Η πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη συνέδεσε το όνομά της με ιστορικές στιγμές της πόλης.
- Από τον Γιάννη Χ. Κουριαννίδη*
Πολλοί είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν ότι το όνομά της δεν δόθηκε για να τιμηθεί το ύψιστο ιδανικό των ελληνικών αξιών, αλλά με αφορμή το κίνημα των Νεοτούρκων που εκδηλώθηκε το 1908. Τότε ήταν που οι Νεότουρκοι κατέκλυσαν την πλατεία φωνάζοντας συνθήματα για ισονομία και ελευθερία.
Το πόσο σεβάστηκαν τις αξίες αυτές, όταν κατέκτησαν την εξουσία, είναι κάτι που η Ιστορία κατέγραψε με μαύρα γράμματα αλλά και με το αίμα εκατομμυρίων ψυχών των Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων αλλά και άλλων ιστορικών εθνών της Μικράς Ασίας. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1942, η πλατεία Ελευθερίας αποτέλεσε τον τόπο συγκεντρώσεως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης προκειμένου να σταλούν στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης για την εξόντωσή τους.
Η πρόσφατη απόφαση της διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης να αναπλάσει την επιφάνεια της πλατείας, δημιουργώντας προσωρινά έναν χώρο στάθμευσης 135 οχημάτων, μόνο εύσημα αποκόμισε από την πλειονότητα των κατοίκων της πόλης. Επί σειρά ετών η πλατεία είχε περικλειστεί με λαμαρίνες και είχε ανασκαφεί προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πάρκο μνήμης των Εβραίων.
Ένα έργο, όμως, που βάλτωσε λόγω της ασυνέπειας του αναδόχου και που έκτοτε «στοίχειωσε» δημιουργώντας μία αποκρουστική εικόνα, αλλά και επιτείνοντας το πρόβλημα της στάθμευσης στην περιοχή. Ο σχεδιασμός της διοίκησης του Δήμου είναι να δημιουργηθεί υπόγειος χώρος στάθμευσης και επιφανειακά το πάρκο μνήμης.
Κατά την άποψή μου, το πάρκο μνήμης δεν θα πρέπει να περιοριστεί μόνο στη μνήμη του εβραϊκού ολοκαυτώματος, αφού η πλατεία, εκτός από τη μοίρα των Ελλήνων Ιουδαίων της πόλης, είναι ιστορικά συνδεδεμένη και με τα μαρτύρια και την εξόντωση των Ελλήνων της Ιωνίας, της Καππαδοκίας, του Πόντου και της ανατολικής Θράκης, αλλά και μεταγενέστερα με τον ξεριζωμό των Κωνσταντινουπολιτών, Ιμβρίων και Τενεδίων. Η πλατεία Ελευθερίας, μάλιστα, αποτέλεσε τον χώρο συγκεντρώσεως των ξεριζωμένων ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρασία και τον Πόντο, πριν από τη μεταφορά τους στους τόπους μόνιμης εγκατάστασής τους, κυρίως στην Καλαμαριά.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι Μικρασιάτες της Θεσσαλονίκης είχαν ζητήσει και είχαν λάβει την υπόσχεση από την προηγούμενη διοίκηση της πόλης ότι θα τιμηθεί και η μνήμη των Μικρασιατών στην πλατεία, με την τοποθέτηση αναθηματικής πλάκας σ᾽ αυτήν.
Ο τότε δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, μάλιστα, είχε ζητήσει από την Εκτελεστική Επιτροπή του δήμου σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου το 2019, να εξετάσει το πώς θα διευθετηθεί αυτό αρχιτεκτονικά στη συνολική μελέτη ανάπλασης της πλατείας, με την τοποθέτηση πλάκας στη μνήμη Μικρασιατών και Ποντίων, κάτι που φανερώνει ότι υπήρξε ανάλογο αίτημα και ποντιακών συλλόγων. Έκτοτε, βεβαίως, έμειναν μόνον οι υποσχέσεις.
Με την ανάληψη της διοίκησης από τον δήμαρχο Κωνσταντίνο Ζέρβα, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων ζήτησε από τη νέα δημοτική Αρχή να τιμηθεί στον χώρο και η μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων θυμάτων της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού, που καθιερώθηκε να τιμάται την 6η Απριλίου εκάστου έτους.
Η διοίκηση Ζέρβα πρέπει να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό του προσφυγικού Ελληνισμού. Η ιστορία των διωγμών και των ολοκαυτωμάτων του Ελληνισμού, ασχέτως θρησκείας και θύτη, είναι ενιαία και πρέπει να προσεγγίζεται με τον δέοντα σεβασμό αλλά και με τη συνεχή υπόμνηση ότι τα εγκλήματα αυτά είναι απαράγραπτα, ώστε να αποθαρρύνεται και να αποτρέπεται η επανάληψή τους.
*Δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης «Θεσσαλονίκη Πόλη Ελληνική» [email protected]
