Αν είχαμε σωστή εκπαιδευτική πολιτική, η επίσκεψη των μαθητών και των μαθητριών των λυκείων και των πανεπιστημίων της χώρας σε περιοχές όπου είτε άφησε τα ίχνη του ο Ελληνισμός είτε κρίνεται σήμερα η αντοχή του θα έπρεπε να είναι μία πάγια πρακτική.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Οπως οι ευέλπιδες και οι σπουδαστές της διπλωματικής ακαδημίας του υπουργείου των Εξωτερικών επισκέπτονται κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στις σχολές αυτές τουλάχιστον μία φορά τις ακριτικές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για τους μαθητές. Διευρυμένο. Το κράτος δεν θα έπρεπε να τσιγκουνεύεται τη δαπάνη. Αντί πενθήμερο εκδρομών στη Ρόδο και την Κέρκυρα, θα όφειλε να μεριμνούσε για να ταξιδεύουν τα Ελληνόπουλα σε περιοχές που ήκμασε και ακμάζει ακόμη ο Ελληνισμός.
Εννοείται πως, αν αναφερόμαστε στο εσωτερικό, οι νέοι Ελληνες οφείλουν να γνωρίζουν πού βρίσκεται η Αλεξανδρούπολη, η Ξάνθη, η Κομοτηνή, η Φλώρινα, η Καστοριά, το Καστελόριζο, οι Οινούσσες, η Χίος, η Κύπρος, καθώς και άλλες περιοχές που αποτελούν τον διαχρονικό στόχο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Διότι όταν αναφέρονται στην Ελλάδα πρέπει να ξέρουν για τι μιλάνε. Εκτός από αυτές, όμως, το υπουργείο Παιδείας θα έπρεπε να εντάξει σε κανονικές περιόδους επισκέψεις των Ελλήνων μαθητών εκεί όπου στο παρελθόν ήκμασε ο Ελληνισμός. Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στη Βιένη. Στην Οδησσό. Στη Μαριούπολη. Στα βάθη της Ανατολής, από εκεί που πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος. Στην Κάτω Ιταλία. Στη Μάγκνα Γκρέτσια. Στη μαρτυρική Κύπρο.
Πρέπει να καταλάβουμε πως όταν αναφερόμαστε στην Ελλάδα -επαναλαμβάνω- πρέπει να ξέρουμε για ποια χώρα μιλάμε. Για τα όρια των πνευματικών της συνόρων, τα οποία είναι πολύ μεγαλύτερα από τα φυσικά της σύνορα. Τύχη αγαθή με οδήγησε τη δεκαετία του ʼ90, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στη Νομική, στη Θράκη, σε μια περίοδο που η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εγκατέστησε εκεί χιλιάδες Ελληνοποντίους από την τέως Σοβιετική Ενωση. Τους μετέφερε στο πλαίσιο της επιχείρησης «Χρυσόμαλλο Δέρας», η οποία εξελίχθηκε υπό την εποπτεία της τότε υφυπουργού αείμνηστης Βιργινίας Τσουδερού και του προέδρου του Εθνικού Ιδρύματος Αποκατάστασης Παλιννοστούντων Ποντίων, τέως υπουργού Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργου Ιακώβου.
Τύχη αγαθή, επίσης, η ενασχόλησή μου με τη δημοσιογραφία, που μου έδωσε την ευκαιρία στις αρχές της δεκαετίας του 2000 να επισκεφθώ, στο πλαίσιο επίσκεψης του τότε αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρόεδρου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Καραμανλή, την πόλη της Οδησσού και τις ελληνικές κοινότητες της Μαριούπολης. Εκεί που ζουν 100.000 Ελληνες με το βλέμμα τους μονίμως στραμμένο προς τη μητέρα πατρίδα. Το ταξίδι αυτό ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Η συνάντηση με τα ίχνη του Ελληνισμού ανά τους αιώνες στην περιοχή του Καυκάσου. Το προσκύνημα στο μουσείο κέρινων ομοιωμάτων των μελών της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό. Η επίσκεψη στο άγαλμα του τέως Ελληνα δημάρχου της πόλεως Μαρασλή.
Η αίσθηση ότι ο τροχός της Ιστορίας για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση του έθνους και την παλιγγενεσία ξεκίνησε να γυρίζει από εδώ. Φοβερή η αίσθηση! Πόσο ακριβό είναι το προνόμιο της εθνικής καταγωγής! Να γνωρίζεις ποιος είσαι και από πού έρχεσαι. Ρίγη συγκίνησης κατέλαβαν όσους λάβαμε μέρος στην αποστολή, η οποία κατέληξε στο Κίεβο.
Ειδικά όταν επισκεφθήκαμε τη Μαριούπολη και διαπιστώσαμε μέσα σε ποιες συνθήκες απόλυτης φτώχειας 100.000 Ελληνες διατηρούσαν και το φρόνημα του Ελληνισμού υψηλό αλλά και την ελληνική γλώσσα ζωντανή, έχοντας, μάλιστα, φροντίσει για την ίδρυση έδρας διδασκαλίας ελληνικής γλώσσας στο τοπικό πανεπιστήμιο, τα μαθήματα της οποίας παρακολουθούσαν νέοι και νέες από την Ουκρανία.
