Ο απολογισμός της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για το 2021 είναι θετικός, λόγω της Συμφωνίας Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με τη Γαλλία και της αναθεώρησης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) με τις ΗΠΑ, αλλά οι πρώτοι οιωνοί του 2022 δείχνουν αρνητική πορεία, απαιτώντας άμεση κυβερνητική δράση.
- Από τον
Αλέξανδρο Τάρκα *
Με την αλλαγή του χρόνου, η Ελλάδα υπέστη μεγάλη στρατηγική ήττα ως προς τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, μετά την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ μέσω του γνωστού non paper που είχε και την -ανεπίσημη- στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δυστυχώς, η υποβάθμιση του θέματος από τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη (στη συνέντευξή του στον Αντέννα), με την εκτίμηση ότι η αμερικανική απόφαση θα εξισορροπηθεί με την καλωδιακή ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector και τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), είναι εξωπραγματική.
Πρώτον, επειδή ο ίδιος δήλωνε, στις 2 Ιανουαρίου 2020, ότι ο EastMed «έχει οικονομική, αναπτυξιακή, διπλωματική και γεωστρατηγική διάσταση, αναβαθμίζοντας τη γεωστρατηγική υπεραξία και τον περιφερειακό ρόλο Ελλάδας και Κύπρου, και δίνοντας στρατηγικό βάθος στην πολυεπίπεδη συνεργασία με το Ισραήλ». Προσέθετε ο κ. Μητσοτάκης πως ο αγωγός «συμβάλλει στη διαμόρφωση νέου ενεργειακού τοπίου, που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και γι’ αυτό υποστηρίζεται σθεναρά από τις ΗΠΑ». Απολύτως κατανοητή και επιβεβλημένη η διαφύλαξη, εκ μέρους του πρωθυπουργού, των σχέσεων Αθήνας – Ουάσινγκτον, αλλά δεν είναι δυνατόν να φτάνει στο άλλο άκρο, ισχυριζόμενος ότι «δεν θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό» το non paper. Πότε έλεγε αλήθεια ο κ. Μητσοτάκης; Με τις δηλώσεις του 2020 ή με τις φετινές;
Δεύτερον, το non paper θα μπορούσε, ενδεχομένως, να παραβλεφθεί, αν περιοριζόταν στο σκέλος της αμερικανικής πολιτικής για το περιβάλλον και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντί του αγωγού. Από τη στιγμή όμως που η Ουάσινγκτον έκρινε σκόπιμη την ένταξη του δίδυμου σκέλους, περί αποφυγής εντάσεων με την Τουρκία και επικίνδυνων συνεπειών των ερευνών του πλοίου «Nautical Geo», ο κ. Μητσοτάκης δεν μπορεί να σφυρίζει αδιάφορα. Γιατί πολύ απλά, όπως ακριβώς συνέβη με τον EastMed, η Αγκυρα σύντομα θα επικαλεστεί βλάβη των δικαιωμάτων και συμφερόντων της στη Μεσόγειο από τον -ίδιας όδευσης- EuroAsia Interconnector και τη μεταφορά LNG. Θα επιδιώξει, πάλι, να αδρανοποιήσει τα ελληνικά δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες της Μεσογείου μέσω αεροναυτικών παρενοχλήσεων και τεχνητών εντάσεων, ωθώντας για πολλοστή φορά τις ΗΠΑ να παρέμβουν, τονίζοντας την ανάγκη αποφυγής κλιμάκωσης. Η διακομματική αμφισβήτηση, εκ μέρους του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν και της τουρκικής αντιπολίτευσης, δεν αφορά το είδος της ενέργειας (φυσικό αέριο, LNG ή ηλεκτρισμός), αλλά τα ελληνικά δικαιώματα σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές.
Παράλληλα, πυκνώνουν τις τελευταίες ημέρες οι πληροφορίες (ειδικά από ξένες διπλωματικές πηγές) ότι ο κύριος σύμμαχος της Ελλάδας στη Λιβύη, ο στρατάρχης Χ. Χαφτάρ, που ελέγχει τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) και το ανατολικό τμήμα της χώρας, εδραιώνει δίαυλο επικοινωνίας και -στενές ή μη- σχέσεις με την Τουρκία. Προηγήθηκε η απόφαση ενός άλλου σημαντικού παράγοντα της Λιβύης (επίσης προσκείμενου στην Αθήνα), του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Α. Σαλέχ, να αναστείλει την άσκηση μέρους των καθηκόντων του εν όψει της διεκδίκησης της προεδρίας της χώρας στις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου 2021. Οι εκλογές αναβλήθηκαν μέχρι τις 24 Ιανουαρίου 2022 και θα ξανααναβληθούν για άγνωστο χρονικό διάστημα. Ο εθελοντικός παραμερισμός του κ. Σαλέχ οδήγησε πρόσφατα στην επίσκεψη λιβυκής κοινοβουλευτικής αντιπροσωπίας στην Τουρκία, αρχίζοντας την υπονόμευση της ελληνικής θέσης περί μη κύρωσης του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου του Νοεμβρίου του 2019. Οσο διαρκεί η ρευστή προεκλογική κατάσταση στη Λιβύη, η Ελλάδα μάλλον δεν θα υποστεί την ήττα ξαφνικής κύρωσης του μνημονίου, καθώς όλες οι ανάλογες κοινοβουλευτικές διαδικασίες παραμένουν παγωμένες, αλλά οι συσχετισμοί αρχίζουν να μεταβάλλονται επικίνδυνα. Επιπλέον, ο φιλότουρκος πρωθυπουργός Αμπ. Ντμπεϊμπά ενισχύεται και καταπάτησε τη δέσμευση περί μη υποψηφιότητάς του για το προεδρικό αξίωμα (χωρίς αντίδραση των ΗΠΑ, Ρωσίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας), ενώ ο -προσκείμενος στην Ελλάδα- επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου M. Μένφι δεν δείχνει ικανότητες αύξησης της επιρροής του.
Μένει να δούμε αν, όπως στην περίπτωση του EastMed, o κ. Μητσοτάκης θα υποβαθμίσει τη σημασία και του προβλήματος της Λιβύης. Άλλωστε, αν δίναμε βάση στις διαρροές του Μαξίμου μετά την πρωθυπουργική επίσκεψη στην Τρίπολη στις 6 Απριλίου πέρυσι, o κ. Μητσοτάκης είχε ήδη πετύχει την αναβίωση των τεχνικών διαβουλεύσεων Ελλάδας – Λιβύης για την ΑΟΖ και ήταν θέμα λίγου χρόνου να εξουδετερώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.
