Τα «λαδώματα» του «εθνάρχη» είναι αποδεδειγμένα. Αυτό που έχει ενδιαφέρον να αποδειχθεί είναι η ύπαρξη πρόθεσης από την πλευρά του Ζαχάρωφ να δολοφονηθεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
«Πήρα τον Λάμπρο μαζί μου… Συναντήθηκα με τον Βενιζέλο… Δημιουργώ συνοριακές δυσκολίες… Αν οι Βούλγαροι περάσουν τα σύνορα… Εψαξαν τις αποσκευές μου… Άμεσο αποτέλεσμα με τις εφημερίδες… Ασφαλίτες με “προστατεύουν”… Ανδρας τράβηξε μαχαίρι και τραυμάτισε άσχημα τον Λάμπρο… Ο βασιλιάς φρουρείται καλά… Ιδέα του Βενιζέλου να δημιουργήσουμε προβλήματα στη Μικρά Ασία». Ημερολογιακές καταχωρίσεις του Μπαζίλ Ζαχάρωφ από το ταξίδι του τον Δεκέμβριο του 1915 στην Ελλάδα.*
Η αναφορά του Ζαχάρωφ για τη φρούρηση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ είναι ιδιαίτερα σκοτεινή. Προκαλεί σκέψεις για πιθανή οργάνωση δολοφονικής επίθεσης εναντίον του Έλληνα ανωτάτου άρχοντα.
Ο Ζαχάρωφ δεν ήταν ένας απλός έμπορος. Ηταν μεγαλέμπορος όπλων και το μεγαλύτερο τμήμα των δραστηριοτήτων του εντοπιζόταν στην γκρίζα ζώνη του παρακράτους, που κάνει τη βρόμικη δουλειά για λογαριασμό του κράτους ή/και των κρατών, που τον τροφοδοτούσαν με χρήμα, προσβάσεις και ισχύ. Εύκολα έμπλεκε χώρες σε πολεμικές αναμετρήσεις και ακόμα πιο εύκολα έβγαζε από τη μέση τα πρόσωπα που δεν εξυπηρετούσαν τους σχεδιασμούς του.
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το ταξίδι του Ζαχάρωφ στην Ελλάδα οργανώθηκε αμέσως μόλις πιστοποιήθηκε η κατάθεση 1.407.000 λιρών Αγγλίας, που πιστώθηκαν από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στον λογαριασμό του Ζαχάρωφ στην τράπεζα Barclays. Ο Ζαχάρωφ αυτό το ποσό το μετέτρεψε σε συνάλλαγμα (δραχμές, λίρες Αγγλίας και Ιταλίας, γαλλικά φράγκα) και ήρθε στην Ελλάδα κουβαλώντας μετρητά ή χρεόγραφα για να οργανώσει την είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτά τα μετρητά δόθηκαν στον Βενιζέλο, σε πολιτικούς, δημοσιογράφους, κρατικούς αξιωματούχους και σε οποιονδήποτε άλλον θα μπορούσε να εξυπηρετήσει την έξοδο της χώρας μας από την κατάσταση της ουδετερότητας και την είσοδό της στο πολεμικό σφαγείο για λογαριασμό των Αγγλογάλλων. Ο Ζαχάρωφ σε αυτές τις ημερολογιακού τύπου καταχωρίσεις αναφέρει ότι «δεν κράτησα ακριβή λογαριασμό». Δηλαδή, δεν τήρησε ακριβές αρχείο με τα ονόματα και τα ποσά που έλαβε καθένας. Ωστόσο, σε ένα σημείο αναφέρει: «Εστειλα στον Αβέρωφ** 1.000.000 φράγκα… Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου».
Τα λαδώματα του «εθνάρχη» Βενιζέλου είναι αποδεδειγμένα, όπως και οι ημερομηνίες που έπαιρνε τα χρήματα των Αγγλογάλλων για να κάνει τα θελήματά τους. Όμως, αυτό που έχει ενδιαφέρον να αποδειχθεί είναι η ύπαρξη πρόθεσης από την πλευρά του Ζαχάρωφ να δολοφονηθεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄.
