Μελέτησα με προσοχή τη νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Εργασίας για την αναμόρφωση του ΟΑΕΔ, αλλά και την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ολομέλεια της Βουλής.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Πράγματι, με το νομοσχέδιο αυτό γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια ώστε να αντιμετωπιστούν χρόνιες παθογένειες στην αγορά εργασίας και να επιλυθούν προβλήματα που αφορούν χιλιάδες ανέργους. Η φιλελεύθερη οπτική ως προς αυτό το ζήτημα είναι γνωστή και παλαιά. Στον φιλελεύθερο κόσμο, ο οποίος είναι ο κόσμος της προκοπής και όχι ο κόσμος της τεμπελιάς, για πολλά χρόνια επικρατεί η αντίληψη ότι η λειτουργία του ΟΑΕΔ ευνοεί φαινόμενα κοινωνικού παρασιτισμού.
Δίδει τη δυνατότητα σε Ελληνες πολίτες, αλλά και σε μετανάστες να ζουν με τα επιδόματα του οργανισμού και με μερικά ημερομίσθια στη «μαύρη» εργασία εις βάρος όλων των υπολοίπων, που μοχθούν καθημερινά για την επιβίωσή τους. Επικρατεί επίσης η αντίληψη ότι οι άνεργοι, προς τους οποίους προσφέρεται εργασία από τον οργανισμό, την απορρίπτουν χωρίς την παραμικρή συνέπεια. Ενώ τώρα θα διαγράφονται από το μητρώο της νέας δημόσιας υπηρεσίας. Ολα αυτά είναι ενδεχομένως σωστά και σίγουρα απαιτείται μεταρρύθμιση στη λειτουργία αυτού του οργανισμού.
Σωστά τα επεσήμανε και ο πρωθυπουργός. Ηταν ντροπή για όλο το πολιτικό σύστημα να ανακαλύπτεται ότι κάτοικοι των πολύ βορείων προαστίων με υψηλότατα εισοδήματα, δηλωμένα στην ετήσια φορολογική τους δήλωση, σε μερικές περιπτώσεις άνω των 200.000 €, εισπράττουν για πολλά πολλά χρόνια επιδόματα του οργανισμού. Και το δυστύχημα είναι ότι, σε αυτή την απάτη διασπάθισης του δημόσιου χρήματος, δεν πρωταγωνίστησαν άποροι και φτωχοί, αλλά τα τέκνα ενός ανώτερου θεού. Πορφυρογέννητοι! Τους οποίους εντόπισε ο ΟΑΕΔ επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας και όχι επί της αριστερής κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, όπως θα ανέμενε κανείς.
Μια προσεκτικότερη όμως ανάγνωση του νομοσχεδίου μάς αποκαλύπτει ότι αυτή η μεταρρύθμιση είναι συμπληρωματικό χρηματοδοτικό εργαλείο προς τον νέο ασφαλιστικό νόμο και προς τον νέο εργασιακό νόμο. Ο απώτερος στόχος του νομοθετήματος είναι η μεταβίβαση δημόσιων πόρων προς την εξασφάλιση της βιωσιμότητας σχημάτων ιδιωτικών συμφερόντων. Με κόστος -σε ορισμένες περιπτώσεις άδικο- την περικοπή των «προνομίων», όπως τα αποκάλεσε ο κύριος Μητσοτάκης, προς συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων, οι οποίες απολάμβαναν μέχρι σήμερα τις παροχές του κοινωνικού κράτους.
Το οποίο δημιούργησε, μέσω της παλαιάς Εργατικής Εστίας και της Εργατικής Κατοικίας, η κεντροδεξιά παράταξη. Ας γίνω πιο συγκεκριμένος: Το νομοσχέδιο προβλέπει τη μεταφορά των αποθεματικών του οργανισμού, ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, προς τους κοινωνικούς εταίρους. Αυτό είπε ο πρωθυπουργός στη Βουλή. Χωρίς να γίνεται σαφές τι σημαίνει αυτό. Εάν ισχύουν οι πληροφορίες ότι με τα αποθεματικά θα χρηματοδοτηθούν τα προγράμματα απόκτησης στέγης για νέα ζευγάρια, τότε βεβαίως και χειροκροτούμε. Αν, όμως, όπως διαβάσαμε σε μια εξαιρετική ανάλυση στο συνδρομητικό newsletter Κreport του Κώστα Καλλίτση, οι πόροι αυτοί μεταβιβάζονται στον ΕΦΚΑ, προκειμένου να καλυφθούν οι «τρύπες» που άνοιξαν στα οικονομικά του μετά την ψήφιση του νέου νομοσχεδίου για την επικουρική ασφάλιση και μετά τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3,9%, τότε υπάρχει ζήτημα.
