Στάση αναμονής -έως και απόλυτης σιωπής- τηρούν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Κρ. Λαγκάρντ και οι άμεσοι συνεργάτες της έναντι του αιτήματος της Αθήνας για αποδοχή των ελληνικών ομολόγων μετά τη λήξη του έκτακτου προγράμματος αντιμετώπισης της πανδημίας (PEPP) στα τέλη Μαρτίου του 2022.
- Από τον ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΤΑΡΚΑ*
Οι παλαιότερες υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις του Μεγάρου Μαξίμου για ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο -προ πανδημίας- πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ αποδεικνύονται πλέον εκτός πραγματικότητας. Το θετικό στοιχείο είναι ότι η ΕΚΤ αποφασίζει, τουλάχιστον, αντί της ένταξης στο «κανονικό» πρόγραμμα ομολόγων, τη μέση λύση της συνέχισης επένδυσης σε μέρος αυτών. Ωστόσο, η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι η μέση λύση δεν θα προσφέρει μεσοπρόθεσμες εγγυήσεις ομαλοποίησης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, πέραν των συνήθων επαφών της Τράπεζας της Ελλάδος με την ΕΚΤ, η κυβέρνηση αναζήτησε και εναλλακτικό δίαυλο συνεννόησης, προσεγγίζοντας αξιωματούχους της που είναι γνωστοί για τη μεγαλύτερη διπλωματική ευελιξία τους. Το μήνυμα που μετέδωσε η Αθήνα ήταν ότι, αν όντως τα κρατικά ομόλογα μείνουν εκτός προγράμματος (όπως και πριν από την έναρξη της πανδημίας, τον Μάρτιο του 2020), τότε θα υπάρξει μείζον πρόβλημα με το κόστος χρηματοδότησης της οικονομίας και τη ρευστότητα των τραπεζών. Η (ανεπίσημη) απάντηση της ΕΚΤ ήταν καταρχήν καθησυχαστική, υπό τη λογική ότι οι εμπειρογνώμονές της μελετούν κατά την τρέχουσα περίοδο ένα εναλλακτικό πρόγραμμα στήριξης, με έναρξη εφαρμογής στο δεύτερο τρίμηνο του 2022. Υιοθετήθηκαν, επίσης, εγκωμιαστικές διατυπώσεις για την παραγωγική πολιτική της Ελλάδας στο Eurogroup.
Ωστόσο, από εκεί και πέρα, αρμόδιος αξιωματούχος της ΕΚΤ κράτησε κλειστά τα χαρτιά του προς την ελληνική πλευρά σε τρία θέματα:
– Πρώτον, ως προς το πώς μπορεί να βοηθήσει η ΕΚΤ για την (εκτιμώμενη ως μεγαλύτερη των 12 μηνών) περίοδο από τον Μάρτιο του 2022 μέχρι την απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα, η οποία θα άνοιγε τον δρόμο για την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
– Δεύτερον, ως προς το αν υπάρχει ενδεχόμενο επίσημης ή άτυπης παράτασης των ευεργετικών ρυθμίσεων του πανδημικού προγράμματος PEPP, υπό το σκεπτικό ότι οι παρενέργειες στην οικονομία συνεχίζονται λόγω της νέας μετάλλαξης. Στο συγκεκριμένο, μάλιστα, θέμα η σιωπή της ΕΚΤ φαίνεται να ισοδυναμεί με απόρριψη αυτού του ενδεχομένου, ενώ οι λεγόμενοι «ιέρακες» των τραπεζών χωρών της κεντρικής Ευρώπης ζητούν άμεσο τερματισμό όλων των μέτρων στήριξης.
– Τρίτον, ως προς το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του πληθωρισμού, το οποίο -σε αντίθεση με όσα δηλώνονται επισήμως- θα παρεμποδίσει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, με σαφείς προεκτάσεις κοινωνικής αναταραχής. Ως γνωστόν, η κυρία Λαγκάρντ δήλωσε στα μέσα Νοεμβρίου ότι «ο επώδυνος πληθωρισμός, που συμπιέζει τα πραγματικά εισοδήματα των ανθρώπων, δεν πρέπει να μεταβάλλει τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ», φέρνοντας μέτρα σύσφιγξης. Επιπλέον, το ανησυχητικό είναι ότι και τα ανεπίσημα μηνύματα προς την Αθήνα κάνουν λόγο για απόλυτη προσήλωση της προέδρου της ΕΚΤ στην άποψη ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικός και δεν δικαιολογεί αύξηση των επιτοκίων, καθώς το αυξημένο κόστος της ενέργειας και οι καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα δεν θα συνεχιστούν επί μακρόν. Η ΕΚΤ κρίνει πως η αύξηση των επιτοκίων θα ανέκοπτε την ανάκαμψη της ευρωζώνης, με συνέπειες δυσμενέστερες για τα μέλη της συγκριτικά με τη σημερινή κατάσταση.
Παράλληλα, o πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης θα διερευνήσει, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 16ης-17ης Δεκεμβρίου και τις προσεχείς εβδομάδες, τις πιθανότητες στήριξης από τον Γάλλο πρόεδρο Εμ. Μακρόν και τον Ιταλό πρωθυπουργό Μ. Ντράγκι. Παρά τις στενές σχέσεις Αθήνας – Παρισιού στους περισσότερους τομείς, ο κ. Μακρόν δεν αναμένεται να συνηγορήσει στα ιδιαίτερα αιτήματα της Αθήνας ως προς τα ομόλογα και την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.
Από την πλευρά του, ο κ. Ντράγκι, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο, φέρεται ότι είχε μεταφέρει εγκαίρως στον κ. Μητσοτάκη την άποψη ότι ο Covid θα προκαλούσε πρόσθετα προβλήματα στην Ε.Ε. Ο Ιταλός πρωθυπουργός (και πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ) είχε απορρίψει τη θερινή εκτίμηση του Ελληνα ομολόγου του ότι τα χειρότερα της πανδημίας είχαν περάσει, επισημαίνοντας ότι η αύξηση των επιτοκίων είναι προβληματική και πως η Ε.Ε. οφείλει να λάβει πρόσθετα μέτρα. Ο κ. Ντράγκι προβλέπει συνέχιση των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς, και ανάγκη μεγάλων δαπανών της Ε.Ε. και των κρατών-μελών, χωρίς να αισιοδοξεί για άμεσες λύσεις.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
