Υπάρχει μια ύπουλη πλάνη που κυνηγάει την Ελλάδα: Η γεωπολιτική. Ο αγωγός EastMed (East Med Gas Pipeline) ήταν εξ αρχής ένα πανάκριβο project. Είχε όμως χαρακτηριστεί ως ένα project ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας για την Ελλάδα, η οποία είχε επενδύσει στον αγωγό και στην συμμαχία 3+1 (Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα + ΗΠΑ), σύμφωνα με τις δεσμευτικές διακηρύξεις του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Τώρα, όμως, η Ουάσιγκτον εξέφρασε με το διαβόητο non paper σαφώς τις διαφωνίες της για την υλοποίηση και κατασκευή του EastMed, ανατρέποντας έτσι το ουτοπικό «γεωπολιτικό powerplay» του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η περίπτωση του EastMed αποτελεί κλασσική περίπτωση ότι η διπλωματία και η γεωπολιτική δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με προσωπική διπλωματία. Ελάχιστες ημέρες πριν από τις κρίσιμες εκλογές στην Αμερική στις 3 Νοεμβρίου του 2020, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η σύζυγός του παρείχαν θερμή φιλοξενία στον τότε Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο και στη σύζυγό του στο σπίτι τους στα Χανιά (28 Σεπτεμβρίου του 2020). Η οικογένεια Μητσοτάκη έχει, άλλωστε, μια ιδιότυπη παράδοση σε αυτή την οικογενειακή διπλωματία που σφυρηλατεί προσωπικούς δεσμούς με τους Αμερικανούς ηγέτες… Εξ ου και ο Πρωθυπουργός πόνταρε στον απευθείας δίαυλο με την Ουάσιγκτον, μέσω του Μάικ Πομπέο (αρχιτέκτονα της συμμαχίας 3+1 και του EastMed).
Σήμερα, όμως, που έχει περάσει ένας χρόνος από την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, το ξεδίπλωμα της νέας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής βρίσκει την Ελλάδα ηττημένη στην περίπτωση της ανατροπής του Eastmed. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μέσω του Eastmed είχε επενδύσει στην αναβάθμιση του στρατηγικού ρόλου της χώρας στην ανατολική Μεσόγειο, στην ανάδειξή της σε κομβικό παράγοντα στο ενεργειακό τοπίο της περιοχής και κυρίως στο γεγονός ότι αγωγός ακύρωνε στην πράξη το τουρκολυβικό Μνημόνιο και απομόνωνε την Αγκυρα. Σε αυτούς τους λόγους εντάσσεται η πλάνη που κυριάρχησε στην ελληνική κυβέρνηση και στον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Ακριβώς δύο χρόνια πριν, στις 2 Ιανουαρίου 2020, υπογραφόταν στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του EastMed παρουσία των πρωθυπουργών, Κυριάκου Μητσοτάκη και Μπενιαμίν Νετανιάχου, καθώς και του Κύπριου προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη. Τότε, ο Έλληνας πρωθυπουργός θριαμβολογούσε, παρουσιάζοντας τη συμφωνία σχεδόν ως δικό του επίτευγμα και μάλιστα άφηνε να εννοηθεί ότι, κατ’ αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη.
Το παιχνίδι για τους αγωγούς φυσικού αερίου εξελίχθηκε στην κυριολεξία ανελέητο, στοχεύοντας σε γεωπολιτικές διεκδικήσεις, σφαίρες επιρροής και οικονομικό ανταγωνισμό, και στη λυσσώδη προσπάθεια των ΗΠΑ να αποτρέψουν την κατασκευή του «Nord Stream 2» και, παράλληλα, να «σπρώξουν» στις διεθνείς αγορές το ακριβό σχιστολιθικό αέριο το οποίο παράγουν. Αλλά η Αγκελα Μέρκελ πήρε το πράσινο φως από την Ε.Ε. και τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν για τον αγωγό «Nord Stream 2», ένα μεγάλο και στρατηγικής σημασίας έργο, προϋπολογισμού 11 δισ. δολαρίων. Ο EastMed, για τη μεταφορά φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, θεωρήθηκε το μεγαλύτερο σχέδιο κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου στον κόσμο. Ενα project ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που όμως η υλοποίησή του απαιτούσε την υπέρβαση μεγάλων κατασκευαστικών δυσκολιών του θαλάσσιου τμήματος του αγωγού και τις ισχυρές γεωπολιτικές αντιδράσεις της Αιγύπτου.
