Γράφει η Ζέζα Ζήκου
Η πολιτική της Μνήμης και η αμνησία: Η Γερμανία είχε τη σοφία να τινάξει ύπουλα από πάνω της το βάρος του εθνικισμού υιοθετώντας αυτό που στη χώρα ονομάστηκε Gedächtnispolitik – πολιτική της Μνήμης. Αν έχει μια σημασία αυτή η σύντομη ιστορική επισήμανση, είναι γιατί οι Γερμανοί -όπως η Αντρέα, σύζυγος του αδελφού μου- εξακολουθούν να θυμούνται τα 12 χρόνια του ναζισμού και τα εγκλήματά του. Όμως, έχουν ξεχάσει πώς έφτασαν εκεί και – κυρίως – τι έκανε η υπόλοιπη Ευρώπη για να βγουν από τον εφιάλτη. Στο μανιφέστο της συμφωνίας της νέας κυβέρνησης Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Φιλελευθέρων, οι κυβερνητικοί εταίροι δεσμεύονται να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη για ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος.
Συγκεκριμένα, αναφέρονται ο εθνικοσοσιαλισμός, το ολοκαύτωμα και το σοσιαλιστικό καθεστώς στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Όπως ενδεικτικά δήλωσαν, την «κουλτούρα της μνήμης» την αντιλαμβάνονται «ως προσφορά στη Δημοκρατία και το κοινό μέλλον».
Το λένε σαν υστερο-μεταμοντέρνο ανέκδοτο: Είναι η ενωμένη Γερμανία ώριμη, επιτέλους; Απ’ ό,τι φαίνεται, όχι ακόμη. Δηλαδή (μας) κοροϊδεύουν καθώς το δόγμα τους είναι «Ενοχή και λήθη…». Στις 3 Οκτωβρίου οι Γερμανοί γιόρτασαν την 31η επέτειο της επανένωσης (3/10/1990), εν μέσω έντονων αναζητήσεων για την ανάγκη να γίνει επιτέλους η χώρα τους μια «κανονική» παγκόσμια δύναμη, υπερβαίνοντας τις ιστορικές ενοχές της. Αλλάπροτού αρχίσουμε να κάνουμε ιστορικές συγκρίσεις που κόβουν την ανάσα, αξίζει να πάρουμε μια βαθιά αναπνοή. Μετά την επανένωση, η Γερμανία βρήκε την εθνική της αυτοπεποίθηση, συμπεριφέρεται ηγεμονικά,απενοχοποιήθηκε από το σκοτεινό παρελθόν και είδε την Ευρώπη σαν όχημα και εργαλείο για τις ιστορικές της επιδιώξεις. Μερικοί συγγραφείς στοιχειοθετούν ένα νέο γερμανικό εθνικισμό.
Υπό αναλογία, η ενωμένη Γερμανία του 2017 ξαναβρίσκει τη Weltpolitik των χρόνων του κάιζερ Γουλιέλμου μετά το 1890, που τερματίστηκε μόνο με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και αναδύθηκε ξανά μετά το 1933. Αντιθέτως, σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η διαιρεμένη και υπό κατοχή Γερμανία ακολουθούσε παραλλαγές της Realpolitik του Βίσμαρκ, στο ασφυκτικό πλαίσιο που όριζε ο γεωστρατηγικός σχεδιασμός των ΗΠΑ. Η Westbindung, ο δεσμός με τη Δύση, του φιλοδυτικού Αντενάουερ, σφράγισε αυτή την εποχή και διαμόρφωσε το πνεύμα των ηγετών της Χριστιανοδημοκρατίας. Η Ostpolitik του Βίλλυ Μπραντ, το άνοιγμα προς Ανατολάς, επεδίωκε την άρση της γεωγραφικής ασφυξίας. Οι σταδιακές ανατροπές άρχισαν με την απορρόφηση της Ανατολικής Γερμανίας και την επικράτιση του Ordolibelarismus, του ιδιότυπου γερμανικού κράματος νεο-φιλελευθερισμού και κρατισμού.
Τώρα ας έρθουμε σε αυτά που μας αφορούν: Η ηγέτης των Πρασίνων Αναλένα Μπέρμποκ, νέα υπουργός Εξωτερικών, αξίωσε(!) να συμπεριληφθεί στο μανιφέστο της συμφωνίας αναφορά για την γερμανική κατοχή στην Ελλάδα. Βέβαια, από τη διατύπωση δεν προκύπτει ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση προτίθεται να αντιμετωπίσει το δίκαιο αίτημα της χώρας μας για τις αποζημιώσεις και επανορθώσεις. Πρόσφατα ακόμη, τα κόμματα των Πρασίνων και της Αριστεράς (Die Linke) υπέβαλαν στις 25 Μαρτίου 2021 στο γερμανικό Κοινοβούλιο (Bundestag) ψηφίσματα για το εκκρεμές ελληνικό ζήτημα των αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου. Ωστόσο, την επόμενη 26 Μαρτίου,η Bundestag απέρριψε τα δύο ψηφίσματα με τις ψήφους των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), των βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU), των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Φιλελευθέρων (FDP) και του κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Αξίζει να θυμηθείτε ότι ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος είναι από τους λίγους που αγωνίστηκαν (και) για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Σε ένα μάλιστα άρθρο του ο κ. Παυλόπουλος χρησιμοποιείσκληρή γλώσσα εναντίον του Σόιμπλε: «Οι ισχυρισμοί του υπουργούΟικονομικών της Γερμανίας κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αναφορικά με τιςαπαιτήσεις της Ελλάδας ως προς το κατοχικό δάνειο και τις αποζημιώσεις είναιπροδήλως – αλλά και προκλητικώς – εσφαλμένοι…» έγραψε. «Είναι νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες οι αξιώσεις της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας για το κατοχικό δάνειο και τις εν γένει αποζημιώσεις της ναζιστικής κατοχής, έχει δηλώσει ο κ. Παυλόπουλος από τα Καλάβρυτα, όπου συντελέστηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1943 το απεχθέστερο έγκλημα πολέμου στην Ελλάδα.
Πάντως όλα η προσοχή επικεντρώνεται στον πρόεδρο του κόμματος των Φιλελευθέρων -νέο υπουργό Οικονομικών- Κρίστιαν Λίντνερ. Πρόκειται για γνήσια περίπτωση ενός «νεο-φιλελεύθερου», όπως αυτοί που ευδοκιμούν στο περιβάλλον του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η πολιτική του ατζέντα εκφράζει έναν υπερφιάλο οικονομικό φιλελευθερισμό, που έχει συντριβεί παγκοσμίως. Βέβαια, δεν ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Λίντνερ είχε ταχθεί επανειλημμένως υπέρ του Grexit που ύπουλα επεδίωκε ο Σόιμπλε. Ηδη, το κόμμα των Φιλελευθέρων, που συγκυβέρνησε με τη Μέρκελ μεταξύ 2009 και 2013, ξυπνά τις χειρότερες μνήμες για την Ελλάδα της κρίσης. Και ο τότε πρόεδρος των Φιλελευθέρων -και υπουργός Οικονομίας- Φίλιπ Ρέσλερ, ζητούσε σχεδόν με κάθε ευκαιρία την εκπαραθύρωση της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ.