Τα ελληνικά τότε στις αρχές του 2000 για αυτές τις χώρες ήταν τα αγγλικά της εποχής και η Ελλάδα με τους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε έμοιαζε στα μάτια τους η Αμερική των Βαλκανίων.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που παρακολουθήσαμε στην ύπαιθρο της Μαριούπολης. Αν τις έβλεπε κανείς ξιπασμένος στην Ελλάδα και παρατηρούσε τους μαιάνδρους και τις αρχαίες ελληνικές φορεσιές με τις οποίες ήταν ενδεδυμένοι και ενδεδυμένες οι νεαροί μαθητές και οι νεαρές μαθήτριες, με βάση τα προηγμένα δυτικά πρότυπα θα τις θεωρούσε κιτς. Δεν ήταν όμως.
Αυτό ήξεραν να κάνουν για την Ελλάδα, έτσι είχαν στον νου τους από τις προσλαμβάνουσές τους την πατρίδα, αυτό έκαναν! Πώς να μη νιώσεις υπερήφανος όταν παντού στα Βαλκάνια και στον Καύκασο υπάρχουν ελληνικοί πληθυσμοί, αλλού μεγάλοι σε αριθμό, αλλού λιγότεροι, που μιλούν την ελληνική γλώσσα είτε με την ποντιακή διάλεκτο -όπως στη Μαριούπολη αλλά και την Τραπεζούντα της Τουρκίας- είτε με την αρχαία διάλεκτο, όπως στην Κύπρο μας και την Κάτω Ιταλία. Και αυτό το υπέροχο συναίσθημα, που εμείς το γνωρίσαμε τυχαία ενώ είχαμε ενηλικιωθεί, θα πρέπει στο μέλλον οι μαθητές και οι μαθήτριες των ελληνικών σχολείων να το γνωρίζουν και με κρατικό σχεδιασμό. Για να γνωρίζουν μέσα σ’ αυτόν τον αβέβαιο και ρευστό κόσμο που ζούμε ποια είναι η υπεραξία της καταγωγής τους.
Οι Έλληνες δεν είμαστε καλύτεροι από άλλους λαούς επειδή συμβάλαμε στη διαμόρφωση του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού με την ανακάλυψη της δημοκρατίας. Δεν είμαστε πιο έξυπνοι από άλλους επειδή έχουμε καλύτερους γενετικούς κώδικες. Υπερέχουμε, όμως, γιατί είμαστε ένα έθνος το οποίο μέσα στους αιώνες καλείται να επιβιώσει αντιμετωπίζοντας διαρκώς δυσκολίες: Φτώχειες, διώξεις, κατοχές, κατατρεγμούς, μετακινήσεις, κατακτητές.
Όλη η Ιστορία μας είναι ένα διαρκές στοίχημα. Μα όπου κι αν κατοικήσαμε στον πλανήτη, όπου κι αν περάσαμε, ριζώσαμε. Διότι δεν είμαστε αποικιοκράτες ούτε ποτέ θα γίνουμε. Γιατί η θέση μας μεταξύ Δύσης και Ανατολής μάς έκανε έμπειρους στη συνύπαρξη. Στην ειρηνική συνύπαρξη. Στην αφοσίωσή μας σε ειρηνικά έργα. Είναι χρέος, λοιπόν, της Πολιτείας όταν θα λήξει -ευχόμαστε σύντομα- αυτή η περιπέτεια που συγκλονίζει τον κόσμο να οργανώσει στο μέλλον προσκυνηματικές επισκέψεις Ελλήνων μαθητών εκεί όπου άνθισε και εκεί όπου επιβιώνει ο Ελληνισμός. Η επαφή με αυτόν μόνο καλό μπορεί να κάνει.
Οταν έχεις την ευκαιρία να βλέπεις από κοντά σε τι αντίξοες συνθήκες ζουν Ελληνες και Ελληνίδες μιλώντας την ελληνική γλώσσα, τότε αντιλαμβάνεσαι από τα νεανικά χρόνια της ζωή σου, από πολύ νωρίς δηλαδή, όταν διαμορφώνεται ο χαρακτήρας σου, πως δεν έχεις δικαίωμα να αδιαφορείς για αυτά που γίνονται στο Αιγαίο, στην Κύπρο μας, στη Θράκη μας, στη Μακεδονία… Ξέρεις πως ό,τι συμβεί εκεί στο μέλλον σε αφορά! Κάτι τελευταίο: δεν έχουμε το δικαίωμα, επίσης, να αδιαφορήσουμε για τους 100.000 Ελληνες που βρίσκονται στη Μαριούπολη. Θερμά συγχαρητήρια στους διπλωμάτες μας που δεν εγκατέλειψαν τα προξενεία της Οδησσού και της Μαριούπολης, και στέκονται βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους δίπλα στον δοκιμαζόμενο Ελληνισμό. Αξίζουν εύφημο μνεία και προαγωγή. Αν, όμως, η κατάσταση επιδεινωθεί, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ίσως θα έπρεπε να σκεφθεί να οργανώσει μία νέα επιχείρηση, υπό τον τίτλο «Χρυσόμαλλο Δέρας 2». Η Θράκη είναι πάντα εκεί και περιμένει με ανοιχτές αγκάλες τους αδελφούς Ποντίους.
