H υπό κρατικό έλεγχο Halkbank -ένα από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Τουρκίας– κατηγορείται από τις αμερικανικές αρχές για συνωμοσία με στόχο την παράκαμψη των κυρώσεων της Ουάσιγκτον σε βάρος του Ιράν.
Οι Αμερικανοί εισαγγελείς θεωρούν ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη προσπάθεια παραβίασης κυρώσεων στην Ιστορία, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 2012 με παρότρυνση του ίδιου του Ερντογάν. Από το 2016 μέχρι την περασμένη εβδομάδα οι δικαστικοί λειτουργοί των ΗΠΑ απέτρεπαν τις αυξανόμενες πιέσεις από αξιωματούχους του υπουργείου Δικαιοσύνης να διακοπούν οι έρευνες για την εκδίκαση της τουρκικής τράπεζας. Ομως, την περασμένη εβδομάδα η αμερικανική Δικαιοσύνη πήρε μια ξαφνική, απρόσμενη και ανεξήγητη απόφαση, να «παγώσει» την πολύκροτη δίκη της Halkbank στη Νέα Υόρκη. Και (σχεδόν) οι πάντες ηρέμησαν…
Και εμείς μαζί καθώς η περιβόητη «θεωρία του ντόμινο», το αγαπημένο παιχνίδι των τραπεζιτών και των οικονομικών αναλυτών, «πάγωσε» και αυτή. Δηλαδή, στην περίπτωση καταδικαστικής απόφασης, η Halkbank που βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόστιμο έως και 20-30 δισ. δολαρίων ή ακόμη και με αποκλεισμό της από το τραπεζικό σύστημα Swift, θα καταρρεύσει. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να προκαλέσει ντόμινο, συμπαρασύροντας όχι μόνο την τουρκική οικονομία αλλά με κατάρρευση το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, έχει ήδη προειδοποιήσει το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» μεταφέροντας την εκτίμηση των Γερμανών τραπεζιτών και όχι μόνο! Επειδή όταν καταρρέουν τράπεζες, η ζημία δεν περιορίζεται μόνο σε αυτές αλλά διαρρέεται σε όλο το σύστημα.
Οι επικεφαλής των μεγαλυτέρων επενδυτικών κεφαλαίων του κόσμου και οι παγκοσμίου φήμης οικονομολόγοι έχουν «μολύνει» με το «σύνδρομο της Halkbank» όλες τις αγορές. Αν σκάσει η «φούσκα» της Τουρκίας, τότε θα πέσει το τραπεζικό σύστημα συνολικά. Οι κερδοσκόποι πάντως το προσπαθούν με το να κεντούν εφιάλτες, καλλιεργώντας τη «θεωρία του ντόμινο». Ίσως βέβαια αυτός ο κίνδυνος να είναι η σωτηρία της Halkbank. Ένα χαμένο ντόμινο μπορεί να ρίξει κάτω άλλα ντόμινο, μπορεί όμως και να σημάνει ένα συναγερμό που θα σώσει άλλα ντόμινο. Αλλά με την απλοϊκότητα και τη μοιρολατρία της, η «θεωρία του ντόμινο» καθιστά άχρηστες τις περαιτέρω σκέψεις για τις κερδοσκοπικές επιθέσεις…
Είναι και αυτό που οι Αγγλοσάξονες χαρακτηρίζουν «too big to fail» (είναι πολύ μεγάλη για να αφεθεί να χρεοκοπήσει). Αν η τράπεζα καταρρεύσει, η κρίση θα μεταδοθεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία, κυρίως μέσω των ισπανικών τραπεζών, είναι εκτεθειμένη στην τουρκική οικονομία. Αμερικανοί και Γερμανοί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη κατάρρευση από το τραπεζικό κραχ του 2001 στην Τουρκία, όταν μέσα σε μία νύχτα εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά είχαν οδηγηθεί στην πτώχευση. Από την άλλη είναι ένας εφιάλτης που στοιχειώνει την πολιτική ηγεμονία του Ερντογάν. Ήδη σήμερα η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε κρίση. Μία χρεοκοπία της Halkbnak θα μπορούσε να είναι η οριστική ταφόπλακα. Εκατοντάδες χιλιάδες αποταμιευτές στην Τουρκία θα έχαναν τις οικονομίες τους. Το κραχ του τραπεζικού συστήματος και της λίρας θα ήταν αναπόφευκτο.
