Το τεράστιο εξωτερικό χρέος, η επιβολή της «οικονομίας του φραπέ», η αποβιομηχανοποίηση, η τεχνολογική έρημος, η δήμευση της ιδιωτικής περιουσίας, η γήρανση του πληθυσμού, η ανεργία, η επιδιωκόμενη εκδίωξη των νέων στο εξωτερικό και η αντικατάσταση πληθυσμού («κινητικότητα» επί τω προοδευτικότερω), η γενικευμένη φτωχοποίηση και η καθολική σταδιακή «τουρκοποίηση» προσδίδουν στη χώρα τα χαρακτηριστικά ενός «αποτυχημένου κράτους».
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά
Σε αντίθεση με την κλασική μαρξιστική θεώρηση όπου η οικονομία αποτελεί τη βάση και η πολιτική το εποικοδόμημα, η παγκοσμιοποιημένη οικονομία του νεοφιλελευθερισμού τεκμηριώνει ότι η οικονομία είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής. Δηλαδή, οι πολιτικοί θεσμοί θα καθορίσουν αν μία οικονομία θα είναι ανοιχτή (inclusive), όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν ίσες ευκαιρίες και θα συμμετέχουν ισότιμα στην κατανομή του πλούτου, ή κλειστή (exclusive), όπου οι ελίτ μέσω της πολιτικής και των θεσμών θα ελέγχουν αποκλειστικά την οικονομική ζωή μιας χώρας προς όφελός τους. Οι ανοιχτοί πολιτικοί και συνεπώς και οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοί δίνουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να ακολουθήσουν το επάγγελμα που επιθυμούν, να αναπτύξουν το ταλέντο τους και τις ικανότητές τους μέσω της ισότητας των ευκαιριών.
Οι ανοιχτές αγορές δεν ταυτίζονται με τις «ελεύθερες αγορές», όπως σκοπίμως προσπαθεί να προπαγανδίσει σήμερα ο νεοφιλελευθερισμός. Τον 17ο αιώνα ο κύριος θεσμός της δουλοπαροικίας ήταν η «ελεύθερη αγορά», όμως οι άνθρωποι δεν είχαν ούτε ιδιοκτησία ούτε παιδεία ούτε μπορούσαν να διαλέξουν το επάγγελμά τους. Οι ανοιχτοί πολιτικοί και συνεπώς και οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοί βασίζονται σε τέσσερις πυλώνες. Στην τεχνολογική και ανθρωπιστική εκπαίδευση, στη μη δήμευση της περιουσίας μέσω φόρων ή άλλων προστίμων ή τεχνασμάτων και στη Δικαιοσύνη.
Η διαδικασία των ανοιχτών πολιτικών θεσμών προάγει συνεπώς την εκπαίδευση και τη δικαιοσύνη, που με τη σειρά τους προστατεύουν την ατομική ιδιοκτησία και την τήρηση των συμβάσεων και του κοινωνικού συμβολαίου, ενώ δημιουργούν ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την ίδρυση τεχνολογικής επιχειρηματικότητας. Οι ανοιχτοί πολιτικοί θεσμοί, δηλαδή οι ίσες ευκαιρίες στην πρόσβαση της γνώσης και των ευκαιριών, καθώς και η ισονομία στη δικαιοσύνη συνιστούν τη «δημοκρατία», έννοια τελείως διαφορετική από την ιδιότητα που προσδίδουν στη λέξη οι πολιτικοί και οι ελίτ, επειδή οι θεσμοί που δημιούργησαν οι ελίτ δεν παρέχουν ίσες ευκαιρίες στους πολίτες, ενώ παρέχουν προνομιακά τη δικαιοσύνη στις ελίτ ή σε διαφορές ομάδες των οποίων η ύπαρξη εξυπηρετεί τη διαιώνιση της κλειστής οικονομίας. Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι τράπεζα εμπλεκόμενη σε χορήγηση δανείου 149.000.000 ευρώ δέχτηκε ο επιχειρηματίας να πληρώσει μόνο το 7,38% του οφειλόμενου ποσού, ενώ δεν ισχύει ο ίδιος διακανονισμός για τα περιουσιακά στοιχεία των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών που δεν διαθέτουν την κατάλληλη νομική και οικονομική ισχύ.
Τελειώνοντας τις σπουδές του στο εξωτερικό και αμέσως μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, γόνος πολιτικής οικογένειας διορίστηκε υψηλόμισθος σε τράπεζα, όταν εκατοντάδες χιλιάδες απόφοιτοι πανεπιστημίων επιβιώνουν με μισθό λιγότερο από 400 ευρώ τον μήνα υπό το καθεστώς της ενοικιαζόμενης εργασίας.
Οι πολιτικοί επίσης συνταξιοδοτούνται και αμείβονται διαφορετικά από τον υπόλοιπο πληθυσμό, ενώ οι ελίτ νέμονται την παραγωγή πλούτου, όπως την παραγωγή και τη διανομή της ενέργειας. Εδώ παρουσιάζεται μια ακραία μορφή κλειστής πολιτικής κατάστασης, όπου το κράτος μέσω της κατάλληλης νομοθεσίας ιδιωτικοποιεί τον κρατικό παραγωγό ενέργειας (ΔΕΗ) και παραχωρεί την παραγωγή στις ελίτ. Ετερο χαρακτηριστικό των κλειστών πολιτικών θεσμών είναι και η ελάττωση της κρατικής παρέμβασης, επειδή η έλλειψη του κρατικού ελέγχου διαιωνίζει την ανισοκατανομή πλούτου και ταυτόχρονα επιφέρει την αναρχία και τη βία (Daron Aemoglou, James A. Robinson, «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη», Αθήνα 2013). Η Ελλάδα, λοιπόν, αποτελεί μια χώρα κλειστών πολιτικών και οικονομικών θεσμών και συνεπώς είναι αδύνατον να εξελιχθεί οικονομικά, τεχνολογικά, πολιτικά, πολιτιστικά και κοινωνικά, θέση την οποία αποδεικνύει η διαιώνιση στην εξουσία των ίδιων πολιτικών οικογενειών. Λόγω των κλειστών πολιτικών και οικονομικών θεσμών η Ελλάδα αδυνατεί να δημιουργήσει πραγματικά ανοιχτές αγορές με ίσες ευκαιρίες για όλους και το κυριότερο να εκμεταλλευτεί το ταλέντο των κατοίκων της.
Είναι αδύνατον να δημιουργηθεί πλούτος, εκτός του πλαισίου των ελίτ, λόγω κακής παιδείας, τεχνικού αναλφαβητισμού, δήμευσης ιδιωτικής περιουσίας (ΕΝΦΙΑ), αισχρής φορολογίας, προστίμων και φορολόγησης εικονικών εισοδημάτων (τεκμαρτό), επειδή η ενεργοποίηση του ταλέντου έχει καθοριστική σημασία για την παραγωγή πλούτου. Στην Ελλάδα των κλειστών κοινωνικών και πολιτικών δομών της Μεταπολίτευσης είναι δεδομένο ότι κάπου βρίσκεται ένας νέος Αϊνστάιν, ο οποίος δεν θα αναπτύξει ποτέ τις δεξιότητές του και δεν θα πάρει ποτέ το βραβείο Νόμπελ, επειδή θα έχει εξαναγκαστεί από τις ελίτ να επιβιώνει στοιχειωδώς μέσω της ενοικιαζόμενης εργασίας.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
