Στην Ελλάδα δεν είμαστε συνηθισμένοι να παρακολουθούμε επιχειρηματίες να ανακοινώνουν τα σχέδιά τους σε παρουσιάσεις αλά Στιβ Τζομπς.
- Μανώλης Κοττάκης
Δεν είμαστε εκπαιδευμένοι να τους βλέπουμε να κινούνται δεξιά αριστερά γύρω από ένα πόντιουμ επί μιάμιση ώρα και να εξηγούν με το νι και με το σίγμα τη δομή της εταιρίας τους, τη διάρθρωσή της, τους στόχους τους, το παρελθόν τους, το πώς γίνονται τα λεφτά, ακόμη και τα όνειρά τους. Η δημόσια «έκθεση» είναι ταμπού για το ελληνικό επιχειρείν. Οι μεγάλοι παίκτες της οικονομίας θέλουν να περνούν απαρατήρητοι.
Υπό αυτή την έννοια η εμπειρία που έζησα την περασμένη Τετάρτη το μεσημέρι έπειτα από πρόσκληση της Βίβιαν Μπουζάλη στην αίθουσα Auditorium στις εγκαταστάσεις της ελληνικής πολυεθνικής MYTILINEOS στο Μαρούσι ήταν εξόχως ενδιαφέρουσα. Γιατί αυτό ακριβώς έκανε ο πρόεδρός της Ευάγγελος Μυτιληναίος ενώπιον διακοσίων προσκεκλημένων από τον χώρο της βιομηχανίας, των τραπεζών, των κατασκευών, των επενδυτών και των ΜΜΕ: «Εξετέθη» ενώπιόν μας χωρίς φόβος και πάθος. Ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι θα γίνονταν ορατά στον καθένα, εκτός από τα προτερήματα, και όποια ελαττώματά του. Δεν το φοβήθηκε.
«Καλωδιωμένος» με ένα ασύρματο μικρόφωνο σαν κι αυτά που φέρουν οι ποπ σταρ στις σκηνές, πίνοντας ακομπλεξάριστα λίγες γουλιές από ένα μικρό μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό όταν διψούσε, χρησιμοποιώντας ένα μεικτό λεξιλόγιο που παρέπεμπε σε ατσαλάκωτο τεχνοκράτη της Δύσεως αλλά και ψημένο μάγκα από την Κορώνη Μεσσηνίας (λέξεις και φράσεις όπως «rating», «έμεινε σέκος», «simplicity», «βιάζεσαι, αδερφάκι μου» εναλλάσσονταν στα χείλη του με μοναδική άνεση), ο Μυτιληναίος παρουσίασε στις αγορές το νέο ευέλικτο οργανωτικό σχήμα του ομίλου του. Γιατί στον αιώνα της ταχύτητας προϋπόθεση για τη στήριξη μιας ελληνικής πολυεθνικής όπως η δική του, με βηματισμό στη Χιλή, στην Αγγλία, στην Πολωνία και τη Λιβύη, είναι οι διορατικές αποφάσεις. Οι γρήγορες αποφάσεις. Η ταχεία προσαρμογή.
Τυπικώς, λοιπόν, αυτός έδειξε ότι ήταν ο στόχος του. Σε μια περίοδο που η αγορά στερείται ρευστότητας λόγω έλλειψης πρόσβασης στο φθηνό χρήμα ελλείψει της επενδυτικής βαθμίδας, ο κύριος Μυτιληναίος παρουσίασε ένα οργανωτικό σχήμα που, αντί για δανεικά, θα διεκδικεί με τη διάταξή του αμέσως ρευστό. Η απόφασή του να εισέλθει ξανά μέσω της ΜΕΤΚΑ που απέκτησε με επιθετική εξαγορά το μακρινό 1995 στα δημόσια έργα (ορίζοντας στο τιμόνι της τον δικηγόρο Ευάγγελο Χρυσάφη, γαμπρό Κομοτηνής και μάλιστα γαμπρό του φίλου μου Χρήστου Ρουπγίδη) αυτή τη στρατηγική υπηρετεί: να σταματήσει όποια αιμορραγία προκαλεί η πανάκριβη ενέργεια στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων με νέο χρήμα από τα δημόσια έργα.
Για να εισέλθει, μάλιστα, δυναμικά σε αυτή την αγορά που θα ανοίξει και με το Ταμείο Ανάκαμψης, δεν δίστασε να κάνει ακόμη μία επιθετική κίνηση – η επιθετικότης τον χαρακτηρίζει. Η εταιρία του ολοκλήρωσε και παρέδωσε στην κυκλοφορία τον οδικό άξονα Ακτίου – Πρεβέζης πέντε μήνες πριν από τον συμβατικό χρόνο παράδοσης, ενώ το Δημόσιο του χρωστούσε το 80% της δαπάνης του έργου. Ρισκάρει να πηγαίνει πιο γρήγορα προκειμένου να κερδίσει κι άλλα έργα και να αυξήσει τον τζίρο του.
