Πριν από λίγες ημέρες το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης έκρινε παράνομη τη μετονομασία της οδού Αθανασίου Χρυσοχόου σε οδό Αλμπέρτου Ναρ στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Η μετονομασία είχε υλοποιηθεί από τη διοίκηση του πρώην δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, παρά τις αντιδράσεις της οικογένειας του τιμηθέντος αλλά και πολλών διακεκριμένων πολιτών.
Από τον Γιάννη Χ. Κουριαννίδη*
Επρόκειτο σίγουρα για μία από τις πιο άδικες αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου, αφού όχι μόνο σπιλώθηκε η μνήμη του Αθ. Χρυσοχόου προσδίδοντάς του τον χαρακτηρισμό του δωσιλόγου, αλλά επιχειρήθηκε να σβηστεί η τεράστια εθνική προσφορά του κατά τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής στον χώρο της Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης ειδικότερα.
Κι αυτό διότι χάρη στις προσεκτικές και ιδιαίτερα αποτελεσματικές ενέργειές του δεν παραδόθηκε από τους κατακτητές η Θεσσαλονίκη στους επίβουλους Βουλγάρους, κάτι για το οποίο πίεζαν από την πρώτη στιγμή της Κατοχής. Είχαν, μάλιστα, ιδρύσει και τη Βουλγαρική Λέσχη, μέσω της οποίας επιχειρούσαν να καταδείξουν στους Γερμανούς ότι η Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη περιοχή της είχε πολυπληθή… βουλγαρικό πληθυσμό.
Ο στρατηγός Αθ. Χρυσοχόου, από τη θέση του γενικού επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας και Θράκης και στη συνέχεια του γενικού διοικητή Μακεδονίας, κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις βουλγαρικές κινήσεις και μεθοδεύσεις, πείθοντας τους Γερμανούς ότι θα αποτελούσε τεράστιο ιστορικό λάθος με τραγικές επιπτώσεις για τον Ελληνισμό της Μακεδονίας η αποδοχή αυτών των αξιώσεων.
Η συνεχής αλληλογραφία του με την κυβέρνηση των Αθηνών παράλληλα με την εξόριστη κυβέρνηση του Καΐρου (γεγονός που αναγνωρίζει και εκθειάζει ακόμα και ο αριστερός πολιτικός Αλέξανδρος Σβώλος) απέτρεψε τελικά αυτή την εξέλιξη.
Κάτι που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό είναι ότι ο Χρυσοχόου έσωσε τη ζωή τού μετέπειτα μητροπολίτη Φλωρίνης μακαριστού Αυγουστίνου Καντιώτη, καταφέρνοντας να ακυρώσει την τοποθέτησή του στα ιταλοκρατούμενα Γρεβενά, όπου τον έστειλε με ενέργειές του ο φιλογερμανός μητροπολίτης Φλωρίνης λόγω των θερμών πατριωτικών αντικατοχικών κηρυγμάτων του και όπου οι Ιταλοί ήταν βέβαιο ότι θα τον εκτελούσαν, αφού τον είχαν ήδη επικηρυγμένο! Με ενέργειες του Χρυσοχόου ο Καντιώτης τοποθετήθηκε στο Κιλκίς. Η άρνησή του στην πρόταση του Μάρκου Βαφειάδη να ενταχθεί στο… ΕΑΜ (!) είχε ως αποτέλεσμα τη στοχοποίησή του και το να κατηγορηθεί ως δωσίλογος και συνεργάτης των Γερμανών.
Ο ίδιος γράφει στο βιβλίο του «Η Κατοχή εν Μακεδονία – Η δράσις της βουλγαρικής προπαγάνδας»: «Δεν αφέθη ύβρις και συκοφαντία να μην εκτοξευθεί εναντίον ημών. Υπό τοιούτους όρους η περαιτέρω συνέχισις της λαϊκής διαφωτίσεως και της ωργανωμένης αντιδράσεως κατά του έργου των προπαγανδών αφʼ ενός μεν ενείχε σοβαρούς κινδύνους διά τους συνεργάτας μου, οίτινες διέτρεχον τον κίνδυνον της εκτελέσεώς των υπό του ΕΛΑΣ ως προδοτών, αφʼ ετέρου δε αντιμετώπιζεν αμεσώτερον τους κινδύνους και τας υποψίας των αρχών κατοχής, ενώ συγχρόνως υπό την γερμανικήν πολιτικήν διοίκησιν, εκτός των δυσχερειών διεξαγωγής, υπέκειτο ευχερέστερον εις τους κινδύνους της δυσφημίσεως».
Το μίσος των κομμουνιστών εναντίον του συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση, ακόμη και μετά θάνατον, παρά την πανηγυρική αθώωσή του από τα δικαστήρια δωσιλόγων, ιδίως μετά την παρουσία του στη δίκη του αποκαλούμενου «δημίου της Θεσσαλονίκης» Μαξ Μέρτεν. Πέτυχαν, έτσι, προσωρινά τη μετονομασία της οδού που έφερε το όνομά του στην περιοχή της Σχολής Τυφλών στη Θεσσαλονίκη.
Η αδικία αυτή στη μνήμη ενός ανθρώπου που σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατάφερε να επιτελέσει σπουδαίο εθνικό έργο, αντιμετωπίζοντας τόσο τον κατακτητή όσο και την κομμουνιστική δολιότητα (αποτελούσε τον κύριο στόχο της δολοφονικής οργάνωσης «ΟΠΛΑ»), διορθώθηκε με την πρόσφατη δικαστική απόφαση.
Το πλούσιο και πολύτιμο αρχείο του Αθ. Χρυσοχόου καταγράφηκε και εκδόθηκε σε ένα πολύτομο έργο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως ήταν ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης, καθώς και του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας.
*Δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης «Θεσσαλονίκη Πόλη Ελληνική», [email protected]
