Εκτός από τη γεωπολιτική των κρατών υπάρχει και η γεωπολιτική των Εκκλησιών.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες με πρωταγωνιστή τη Ρωσική Εκκλησία και το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο ξεπερνά, δυστυχώς, κάθε φαντασία και μας λυπεί ιδιαιτέρως.
Οι μεταξύ τους σχέσεις είναι χειρότερες από τις σχέσεις τους με την Καθολική Εκκλησία και το Βατικανό. Ξέσπασε ανοιχτός πόλεμος μεταξύ των ομόδοξων Πατριαρχείων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Πόλεμος ο οποίος απειλεί την υστεροφημία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου εις τας Δυσμάς, ύστερα από 30 χρόνια ευδόκιμης ποιμαντορίας στο Φανάρι.
Η εξέλιξη αυτή, δυστυχώς, σημαίνει ότι ήρθε η ώρα να γευτούμε τα επίχειρα της γενικότερης στροφής της εξωτερικής μας πολιτικής από το 2009 και μετά. Η διακοπή της επικοινωνίας με τη Μόσχα και η στρατηγική συμπόρευση της Ρωσίας με την Τουρκία -εμείς ρίξαμε τον Πούτιν στην αγκαλιά του Ερντογάν– απεδείχθησαν εκ των πραγμάτων ολέθρια εθνική επιλογή. Από τη στιγμή εκείνη και μετά, η Μόσχα επέτρεψε τη σταδιακή, συστηματική αποδόμηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η εκδημία δύο σημαντικών εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων, που βοηθούσαν στην εκτόνωση των παθών, των μακαριστών Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρου και Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου, περιέπλεξε ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Το θερμόμετρο, που ήδη είχε χτυπήσει «κόκκινο» μετά την καθαίρεση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ειρηναίου με την κατηγορία του ρωσόφιλου (αποκαλύπτεται σε τηλεγράφημα του Αμερικανού πρεσβευτή Σπέκχαρτ, όπως αυτό καταχωρίστηκε στα WikiLeaks), ανέβηκε κι άλλο! Η ένταση στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών κορυφώθηκε όταν το Πατριαρχείο μας έλαβε ανοιχτά τη θέση της σχισματικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, κόντρα στις θέσεις του Ρωσικού Πατριαρχείου.
Στάση που δεν εκνεύρισε τα μάλα μόνο τον Πατριάρχη Κύριλλο, αλλά και τον πρόεδρο Πούτιν, καθώς το επίμαχο ζήτημα ξεπερνούσε κατά πολύ τα όρια ενός αμιγώς ενδοεκκλησιαστικού ζητήματος. Οι Ρώσοι μάς το λένε συνεχώς στο ανώτατο δυνατό πολιτικό επίπεδο: «Δείξτε μας σεβασμό. Μην αναμειγνύεστε στις υποθέσεις μας. Μακριά από την Ουκρανία». Για να αναλογιστεί κανείς τι συνέβη και για να κατανοήσει το μέγεθος της ενόχλησης της Μόσχας αρκεί να υπομνησθεί ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος διέταξε τον ηγούμενο της Μονής Βατοπεδίου Εφραίμ να μεταβεί στο Κίεβο και να αναγνωρίσει την ουκρανική σχισματική Εκκλησία, με συνέπεια να αντιμετωπίσει την κατηγορία της προδοσίας από Ρώσους ομοδόξους, με τους οποίους διατηρούσε άριστες σχέσεις. (Η μονή διατηρεί μετόχι στην είσοδο της Κόκκινης Πλατείας!) Ο Εφραίμ πράγματι επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο κάνοντας υπακοή στον Πατριάρχη, αλλά έπαθε έμφραγμα εν πτήσει προς το Κίεβο και δεν κατάφερε να φέρει σε πέρας την αποστολή του.
Από τη στιγμή εκείνη και μετά, οι εξελίξεις εις βάρος του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου πύκνωσαν επικινδύνως. Οι Ρώσοι αντεπιτίθενται, εκδικούνται και μας πληρώνουν με το ίδιο νόμισμα. Πρώτα ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να ιδρύσουν εξαρχία στην Αγκυρα, μέσα στα όρια της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, προς τέρψη και ικανοποίηση του προέδρου Ερντογάν.
Έπειτα ανακοίνωσαν ότι θα ιδρύσουν εξαρχία στις χώρες της Αφρικής, με συνέπεια να φέρουν σε δύσκολη θέση τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο, ο οποίος κάλεσε όλους τους ιερείς να κλείσουν τα αυτιά τους στα «βρόμικα ανταλλάγματα». Το εκεί Πατριαρχείο μας είχε αυξήσει την επιρροή του στην Αφρική, ειδικώς μετά τη «συγγνώμη» του Πατριάρχη Πέτρου προς τον άγιο Νεκτάριο. Πλέον αυτών, είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή το ανοιχτό «φλερτ» του ρωσόφιλου Πατριαρχείου της Σερβίας προς την Εκκλησία των Σκοπίων, με στόχο να την αγκαλιάσει και να την ανεβάσει στο άρμα επιρροής της Μόσχας. Η ανάδειξη της Εκκλησίας αυτής σε αυτόνομη, όπως η Εκκλησία της Κρήτης, ή η υπαγωγή των Μητροπόλεών της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο επείγει, αν δεν θέλουμε να χάσει το Πατριαρχείο μας έδαφος στα Βαλκάνια.
Προϋπόθεση, όμως, είναι ο αποχαρακτηρισμός της Εκκλησίας αυτής ως σχισματικής και η παραπομπή της επίλυσης του ονοματολογικού στο μέλλον. Ακολούθησε, τέλος, το πρόσφατο Συνέδριο για την Ορθοδοξία στο Άγιον Όρος, το οποίο προκάλεσε τη δημόσια αντιδικία μεταξύ των πρεσβειών των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην Αθήνα.
Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι στηρίζουν το Πατριαρχείο μας, αλλά τι κερδίζουμε από αυτό δεν μας το λένε! Οι ίδιοι ξέρουν καλά τι κερδίζουν για τους εαυτούς τους, εμείς το μόνο που ξέρουμε μέχρι αυτή τη στιγμή είναι τι χάνουμε. Το Ρωσικό Πατριαρχείο προχωρά σε επιθετικές και εχθρικές κινήσεις που δεν είχε κάνει ποτέ στο παρελθόν, παρά το γεγονός ότι ο ανομολόγητος στόχος του ήταν η διεκδίκηση των οικουμενικών πρωτείων. Υπό το φως αυτών των δεδομένων διερωτώμαι το εξής: Ο παναγιότατος Οικουμενικός μας Πατριάρχης Βαρθολομαίος απάντησε ελληνοπρεπέστατα και λαϊκότατα «Σκασίλα μου!» στην ερώτηση αν ενοχλείται από το γεγονός ότι η Ρωσική Εκκλησία δεν τον μνημονεύει στα δίπτυχά της εξαιτίας της στάσης του στο Ουκρανικό.
Υπό το φως των αρνητικών εξελίξεων σε όλα τα μέτωπα και της κρίσης στις σχέσεις του με τον Κύριλλο, η οποία παροξύνθηκε μετά την υποτιμητική αυτή φράση του, θα επανελάμβανε και σήμερα την ιστορική «σκασίλα» του; Ή μήπως το ξανασκέφτεται;
