Το δίκτυο των βενιζελικών στην Ελλάδα λειτούργησε σαν βραχίονας ξένης δύναμης και προσέφερε ένα επίχρισμα «νομιμοποίησης» πάσης φύσεως εχθρικών ενεργειών από την πλευρά των «συμμάχων»
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Το 1916 ήταν ένα έτος από τα πολλά της ελληνικής Ιστορίας κατά το οποίο ο λαός αντιμετωπίστηκε σαν αδρανής ύλη και φορτίο ενέργειας που θα χρησιμοποιούσαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής για να προωθήσουν τα σχέδιά τους. Οπως έχει αναφερθεί και προηγουμένως, μία από τις βασικότερες των επιδιώξεων της Αντάντ στην περιοχή των Βαλκανίων ήταν η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η μετατροπή της ελληνικής νεολαίας σε αναλώσιμο είδος, σε κινητούς και ακίνητους στόχους των Γερμανών.
Οι απώλειες των Αγγλογάλλων στις μάχες ήταν βαρύτατες. Καθημερινά, αυτές οι δύο χώρες μετρούσαν περίπου 2.500 απώλειες. Κι όταν οι «μεγάλοι» ματώνουν, τότε θεωρούν ασυγχώρητο λάθος να αφήνονται χώρες άθικτες από τις συνέπειες του δικού τους πολέμου.
Στην Ελλάδα, παρά τα τελεσίγραφα, τους ατιμωτικούς όρους που επέβαλαν στη χώρα για να την αφήσουν να υπάρχει και να τρέφει τον λαό, παρά την αδιάκοπη λειτουργία της καλολαδωμένης μηχανής της βενιζελικής προπαγάνδας, η κοινή γνώμη δεν έδειχνε να πείθεται να άρει τη θερμή στήριξή της στον βασιλιά Κωνσταντίνο Α’. Η μοναδική επιλογή που είχε απομείνει στους Αγγλογάλλους και στη σπείρα που είχε συνθέσει και διοικούσε ο εδώ πράκτορας της Αντάντ Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν η παρακρατική δράση. Οι ξένοι χρειάζονταν προφάσεις για να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στην Ελλάδα και οι ντόπιοι συνεργάτες τους έπρεπε να τους τις προσφέρουν.
Το επεισόδιο στη γαλλική πρεσβεία, όπου βενιζελικοί τραμπούκοι, υποδυόμενοι τους βασιλόφρονες, πυροβόλησαν εναντίον της γαλλικής διπλωματικής αποστολής, ήταν μεν μια καλή πρόφαση αλλά όχι και τόσο άρτια προετοιμασμένη. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τους πήραν… χαμπάρι. Στο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη, «Ουλάνοι στην Λάρισα» (εκδόσεις Καπόν, Αθήνα: 2018, σ. 69), διαβάζουμε τα εξής:
«Ο πρέσβης της Ρωσίας πρίγκιψ Ντεμίντωφ διαμαρτυρήθηκε, κατήγγειλε ως δράστες τους βενιζελικούς και χαρακτήρισε την όλη υπόθεση “une vilaine machination” μια χυδαία μηχανορραφία. Ο Γκιγμέν* τού ζήτησε να επανορθώσει. Η αστυνομία συνέλαβε τους δράστες και οι περισσότεροι αναγνωρίστηκαν ως Κρητικοί και όργανα της ανταντικής προπαγάνδας. Εγιναν ανακρίσεις. Οι συλληφθέντες φυλακίστηκαν. Και μετά εξαφανίστηκαν. Λίγο Αργότερα διαπιστώθηκε ότι τους είχε φυγαδεύσει ο διαβόητος πλωτάρχης ντε Ροκφέιγ** και τους είχε εξαποστείλει στον Σαρράιγ*** στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος με την σειρά του τούς είχε μπαρκάρει για την Μασσαλία, όπου τους έκλεισαν σε στρατόπεδο και έμειναν εκεί μέχρι τον Ιούνιο του 1917, όταν ο αρχηγός τους, ένας ονόματι Βολάνης, έστειλε επιστολή στον Ζοννάρ****, λέγοντάς του ότι ήταν άνθρωποι του Βενιζέλου και αφοσιωμένοι στους Γάλλους, οπότε και ο Ζοννάρ τους έφερε πίσω στην Ελλάδα ελεύθερους.
Με επέμβαση της αγγλογαλλικής αστυνομίας απολύθηκαν από τις φυλακές οι βενιζελικοί που εκρατούντο για κατοχή και μεταφορές όπλων. Μέσα στην Αθήνα η αναταραχή ήταν μεγάλη. Ο κόσμος γιουχάρισε τον Βενιζέλο όταν τον είδε έξω από την Γαλλική Πρεσβεία».
Από τα παραπάνω αξίζει να σημειωθεί εμφατικά η αντίδραση του πρεσβευτή της Ρωσίας πρίγκιπα Ντεμίντοφ, ο οποίος από την πρώτη στιγμή αντιλήφθηκε την προβοκάτσια και την κατήγγειλε, παρά το γεγονός ότι αυτή συνέφερε την Αντάντ, μέλος της οποίας ήταν η χώρα του.
Τα στοιχεία για την υπόθεση είναι συντριπτικά και η πληθώρα των πηγών δεν αφήνει περιθώρια για αμφιβολίες. Το δίκτυο των βενιζελικών στην Ελλάδα λειτούργησε σαν βραχίονας ξένης δύναμης και προσέφερε, με μια σειρά από νόμιμες εκδηλώσεις (μαζικές συγκεντρώσεις, πορείες, δημοσιεύματα) και παρακρατικές δράσεις, όπως οι πυροβολισμοί εναντίον της γαλλικής πρεσβείας, ένα επίχρισμα «νομιμοποίησης» πάσης φύσεως εχθρικών ενεργειών από την πλευρά των «συμμάχων».
*Jean Guillemin, πρεσβευτής των Γάλλων στην Αθήνα (φθινόπωρο 1915 – φθινόπωρο 1917)
**Maximimilien Henry Marie Marcel de Roquefeuil, ναυτικός ακόλουθος στη γαλλική πρεσβεία των Αθηνών
***Maurice Paul Emmanuel Sarrail, επικεφαλής του εκστρατευτικού σώματος της Ανατολής, που αποβιβάστηκε στη Θεσσαλονίκη έπειτα από κρυφή συνεννόηση με τον Ελευθέριο Βενιζέλο
****Charles Cèlestin Auguste Jonnart, Γάλλος πολιτικός, που είχε εισηγηθεί στην Αντάντ τη χρήση κάθε είδους μέσου (στρατιωτική επέμβαση, προβοκάτσιες κ.ά.) για την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Η εισήγησή του έγινε δεκτή και εκείνος κλήθηκε να τη φέρει σε πέρας