Ωστόσο, πέραν αυτών, ο κύριος Μυτιληναίος εκείνη την ημέρα έκανε κάτι περισσότερο: Μας ξενάγησε από το μοντέλο του επιχειρηματία τού «χθες», που ξεκίνησε με μεροκάματο 1.000 δραχμές εβδομαδιαίως στην ιδρυθείσα το 1908 οικογενειακή επιχείρηση του πατρός, στο μοντέλο του επιχειρηματία τού «σήμερα» και του «αύριο».
Του «σήμερα» που αναγκάστηκε να πάρει μια επώδυνη απόφαση αποχωριζόμενος τον αδερφό του από το μάνατζμεντ της ΜΕΤΚΑ, αλλά και του «αύριο». Για το οποίο εύστοχα τόνισε ότι «η οργάνωση της εταιρίας γεννά την ηγετική ομάδα και όχι σε ποιον δίνεις εσύ το δαχτυλίδι». Εξ ου και κατήργησε την Επιτροπή Προσωπικοτήτων του προηγούμενου σχήματος (μίλησε σκληρά για «σκραπ» ανθρώπων!) και την αντικατέστησε με ένα συμβούλιο ηγεσίας, στο οποίο, πλην των επιτελών του, θα μετέχουν και ελπιδοφόροι νεαροί δελφίνοι μάνατζερ, δύο επίπεδα πιο κάτω στην ιεραρχία (σχεδόν επαναστατικό).
Τα χαρακτηριστικά του Μυτιληναίου, ο οποίος μιλούσε με τον αέρα του ανθρώπου που δίνει «ψωμί» σε 5.000 εργαζομένους και αυξάνει κατά 3% το ΑΕΠ της χώρας, ήταν, πρώτον, ο κυνισμός μέχρις ωμότητας («η επιχείρησή μας είναι διεθνής, αν πάψει να είναι, θα πεθάνουμε γρήγορα»), δεύτερον, η προσαρμοστικότητα («άλλοτε κατασκευάζαμε εργοστάσιο για πενήντα χρόνια και τώρα για πενήντα μήνες»), τρίτον, η εριστικότης (δεν ένιωσε άνετα με τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, δεν του άρεσε το βίντεο για την οικογενειακή του ιστορία που άρχισε από την οδό Αλκμάνους), τέταρτον, η αποδοχή του στο εξωτερικό (πήγε μαζί με άλλους 29 CEO για να κάνει διάβημα διαμαρτυρίας στην Oύρσουλα – μπήκε μέτοχος στην εταιρία ο Γουάτσα) και, τέλος, η παρεμβατικότητα στον δημόσιο βίο.
Την αμαρτία μου θα την πω: Οταν άκουσα τον κύριο Μυτιληναίο πρώτη φορά να παρεμβαίνει σε συνέδρια του Κύκλου Ιδεών, αισθάνθηκα ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με ιδιότυπο μπερλουσκονισμό. Καταλήγω τελικώς στο εξής: Προτιμότεροι οι επιχειρηματίες που μιλούν στο φως και εκφράζουν ανοιχτά τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική της Κομισιόν και της κυβέρνησης, παρά εκείνοι οι διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες που κινούν τις μαριονέτες από τα σκοτεινά παρασκήνια. Βλέποντας τη χώρα μόνο μέσα από τις δουλειές τους. Ο ιδρυτής του εκπαιδευτικού Ομίλου «Ακμή» Κωνσταντίνος Ροδόπουλος μου είπε προσφάτως αυθόρμητα ότι «πέτυχα στη ζωή μου περισσότερα από όσα ονειρεύτηκα».
Και «δεν ξεχνώ τον παππού μου που με παρότρυνε να σπουδάσω για να ξεφύγω από τη λάσπη». Σε αυτή την κατηγορία ανήκει αυτή τη στιγμή ο Μυτιληναίος: εκείνου που κατέκτησε πολύ περισσότερες κορυφές από αυτές που στόχευσε. Και που τώρα κάνει τα πάντα για να τις διατηρήσει και να κατακτήσει κι άλλες. Ακόμη κι αν χρειάζεται να επινοήσει εκ νέου τον εαυτό του. Το «show off» του στο Μαρούσι μού θύμισε τον τίτλο από ένα ανέκδοτο τραγούδι του Μαρκόπουλου που ερμήνευσε ο Μητροπάνος σε μια εκπομπή μου στην ΕΡΤ: «Ο,τι αλλάζει να τ’ αντέξεις!» Εάν κρίνω από τον ήχο που έκαναν τα πλήκτρα των λάπτοπ του οικονομικού ρεπορτάζ την ώρα που μιλούσε ο επιχειρηματίας -οι συνάδελφοι τα «χαστούκιζαν» για να προλαβαίνουν τις ατάκες του-, μάλλον θα το αντέξει.