Η υπόθεση Halkbank έχει προστεθεί στην εφιαλτική λίστα των χρηματοπιστωτικών γεγονότων στην ιστορία, ορισμένα από τα οποία ήταν τόσο ισχυρά, που διέλυσαν όχι μόνο τράπεζες αλλά και τις οικονομίες. Όπως στην περίπτωση της διαβόητης Lehman Brothers που κατέρρευσε στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, εξαναγκάζοντας την αμερικανική Γερουσία να διερευνήσει το γιατί αφέθηκε η τέταρτη σε μέγεθος επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ να χρεοκοπήσει. Ενώ στην περίπτωση της κατάρρευσης τον Σεπτέμβριο του 1998 του Long-Term Capital Management (LTCM), του μεγαλύτερου στον κόσμο αμερικανικού hedge fund, μέσα σε μια νύχτα τότε ο παντοδύναμος πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) Aλαν Γκρίνσπαν, το διέσωσε χορηγώντας αμέσως κεφάλαια ύψους 3,75 δισ. δολαρίων, καθώς είχε κλυδωνιστεί το τραπεζικό σύστημα της Aμερικής και η Wall Street! Oι πλούσιοι ιδρυτές του LTCM, μεταξύ των οποίων δύο Aμερικανοί καθηγητές τιμηθέντες με Nόμπελ Oικονομίας, οι Myron Scholes και Robert Merton, και ένας πρώην τραπεζίτης, ο αντιπρόεδρος της Fed, David Mullins, χρεοκόπησαν.
Ως γνωστόν, η Halkbank υπήρξε το όχημα του Τούρκου προέδρου Ερντογάν ώστε να βοηθήσει το Ιράν να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις. Ο Ερντογάν μεθόδευσε τη στήριξή του προς την Τεχεράνη μέσω δύο τρόπων. Ο πρώτος ήταν η προσωπική σχέση του με τον Ντόναλντ Τραμπ, στον οποίο ζητούσε να κάνει τα στραβά μάτια —και ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ το έκανε: υποκριτικά έβαλλε κατά των Ιρανών, ενώ την ίδια ώρα επέτρεπε στην Άγκυρα να τους βοηθά και πάγωνε τις έρευνες για τον ρόλο της Halkbank. Ο δεύτερος πυλώνας ήταν η Halkbank, η οποία κατηγορείται στις ΗΠΑ ότι βοηθούσε την Τεχεράνη να παραβιάσει τις κυρώσεις και να εισπράξει τα έσοδα από την πώληση πετρελαιοειδών μέσω ψεύτικων αγορών τροφίμων και φαρμάκων, αλλά και μέσω αγορών σε χρυσό.
Συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί εισαγγελείς κατηγόρησαν τη Halkbank ότι μετατρέπει τα έσοδα από το πετρέλαιο σε χρυσό και στη συνέχεια σε μετρητά προς όφελος των ιρανικών συμφερόντων και πλαστογραφεί παραστατικά για μεταφορά τροφίμων για να δικαιολογήσει το ξέπλυμα εσόδων από λαθρεμπόριο πετρελαίου. Οι Αμερικανοί εισαγγελείς υποστήριξαν, επίσης, ότι η Halkbank βοήθησε το Ιράν να μεταφέρει κρυφά 20 δισεκατομμύρια δολάρια, με τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο δολάρια να ξεπλένονται μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ! Η επόμενη πράξη του δράματος έχει τεράστιο ενδιαφέρον για όλους (μας).