Διότι, για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνεργασία δημόσιου τομέα και ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών, επενδυτικών σχημάτων και άλλων, στα οποία θα εμπιστεύεται ο ασφαλισμένος με τον κουμπαρά τις εισφορές του, θα αξιοποιηθεί το αποθεματικό μαξιλάρι πολλών δεκαετιών. Με άλλα λόγια: Εισφορές που κατέβαλλαν για δεκαετίες εργαζόμενοι του ΙΚΑ υπέρ του ΟΑΕΔ, προκειμένου να ενισχύονται τα αποθεματικά του και, μέσω αυτών, να μπορούν οι εργάτες ως πολίτες πρώτης κατηγορίας να πηγαίνουν μια εκδρομή με βάση τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού ή ένα θέατρο ή να αγοράζουν ένα βιβλίο, απαλλοτριώνονται και μεταβιβάζονται τυπικά στη νέα γενιά ασφαλισμένων. Στην ουσία, όμως, προς τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες που θα μοχλεύουν τις εισφορές.
Στη Βουλή, άλλωστε, αυτό έγινε, εμμέσως πλην σαφώς, ξεκάθαρο. Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι θα υπάρξει περικοπή προνομίων προς συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων που απολαμβάνουν παροχές χωρίς να πληρούν τα απαραίτητα εισοδηματικά κριτήρια. Το ποιος θα χάσει και ποιος θα κερδίσει από αυτή τη ρύθμιση είναι προφανές: και οι εργαζόμενοι, αλλά και οι μικρομεσαίοι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων. Θυμίζω ότι το κενό που υπήρξε πέρυσι στον τουρισμό της Βόρειας Εύβοιας, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές, το κάλυψαν τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού του ΟΑΕΔ. Επί κυβερνήσεως Κώστα Καραμανλή, το 2008, οι δικαιούχοι των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού ήταν 140.000, οι δικαιούχοι της παρακολούθησης θεατρικών παραστάσεων 80.000 και οι δικαιούχοι δωρεάν παροχής βιβλίου 140.000. Με αυτόν τον τρόπο στηρίζονταν ο πολιτισμός και η ελληνική περιφέρεια. Τώρα;
Το δεύτερο μυστικό της νομοθετικής παρέμβασης του υπουργείου Εργασίας αφορά τη διακοπή των επιδομάτων ανεργίας για όλους όσοι δεν αποδέχονται θέση που τους προσφέρεται στον ιδιωτικό τομέα. Η ρύθμιση επί της αρχής είναι σωστή. Αν κάποιος είναι άνεργος, έχει πρόβλημα επιβίωσης και ζητά δουλειά, οφείλει να αποδέχεται τη θέση που του εξασφαλίζει ο ΟΑΕΔ, αν και η συνεργασία του με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν είναι πάντοτε η καλύτερη. Ωστόσο, με βάση τον νέο νόμο, οι άνεργοι θα πιέζονται, εκτός από βέβαιη θέση εργασίας, να αποδέχονται επί ποινή διακοπής του επιδόματός τους την υποχρεωτική συμμετοχή τους στα επαγγελματικά προγράμματα κατάρτισης εργασίας.