Στο μεταξύ, όμως, ο EastMed είχε τορπιλιστεί από το νέο αγωγό που προέκυψε από τη συμφωνία Αιγύπτου – Ισραήλ για τη μεταφορά μέσω υπεράκτιου αγωγού φυσικού αερίου από το γιγαντιαίο κοίτασμα «Λεβιάθαν» στους δύο σταθμούς στην Αίγυπτο και την εξαγωγή του από εκεί μέσω LNG (δηλαδή με δεξαμενόπλοια μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου) προς την Ευρώπη. Η Αίγυπτος (κοίτασμα «Ζορ») και το Ισραήλ («Λεβιάθαν» και «Ταμάρ»), ενεργοποίησαν εναλλακτικούς αγωγούς περιθωριοποιώντας τον EastMed και παρακάμπτοντας την Κύπρο. Τη δυσμενή αυτή εξέλιξη ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπάθησε να μετριάσει με προσωπική διπλωματία τον περασμένο Ιούνιο πηγαίνοντας αιφιδιαστικά στο Κάιρο να συναντήσει τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αλ Σίσι.
Αλλά… ήδη βρισκόταν σε εξέλιξη ένα «βατερλώ» της ελληνικής διπλωματίας. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη στις 6 Αγούστου του 2020 μέσα σε κλίμα πανικού υπέγραψε ετεροβαρή συμφωνία με την Αίγυπτο για την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ, που εξαιρεί από το πεδίο της ρύθμισής της τη θαλάσσια περιοχή όπου εκτείνεται η ΑΟΖ του Καστελλόριζου και όλη την περιοχή ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού. Με συνέπεια η θαλάσσια περιοχή από τις βορειοανατολικές ακτές της Ρόδου, περί το Καστελλόριζο και την ΑΟΖ της Κύπρου να παραμένει μη οριοθετημένη, με την Τουρκία να διεκδικεί κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας. Τότε υπερπροβλήθηκε το γεγονός ότι με τη συμφωνία αυτή Ελλάδας-Αιγύπτου διεμβολίζεται το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης (Νοέμβριος 2019). Τα φιλοκυβερνητικά μίντια, οι διεθνολόγοι βουλευτές της κυβέρνησης και γενικά ο «πάσα ένας»… επαναλάμβαναν με έπαρση ότι η συμφωνία ακυρώνει το «παράνομο» Τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Πρόκειται περί μεγίστης ανοησίας φυσικά.
Τέλος, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ απαντώντας στις έντονες αντιδράσεις που ξεσήκωσε το non paper, ανακοίνωσε ότι η Ουάσιγκτον δίνει έμφαση στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας που θα προετοιμάσουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για την μετάβαση στη νέα ενεργειακή εποχή. Και διευκρίνισε τα εξής: «Μεταθέτουμε το ενδιαφέρον μας σε διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να υποστηρίξουν και (την παροχή) φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υποστηρίζουμε έργα όπως η σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο στην Κρήτη και η προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia που θα συνδέει τα ισραηλινά, κυπριακά και ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα. Τέτοια έργα όχι μόνο θα συνδέουν ζωτικής σημασίας αγορές ενέργειας, αλλά θα βοηθούν και στην προετοιμασία της περιοχής για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια». Θύμα, λοιπόν, και ο EastMed της νέας γεωπολιτικής της ενέργειας… αφού έτσι γουστάρει η Αμερική στο προτεκτοράτο της!
