Η συμπεριφορά του Ερντογάν και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκαν ο ίδιος και η διπλωματική αντιπροσωπία της Τουρκίας το θέμα του βέτο στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη προσφέρονται για εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων.
Ο Ερντογάν για άλλη μία φορά προέβη σε ακραίες δηλώσεις, έδωσε ξεκάθαρες υποσχέσεις στον τουρκικό λαό για ένα τόσο σοβαρό θέμα και, τελικά, υποχρεώθηκε σε ταπεινωτική αναδίπλωση, όσο και αν προσπαθεί να την παρουσιάσει ως μια προσωπική διπλωματική νίκη και νίκη της Τουρκίας.
Ο αρθρογράφος Taha Akyol της εφημερίδας «Καράρ» βλέπει τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής και της υπογραφής του τριμερούς μνημονίου ως «μισοάδειο και μισογεμάτο ποτήρι», ανάλογα με την πλευρά που το κοιτάζει κανείς. Και επειδή αποτελεί απαράβατη αρχή να λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα συμπεράσματα που εξάγουν οι ίδιοι οι Τούρκοι για το θέμα, θεωρούμε σωστό να παραθέσουμε το άρθρο του, το οποίο θεωρούμε ότι είναι ισορροπημένο και κατά το δυνατόν αντικειμενικό:
Θα το πούμε νίκη ή καταστροφή;
Το συμπέρασμα μετά την υπογραφή του μνημονίου με τη Σουηδία και τη Φινλανδία στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη είναι νίκη ή ήττα για τον Ερντογάν; Ο πρόεδρος Ερντογάν κήρυξε «διπλωματική νίκη». Ποια εξωτερική πολιτική του Ερντογάν δεν είναι νίκη;
Αυτή η προσέγγιση, με βάση την οποία περίπλοκα διπλωματικά θέματα χαρακτηρίζονται άσπρο ή μαύρο, είναι θεμελιωδώς λανθασμένη. Γεγονός είναι ότι υπάρχει ο «μέσος δρόμος» για να προσεγγίσουμε όσα διαδραματίστηκαν στη Μαδρίτη.
Πριν από τη σύνοδο ο Ερντογάν είχε πει: «Μπορεί το ΝΑΤΟ να αντέξει να χάσει μια δύναμη όπως η Τουρκία;» Ο Ερντογάν επίσης δεν είχε την πολυτέλεια να φύγει από το ΝΑΤΟ, αφού η Τουρκία είχε να χάσει πολλά σε περίπτωση εξόδου της από τη συμμαχία. Άλλωστε, είναι προφανές πόσο μας στοίχισε η περιπέτεια με τους S-400.
Ο παράγοντας ΗΠΑ
Τι κέρδισε η Τουρκία στη σύνοδο κορυφής, η οποία αποδέχθηκε την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ; Το πιο σημαντικό είναι η εξέλιξη στο θέμα των F-16 που θέλουμε να αγοράσουμε από τις ΗΠΑ. Η Τουρκία που έχασε τα F-35 θα μπορέσει να αγοράσει τα F-16!
Ο Μπάιντεν, ο οποίος δεν έχει συναντηθεί με τον Ερντογάν εδώ και μήνες, τηλεφώνησε στον Ερντογάν πριν από τη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης και είπε: «Ανυπομονώ γι’ αυτήν τη συνάντηση». Όμως, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων των τεσσάρων για το μνημόνιο, οι ΗΠΑ άφησαν να διαρρεύσει η είδηση ότι, αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν δεν θα γίνει (YetkinReport).
Και ο Μπάιντεν έκανε μια δήλωση μετά την υπογραφή του μνημονίου λέγοντας: «Πρέπει να πουλήσουμε F-16 στην Τουρκία». Αν ο Ερντογάν είχε ασκήσει βέτο στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, το θέμα των F-16 θα είχε φτάσει σε αδιέξοδο, οι ισοτιμίες της τουρκικής λίρας θα είχαν τρελαθεί, η απόσταση με τη Δύση θα είχε διευρυνθεί… Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους κινδύνους, ήταν αναπόφευκτο ότι ο Ερντογάν θα προτιμούσε να συμβιβαστεί στη Μαδρίτη, παρά όσα είχε υποσχεθεί με δηλώσεις του για το θέμα αυτό στο εγχώριο κοινό. Εάν ο Ερντογάν καταπιέσει τα συναισθήματά του και κάνει άλλα βήματα για την ενίσχυση της νατοϊκής ταυτότητας της Τουρκίας, μπορούν να επιτευχθούν και άλλες θετικές εξελίξεις, όπως η εξισορρόπηση της Ελλάδας.