Τα προγράμματα αυτά, τα οποία βεβαίως θα «τρέξει» ο ιδιωτικός τομέας, χρηματοδοτούνται με 1 δισεκατομμύριο € εξ ολοκλήρου από το Ταμείο Ανάκαμψης. Και εδώ για μια μορφή μεταβίβασης πόρων από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα συζητάμε. Καθώς η απορρόφηση των κονδυλίων συναρτάται ευθέως με την αυξημένη συμμετοχή εργαζομένων σε προγράμματα κατάρτισης. Θέλει όμως τεράστια προσοχή η εφαρμογή της ρύθμισης, καθώς, με βάση την εμπειρία του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, υπάρχει πάντοτε ο φόβος να λεηλατήσουν τους κοινοτικούς πόρους για την απασχόληση οι ιδιωτικές εταιρίες, να επιδοτηθούν στην ουσία από την Ε.Ε. και όχι από το Δημόσιο χιλιάδες άνεργοι για περιορισμένο χρονικό διάστημα ενός έτους και, όταν λήξουν τα προγράμματα, οι άνεργοι να μείνουν άνεργοι, οι αεριτζήδες να «πετάξουν» για άλλες πολιτείες και… μην τον είδατε τον Παναή!
Η διαβεβαίωση του πρωθυπουργού ότι οι εταιρίες που θα παράσχουν επαγγελματική κατάρτιση θα αξιολογηθούν με βάση τις προσλήψεις καταρτιζόμενων εργαζομένων σε μόνιμη θέση εργασίας στον ιδιωτικό τομέα δεν είναι ικανές να μας καθησυχάσουν. Τέτοιες «αξιολογήσεις» έχουμε δει πολλές στο παρελθόν! Ο δρόμος προς την Κόλαση είναι στρωμένος πάντα με καλές προθέσεις. Η εμπειρία από τα προγράμματα κατάρτισης του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, επί κυρίου Σημίτη, όταν μεγάλοι διαπλεκόμενοι επιχειρηματικοί όμιλοι έκαναν πάρτι με τα λεφτά της Κοινότητας εις βάρος εκείνων που πίστεψαν ότι θα βρουν εργασία μέσω αυτής της οδού, δεν ξεχνιέται με τίποτα.
Και επειδή η Ελλάδα είναι μια χώρα που δεν αλλάζει, η βασική πρόκληση την οποία έχουν να διαχειριστούν και ο πρωθυπουργός και το υπουργείο Εργασίας και ο ΟΑΕΔ με τη νέα του μορφή, ως δημόσια υπηρεσία απασχόλησης, είναι η εξής: να μη λεηλατήσουν τα επιδόματα υπό μορφήν κατάρτισης οι έχοντες και κατέχοντες. Γιατί μέχρι τώρα κατηγορούμενοι ότι τα λεηλατούν και τα εισπράττουν χωρίς να το δικαιούνται είναι οι αδύναμοι φτωχοδιάβολοι. Να μη γίνουν πλούσιοι με χορηγό το δημόσιο ταμείο όσοι, παριστάνοντας τους επιχειρηματίες, έχουν ήδη λύσει το βασικό πρόβλημα της ζωής τους.
Εάν το αποτέλεσμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας του κυρίου Χατζηδάκη είναι να βρουν εργασία χιλιάδες νέοι προς όφελος αναπτυσσόμενων υγιών ιδιωτικών επιχειρήσεων, που αναζητούν εξειδικευμένα στελέχη, έχει καλώς. Χειροκροτούμε. Εάν όμως το αποτέλεσμα είναι να περικοπούν οι ελάχιστες παροχές που δίνει σε εργαζομένους το Δημόσιο για να ζήσουν σαν άνθρωποι κι αυτοί αξιοπρεπώς στον ελεύθερο χρόνο τους, με στόχο να μεταβιβαστούν τα χρήματα αυτά σε αεριτζήδες για να κάνουν «μαϊμού» προγράμματα κατάρτισης, όπως επί σημιτικού εκσυγχρονισμού, τότε -για όση αξία έχει η γνώμη που εκφράζει η ταπεινότητά μας- διαφωνούμε. Και δεν ομιλούμε θεωρητικά. Έχω δει ο ίδιος, με τα μάτια μου, πόσο έλαμπαν τα πρόσωπα εργαζομένων του μόχθου κάθε καλοκαίρι, όταν ανέβαιναν στα πούλμαν της πρώην Εργατικής Εστίας για να κάνουν κι αυτοί διακοπές σαν άνθρωποι με τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού.
Δεν είναι διαπλεκόμενοι αυτοί.