Στις 17 Φεβρουαρίου 2022, μου παραχώρησε συνέντευξη (μέσω βιντεοκλήσης) ο Δρ Joseph Maiolo, καθηγητής Ιστορίας Διεθνούς Πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου. Ο καθηγητής Maiolo είναι εις εκ των δύο συντακτών της εργασίας για την ανάμειξη του Μπαζίλ Ζαχάρωφ στην ελληνική πολιτική, η οποία περιλαμβάνει την αινιγματική φράση του μεγαλεμπόρου όπλων σχετικά με την καλή φρούρηση του βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄. Μεταξύ άλλων, του ζήτησα να τοποθετηθεί σχετικά με τους συνειρμούς που προκαλεί η φράση του Ζαχάρωφ. Σκέφτηκε κι εκείνος ότι σχεδιαζόταν απόπειρα κατά της ζωής του μονάρχη; Μου απάντησε: «Ηταν το πρώτο που σκέφτηκα όταν διάβασα αυτή τη φράση. Συχνά (σ.σ.: ο Ζαχάρωφ) κάνει αναφορές, σε άλλα κείμενα, για οργάνωση συνοριακών επεισοδίων – για γεγονότα αυτού του είδους στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία…
Άραγε, οργανώνει και εδώ κάποια συγκαλυμμένη δραστηριότητα, μια απόπειρα κατά της ζωής του μονάρχη; Γιατί ενδιαφέρεται για αυτό που αναφέρει; Ή κάνει αυτό το σχόλιο για να δείξει πόσο αντιδημοφιλής έχει γίνει ο βασιλιάς; Αυτά, πάντως, είναι εικασίες. Δεν γνωρίζουμε. Δεν είναι παράλογο να ενδιαφέρεται για την ασφάλεια του παλατιού. Είναι, ωστόσο, σκοτεινό το ενδιαφέρον του…»
Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη την περίοδο ο βασιλιάς ήταν δημοφιλέστατος και οι εκδηλώσεις λατρείας του λαού προς το πρόσωπό του ήταν καθημερινές. Αρα, από τους πολλούς δεν είχε να φοβάται κάτι. Οι λίγοι (και σε αριθμό, αλλά και στο ηθικό ανάστημα) τον επιβουλεύονταν.
*Αυτές οι ημερολογιακές καταχωρίσεις δημοσιεύτηκαν στην εργασία των Joseph Maiolo και Tony Insall με τίτλο: «Sir Basil Zaharoff and Sir Vincent Caillard as Instruments of British Policy towards Greece and the Ottoman Empire during the Asquith and Lloyd George Administrations, 1915-8». Η εργασία αυτή συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του εξειδικευμένου πολιτικού και ιστορικού περιοδικού «The International History Review» (34:4, σ. 819-839). Η συγκεκριμένη ημερολογιακή καταχώριση βρίσκεται στη σελίδα 825.
Στην εργασία των Joseph Maiolo και Tony Insall, όπως ήδη έχει επισημανθεί στο 3ο μέρος του αφιερώματος για τον Ελ. Βενιζέλο, δημοσιεύονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα από τα αποδιαβαθμισμένα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών που αφορούν τις δοσοληψίες του οικονομικού διευθυντή της αγγλικής οπλοβιομηχανίας Vickers, Sir Vincent Caillard (από τον φάκελο FO 1093).
Στο εισαγωγικό σημείωμα της εργασίας αναφέρεται πως «οι νέες πηγές αποκαλύπτουν ότι ο Sir Vincent H.P. Caillard, ο οικονομικός διευθυντής της οπλοβιομηχανίας Vickers, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των υπηρεσιών του Ζαχάρωφ στους πρωθυπουργούς Asquith και Lloyd George».
**Γεώργιος Αβέρωφ, ανιψιός και βασικός κληρονόμος του ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ. Ήταν επίσης κομματάρχης του Ελευθερίου Βενιζέλου και υπουργός Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης.
