«Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική» Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια» 1106b
- Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Για τον δάσκαλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου η αρετή είναι επίκτητη συνήθεια. Ο κεκοσμημένος με το ένδυμα της αρετής επέλεξε να εξελιχθεί έτσι. Ασκήθηκε καθημερινά στη δικαιοσύνη, στη σωφροσύνη (υπό την έννοια του ελέγχου των επιθυμιών), στην ανδρεία και τη φρόνηση, κι έτσι αυτά τα ιδανικά, οι στόχοι ζωής, κατέστησαν δεύτερη φύση του ασκουμένου.
Αυτή, άλλωστε, είναι η κλίμακα που οδηγεί το είδος μας στο εκάστοτε επόμενο βήμα. Στην αρχή υφίσταται η αδαημοσύνη για την άγνοια. Το υποκείμενο δεν γνωρίζει ότι δεν γνωρίζει κάτι. Έπειτα από συγκέντρωση ικανού αποθέματος εμπειριών ο άνθρωπος γνωρίζει ότι δεν κατέχει κάτι. Ακριβώς εκεί αρχίζει να ρηγματώνεται το οικοδόμημα της άγνοιας.
Από τη στιγμή που θα επαναλάβουμε με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο- τη σωκρατική παραδοχή για την άγνοιά μας, θα προσπαθήσουμε να μάθουμε και θα δηλώσουμε στον εαυτό μας και στον κτιστό και άκτιστο κόσμο ότι αναζητούμε τη γνώση, την αλήθεια.
Στη συνέχεια, αν η άσκησή μας είναι συστηματική και δεν αναδιπλωθούμε από συνήθεια στη γνώριμη στάση της άγνοιας, θα μεταβούμε στο επίπεδο της συνειδητής κατανόησης, της συνειδητής αντίληψης ενός γνωστικού πεδίου. Θα μάθουμε κάτι, αλλά θα είμαστε σαν τους νέους οδηγούς· αυτούς που κινούν τα οχήματά τους με το στέρνο ακουμπισμένο στο τιμόνι, διαρκώς αγχωμένοι για την επόμενη στροφή. Όταν κι αυτή η παγιωμένη κατάσταση συντριβεί, θα επιτύχουμε το ιδανικό: την εκ βάθρων αλλαγή μας. Θα μεταβληθούμε σε μια μορφή του εαυτού μας που γνωρίζει χωρίς προσπάθεια, που ασυνείδητα, μηχανικά και άκοπα πράττει το σωστό – μια τέλεια εκπλήρωση ενός ιερού στόχου. Ο οδηγός θα κατευθύνει ενστικτωδώς το όχημά του με σωστό τρόπο.
Με βάση αυτά ας αναλογιστούμε ποια είναι η άσκηση που προσφέρουν στον χρήστη τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε ποια ψυχικά, νοητικά και ηθικά αθλήματα επιδίδεται χωρίς σταματημό από την ώρα που θα συνδεθεί μέχρι την αποκόλλησή του από την ψηφιακή έξη του.
Ντοπαμίνη
Ναρκισσισμός, παθητική αυτοεπιβεβαίωση, υπεραναπλήρωση γοήτρου χωρίς να συνοδεύεται από καμία προσπάθεια επί τα βελτίω μεταβολής. Αυτό είναι το τρίαθλο στο οποίο κάνουν καθημερινή, εντατική προπόνηση οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Εκθέτοντας τον εαυτό τους σε πραγματικό χρόνο, με εξαντλητικές λεπτομέρειες, αποπειρώνται να επιτύχουν κοινωνική αναγνώριση και αποδοχή. Φωτογραφίζουν αδιάκοπα κάθε πτυχή της ζωής τους, κάθε συνήθεια, ενασχόληση, εργασία και συναναστροφή.
Σχεδόν όλες οι μερίδες του φαγητού που καταναλώνουν, τα ποτά, τα αναψυκτικά, οι τόποι όπου κατευθύνονται για έξοδο ή διακοπές, τα παιδιά τους, τα κατοικίδιά τους, οι σχέσεις, οι συμπάθειες και οι έχθρες τους, όλα αραδιάζονται αδιακρίτως για να λάβουν ως αντίτιμο του εθελοντικού ξεμπροστιάσματος και της διαδικτυακής εξομολόγησης τον ψηφιακό υψωμένο αντίχειρα (τα περιβόητα likes) ή τις κόκκινες καρδούλες της ιντερνετικής συναισθηματικής εγγύτητας και «αγάπης».
Όσο ο αντίκτυπος μιας φωτογραφίας ή μιας δήλωσης εξατμίζεται και υποχωρεί λόγω της παρέλευσης ικανού αριθμού δευτερολέπτων -αφού το ειδικό βάρος των διαδικτυακών εντυπώσεων τόσο διαρκεί- αυξάνεται η ανάγκη για ακόμα μία δόση ντοπαμίνης. Αυτή η ορμόνη, που αποκαλείται και «ορμόνη της χαράς», είναι το «αντίδωρο» που λαμβάνουν για τη βαριά θυσία που κάνουν οι χρήστες (τις ατέλειωτες ώρες που περνούν) στον βωμό των social media.
Ο δρ Κωνσταντίνος Σιώμος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο (ΕΕΜΔΕΔ), σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ (στις 20 Οκτωβρίου 2018) είπε ότι «ένα like στο facebook, ένα καλό ή ένα κακό σχόλιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και μια επιτυχία στο ηλεκτρονικό παιχνίδι ανεβάζουν ή κατεβάζουν την ντοπαμίνη (ορμόνη της χαράς) από τον επικλινή πυρήνα του εγκεφάλου και έτσι δουλεύει το μοντέλο της άμεσης ανταμοιβής».
Η άμεση ανταμοιβή της ντοπαμίνης των likes, χωρίς καν να το αντιλαμβάνεται ο εθισμένος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παίρνει τη θέση της ευτυχίας, της ευδαιμονίας, της ψυχικής ισορροπίας και της αρμονικής ανάπτυξης της προσωπικότητας. Γιατί κάποιος να προσπαθεί κοπιωδώς για μακροχρόνιους στόχους όταν νιώθει τους μυς τού «εγώ» του να φουσκώνουν θεαματικά με την ορμόνη της άμεσης ανταμοιβής;
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης IV
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης V
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης VI
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης VII
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Ι.Χ.
Δείτε επίσης: Εγκαταλείψτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Χ
