Ο Σερ Τόμσον γράφει για την προβοκάτσια των βενιζελικών στο βιβλίο του που αφορά τις μυστικές υπηρεσίες των Συμμάχων στην Ελλάδα
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Ο Σερ Μπάζιλ Τόμσον (1861-1939) είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα του 20ού αιώνα. Τα ιστορικά, λογοτεχνικά και λαογραφικά βιβλία του άφησαν εποχή, αλλά οι περισσότεροι σύγχρονοί του τον έμαθαν λόγω της συμβολής του στη δίωξη, την ανάκριση και την καταδίκη σε θάνατο της διάσημης Ολλανδής κατασκόπου Μάτα Χάρι.
Ο Σερ Μπάζιλ Τόμσον διετέλεσε επικεφαλής της CID (Criminal Investigation Department) της Σκότλαντ Γιαρντ. Η CID στα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου λειτούργησε ως ένας από τους σημαντικότερους βραχίονες αντικατασκοπίας και συλλογής πληροφοριών των ενόπλων δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι γνώσεις του για τα φοβερά παρασκήνια της διεθνούς πολιτικής σκηνής, του πολέμου, αλλά και του χορού των κατασκόπων στην Ελλάδα είναι ανεκτίμητες και αποτυπώθηκαν σ’ ένα βιβλίο* που αξίζει να προμηθευτεί κάθε μελετητής εκείνης της περιόδου.
Για την προβοκάτσια των βενιζελικών, ο Σερ Τόμσον γράφει στο βιβλίο του, που αφορά τις μυστικές υπηρεσίες των Συμμάχων στην Ελλάδα (σελ. 176-177):
«Οι πρεσβευτές της Αντάντ ανέθεσαν στον “πρύτανή” τους σερ Φράνσις Ελιοτ να επισκεφθεί τον πρωθυπουργό Ζαΐμη και να απαιτήσει την παραδειγματική τιμωρία των εισβολέων, των στρατιωτών και των αστυνομικών που δεν απέτρεψαν το προκλητικό συμβάν, καθώς και τη γραπτή έκφραση λύπης προς τη γαλλική κυβέρνηση.
»Οταν οι πρεσβευτές συναντήθηκαν για να αποφασίσουν ως προς τον τρόπο αντίδρασής τους, ο Ελιοτ ζήτησε από τον Γάλλο συνάδελφό του να καλέσει τον Ντε Ροκφέιγ. Μόλις αυτός εμφανίστηκε, ο σερ Φράνσις τού είπε με απότομο ύφος ότι ο σοφέρ του είχε αναγνωρίσει μεταξύ των εισβολέων και κάποιον, που γνώριζε ότι ήταν έμμισθο όργανο της γαλλικής Μυστικής Υπηρεσίας.
»Ο Ντε Ροκφέιγ προσποιήθηκε τον κατάπληκτο και τόνισε: “Είναι αδύνατο!” Ωστόσο, ένας ή δύο από τους πρεσβευτές δεν πείστηκαν από τις διαβεβαιώσεις του. Αμέσως μετά το επεισόδιο ο Ιταλός πρεσβευτής κόμης Μποσδάρι μπήκε χαμογελαστός στην Αθηναϊκή Λέσχη και σχολίασε πως αναμφίβολα επρόκειτο για συνωμοσία μεταξύ του Γκιγεμέν και οπαδών του Βενιζέλου. Την ίδια άποψη υιοθέτησε κι ο ιταλικός Τύπος. (Στις 14 Σεπτεμβρίου η ημιεπίσημη γαλλική “Le Temps” έγραφε ότι την επίθεση στη γαλλική πρεσβεία είχε δήθεν οργανώσει ο Γερμανός πρεσβευτής).
»Μία μόλις ημέρα μετά το περιστατικό ένας από τους εισβολείς, που ονομαζόταν Κανελλόπουλος και που δεν ικανοποιήθηκε από το ύψος της αμοιβής του, παρουσιάστηκε στο αρχηγείο της αστυνομίας και κατέδωσε όλους τους συνεργούς του. Το επόμενο πρωινό ο αρχηγός της αστυνομίας συνάντησε τον Φραγκιά στην εξώθυρα της κατοικίας του Ελευθερίου Βενιζέλου: συζητούσε με τον φίλο του, Μ. Βικάκη. Σταμάτησε και ζήτησε από τον Βικάκη με τρόπο οξύ να ειδοποιήσει τον Βολάνη να παρουσιαστεί αμέσως στο αρχηγείο.
»Ο Φραγκιάς φοβήθηκε κι έτρεξε να συναντήσει τον Νεγρεπόντη, για να τον ειδοποιήσει για τον κίνδυνο σύλληψής του. Εκείνος τον παρέπεμψε στον ίδιο τον Ντε Ροκφέιγ για προστασία και στο γραφείο του ο Φραγκιάς βρήκε μαζεμένα όλα τα μέλη της συμμορίας. Τα μεσάνυχτα ήρθαν οι Σαμσόρ και Ρολάν με γαλλικές στολές του ναυτικού, τους έντυσαν μ’ αυτές και τους πήγαν με αυτοκίνητα στον Πειραιά, όπου τους επιβίβασαν στο γιοτ Resolu». Οι αναφορές που κάνει ο Τόμσον για τη συμμετοχή των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών στην προβοκάτσια και τη φυγάδευση των φυσικών αυτουργών είναι ακριβείς.
Επίσης, ο Ι. Γ. Φραγκιάς, τον οποίον αναφέρει ο Τόμσον, είναι ένας από τους βασικούς παρακρατικούς τραμπούκους που διέθετε το Κόμμα των Φιλελευθέρων και πρόσωπο εμπιστοσύνης του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στην προβοκάτσια με τους πυροβολισμούς που έριξαν οι βενιζελικοί πράκτορες των Γάλλων όχι μόνο συμμετείχε, αλλά διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η συνωμοσία, όπως απέδειξαν οι ανακρίσεις, αποκαλύφθηκε κυρίως λόγω της… καταχρήσεως των χρημάτων (ένα πάγιο χαρακτηριστικό της… ιδεολογίας του βενιζελισμού) των προβοκατόρων από τον επιχειρησιακό αρχηγό του χτυπήματος. Στην εφημερίδα «Σκριπ» της 31ης Αυγούστου 1916, στη σελίδα 3, διαβάζουμε: «Θεωρείται βέβαιον ότι ο περίφημος “αρχηγός” είνε ιατρός, τις εκ Κρήτης Σφακιανάκης, του οποίου διετάχθη η σύλληψις. Απεκαλύφθη ακόμη ότι ούτος, μολονότι είχεν υποσχεθή να πληρώση εις τα όργανά του 50 δραχμάς, κατεχράσθη ταύτας και έδωκεν εις μεν τον Εξωμερίτην δραχμάς 6 εις δε τον Κανελλόπουλον δραχμάς τέσσαρας».
*Σερ Μπάζιλ Τόμσον, «Οι Μυστικές Υπηρεσίες των Συμμάχων στην Ελλάδα», Μετάφραση, σχόλια, επίλογος Κώστας Μπαρμπής, εκδόσεις Λογοθέτης