Αποδέχτηκαν τις απόψεις της Τουρκίας για την «τρομοκρατία»;
Ολα τα κράτη του ΝΑΤΟ ήδη θεωρούν το PKK τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, αν και ο Ερντογάν λέει ότι στη Μαδρίτη πέτυχε «νίκη», το κείμενο της συμφωνίας που έγινε δεκτό στη σύνοδο κορυφής Τουρκίας – Φινλανδίας – Σουηδίας δεν αναφέρει το YPG και το FETÖ ως «τρομοκρατικές οργανώσεις»… Ηδη, η Σουηδή υπουργός Εξωτερικών Αν Λίντε είπε: «Δεν σκύψαμε το κεφάλι μας στον Ερντογάν». Ο Φινλανδός πρόεδρος Σάουλι Νιινίστο δήλωσε ότι η ανθρωπιστική βοήθεια προς το YPG θα συνεχιστεί, τονίζοντας ότι το κείμενο της συμφωνίας συντάχθηκε με δήλωση ότι η YPG δεν θα θεωρηθεί τρομοκρατική οργάνωση.
Ωστόσο, το κείμενο της συμφωνίας περιλαμβάνει επίσης τα ακόλουθα σημεία: «Δίνουν πλήρη υποστήριξη στην Τουρκία ενάντια σε όλες τις απειλές για την εθνική της ασφάλεια. Σε αυτό το πλαίσιο, η Φινλανδία και η Σουηδία δεν θα υποστηρίξουν το PYD/YPG και την οργάνωση που ορίζεται ως FETÖ στην Τουρκία» (άρθρο 4).
Στο κείμενο του μνημονίου υπάρχει επίσης άρθρο που αναφέρει ότι «τα μέρη υπόσχονται ότι θα παρεμποδίσουν τις δραστηριότητες ατόμων που εμπλέκονται ή έχουν σχέσεις με το PKK και όλες τις άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις, τις προεκτάσεις τους και τις συνδεδεμένες και μετωπικές οργανώσεις» (άρθρο 5). Ναι, ο Ερντογάν δεν μπορούσε να υποχρεώσει τις χώρες αυτές να αποδεχτούν ότι οι συγκεκριμένες οργανώσεις είναι «τρομοκρατικές», αυτή είναι η άδεια πλευρά του ποτηριού… Αλλά η απόκτηση μιας τέτοιας πολιτικής δέσμευσης είναι μια θετική εξέλιξη, αυτή η πλευρά του ποτηριού είναι γεμάτη.
Νομική υπόσταση του μνημονίου
Τα φινλανδικά και σουηδικά δικαστήρια θα αποφασίσουν τελικά για την έκδοση των ονομάτων του καταλόγου με τους τρομοκράτες των οποίων την έκδοση απαιτεί η Τουρκία.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας έχει την ακόλουθη νομολογία: «Πράξεις όπως η συμπάθεια προς την οργάνωση ή η υιοθέτηση των στόχων, των αξιών και της ιδεολογίας της οργάνωσης, η ανάγνωση και η κατοχή δημοσιευμάτων που σχετίζονται με την οργάνωση και ο σεβασμός του αρχηγού της οργάνωσης δεν επαρκούν για να ασκηθεί δίωξη για συμμετοχή στην οργάνωση» (16ο Ποινικό Τμήμα, Κ: 2017/5155). Αυτός είναι και ο ορισμός του ΕΔΔΑ. Ωστόσο, ο ορισμός του Ερντογάν για την «τρομοκρατία» είναι ευρύτατος… Κατηγορεί ακόμη και την αξιωματική αντιπολίτευση ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία!
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, για να λειτουργήσει ο μηχανισμός της «έκδοσης», ένα άτομο πρέπει είτε να έχει διαπράξει τρομοκρατική ενέργεια είτε να κάνει προπαγάνδα τρομοκρατικών οργανώσεων των οποίων οι ενέργειες έχουν επισήμως χαρακτηριστεί τρομοκρατικές.
Τα δικαστήρια αποφασίζουν με βάση τις παραπάνω αρχές. Ο Ερντογάν θέλει διαρκώς «η Δύση να βλέπει την Τουρκία στρατηγικά», αλλά και οι δυτικοί θεσμοί τη βλέπουν από τη σκοπιά της δημοκρατίας. Επειδή η Τουρκία δεν είναι Σαουδική Αραβία, είναι μέλος και μάλιστα ιδρυτικό όλων των δυτικών διεθνών θεσμών, έχει γράψει αυτές τις αξίες στο Σύνταγμά της.
Οταν η Τουρκία γίνει μια χώρα που υιοθετεί τις αρχές της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και του Διεθνούς Δικαίου, η αξιοπιστία των επιχειρημάτων που επικαλείται θα αυξηθεί και θα αποκτήσει το κύρος της δημοκρατικής χώρας στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας.
Η Τουρκία πρέπει να απαλλαγεί από τις πολιτικές στις οποίες έχει παρασυρθεί την τελευταία δεκαετία και να επιστρέψει στο πνεύμα της μεταρρύθμισης, το οποίο έχει αποδειχθεί επιτυχημένο τόσο στην οικονομία όσο και στην εξωτερική πολιτική.
