ελλάδος, δήλωσε: «Τα πανάκριβα όπλα που θα αγοράσουν οι Ελληνες δεν θα τους βοηθήσουν στην αντιπαράθεσή τους με την Τουρκία».
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά
Η δήλωση του κ. Ακάρ προβάλλει εμμέσως το πολιτικό έλλειμμα και την απουσία μακροχρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα αναδεικνύει την κυρίαρχη άποψη των ελίτ, η οποία συνοψίζεται στο δόγμα «του άμεσου προσωπικού οφέλους».
Πράγματι, το δόγμα των ελίτ περί «της πολιτικής ορθότητας του συμφέροντός τους» τις εμπόδισε στην έγκαιρη κατανόηση των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που επέφερε η αλλαγή της τεχνολογίας. Συνεπώς οι ελίτ αδυνατούν να θωρακίσουν τη χώρα έναντι τρίτων με κινήσεις προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Πριν από 50 χρόνια οι ελίτ αποφάσισαν την τύχη του Ελληνισμού να τη διαχειριστεί η Γερμανία, επειδή έκριναν ότι η παράδοση της χώρας θα τους επέφερε περισσότερα οικονομικά οφέλη, εάν αυτές έλεγχαν τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πακέτων στήριξης στη χώρα (Ντελόρ, Μεσογειακά, ΕΣΠΑ κ.λπ.). Το υβριδικό μοντέλο ανάπτυξης μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων που ακολούθησαν και ακολουθούν οι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έκριναν ότι θα ήταν λιγότερο αποδοτικό για αυτούς. Έτσι, οι ελίτ κατασκεύασαν ένα διαχρονικό διακομματικό, γραφειοκρατικό σύστημα διαχείρισης -κατασπατάλησης- των ευρωπαϊκών χρηματικών πόρων, επανδρωνόμενο από περίπου 10.000 υπαλλήλους που μέσω ΜΚΟ και άλλων αντίστοιχων δράσεων διοχετεύουν τον μεγαλύτερο όγκο των χρημάτων σε μη παραγωγικές διαδικασίες.
Είναι λοιπόν επωφελέστερο για τις ελίτ η χώρα να στερείται εθνικής στρατηγικής για την παιδεία και την τεχνολογική έρευνα, επειδή αυτές δεν επιφέρουν άμεσο ατομικό οικονομικό όφελος. Όμως, τέτοιες δράσεις θα ενίσχυαν τις γραμμές αντίστασης κατά των τουρκικών πιέσεων μέσω της ανάπτυξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Τα επιστημονικά και τεχνολογικά αντικείμενα και οι πολιτικές ιδέες και θεωρίες που θεραπεύονται και επεξεργάζονται σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι αναχρονιστικές, επειδή η κομματικοποίηση της επιστήμης αντιδρά δομικά στην άμεση απορρόφηση των νέων τεχνολογιών και των πολιτικών ιδεών. Η χώρα λοιπόν βρίσκεται σε δυσαρμονία με ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, ενώ οι όποιες θετικές προσπάθειες σε αυτούς τους χώρους συνιστούν μεμονωμένους αγνοημένους άθλους. Η σύγκριση του πολιτικού συστήματος, των ελίτ και των δεξαμενών σκέψεων με τις αντίστοιχες δομές άλλων χωρών αναδεικνύει την πνευματική πενία και την έλλειψη φαντασίας της χώρας. Αντίθετο παράδειγμα αποτελεί ο νέος πρωθυπουργός του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ, που ως υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Νετανιάχου εκπόνησε ο ίδιος ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα αριστείας για την προσέλκυση μαθητών σε ακαδημαϊκές σπουδές εφαρμοσμένης φυσικής και μαθηματικών.
Ο Μπένετ αντιλήφθηκε ότι αυτές οι δύο επιστήμες είναι οι μόνες που μπορούν να παράγουν ικανούς μηχανικούς για να διατηρεί η χώρα την τεχνολογική της ισχύ στην αμυντική βιομηχανία. Αυτός ο απροσπέλαστος για τους Ελληνες πολιτικός σχεδιασμός αναδεικνύει την ικανότητα της στρατηγικής σκέψης από τις ελίτ, την υψηλή ευφυΐα του πολιτικού συστήματος, καθώς και την ανιδιοτέλεια στη λήψη αποφάσεων στο Ισραήλ.
Αντιθέτως στην Ελλάδα οι ελίτ λαμβάνουν τις αποφάσεις τους με βάση το προσωπικό συμφέρον. Πράγματι, οι ελίτ τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 δραστηριοποιούνταν στον βιομηχανικό τομέα, γιατί αυτός ήταν το κυρίαρχο σχήμα παραγωγής πλούτου. Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης ήταν η διαχείριση των ευρωπαϊκών χρημάτων για την αποβιομηχανοποίηση, τον περιορισμό της αγροτικής παραγωγής και τις τηλεπικοινωνίες.
Αντίστοιχα, τις δεκαετίες του 2000 και του 2010 κυριάρχησαν η διαχείριση των ευρωπαϊκών χρημάτων για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, ο τραπεζικός δανεισμός για κατανάλωση και η χρηματοδότηση των ΜΚΟ. Σήμερα τα μοντέλα ανάπτυξης στην Ελλάδα είναι οι ΜΚΟ, η «πράσινη ανάπτυξη», η κρατικοδίαιτη πληροφορική, καθώς και οι οικονομικές δράσεις από τη μεταφορά ιδιωτικών και δημοσίων περιουσιακών στοιχείων στους ξένους. Επειδή στη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού προβλήματος περιλαμβάνονται δράσεις αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, οι πολιτικοί μεταφέρουν το προσφυγικό πρόβλημα από τη Γερμανία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, μετά τη διάλυση της ΔΕΗ, η «πράσινη ανάπτυξη» της χώρας έχει πέσει στα χέρια των ελίτ της ενέργειας και των κατασκευών. Σχεδόν σε όλες τις προαναφερθείσες οικονομικές δραστηριότητες, όπως αποδεικνύουν τα οικονομικά σκάνδαλα, τα «στικάκια» και οι διάφορες «λίστες Λαγκάρντ», εμπλέκεται και η πολιτική. Στα οικονομικά σχήματα διαχείρισης και στις πολιτικές αποφάσεις απουσιάζουν τα μακροσκοπικά μοντέλα στρατηγικής ανάπτυξης με γνώμονα το συμφέρον της χώρας. Είναι ολέθριο η Ελλάδα να καταναλώνει τεχνολογία χωρίς να μπορεί να την αφομοιώσει. Συμπερασματικά οι δηλώσεις του κ. Ακάρ θα πρέπει να θεωρηθούν ότι απεικονίζουν την πραγματικότητα, επειδή εθνική άμυνα μόνο με αγορές εξοπλισμού χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό και εγχώρια τεχνολογική ανάπτυξη δεν νοείται.
*Διδάκτωρ Φυσικής του Πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
