Οι εκλογές στην περιφέρεια αποπνέουν άλλον αέρα. Ετσι τουλάχιστον συνέβαινε στο παρελθόν. Η επίσκεψή μου στη Λάρισα, η δεύτερη σε οκτώ μήνες -αυτή τη φορά για την παρουσίαση του εξαιρετικού βιβλίου του συνάδελφου Γιώργου Χαρβαλιά, «Γιαβόλ» ανέτρεψε εν μέρει αυτή μου την πεποίθηση.
Οι εκλογές στον κάμπο διεξάγονται σε βουβό κλίμα. Τα εκλογικά κέντρα των υποψηφίων είναι πολύ μικρά σε σύγκριση με το παρελθόν, οι υποψήφιοι βουλευτές πηγαίνουν από κοινωνική εκδήλωση σε κοινωνική εκδήλωση, φανατισμός ορατός δεν υπάρχει -περισσότερο αδιαφορία-, ο διχασμός που φοβηθήκαμε, άγνωστος. Μου έκαναν εξαιρετική εντύπωση δύο γεγονότα.
Το πρώτο: Καταλύσαμε στο ξενοδοχείο «Divani Palace», το οποίο βρίσκεται σε έναν πεζόδρομο στην άκρη του οποίου βρίσκεται το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας. Ωραίο, στενό πεζόδρομο, την οδό Παπαναστασίου. Οταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο, το απόγευμα της Δευτέρας, ο πεζόδρομος ήταν γεμάτος από βαν και φορτηγά, από μικρά ικριώματα, από μικροφωνικές και ηχεία στα οποία έπαιζε μουσική στη διαπασών. Καταλάβαμε αμέσως ότι τις επόμενες ώρες θα μιλούσε εκεί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης.
Οι εργαζόμενοι της επιχείρησης ήχου «Παπαθανασίου» τέσταραν τα μικρόφωνα με τον γνωστό τρόπο, όπως κάνουν και οι ορχήστρες στα πανηγύρια – «τεστ – τεστ, ένα – δύο, ένα – δύο» και λοιπά. Κατά τις 6 η ώρα άρχισε να ακούγεται από τα μικρόφωνα στη διαπασών το «Καλημέρα, ήλιε, καλημέρα». Πρόσεξα τον στίχο του και ότι, αν δεν είχε ταυτιστεί τόσο με την ιστορία του ΠΑΣΟΚ, θα ήταν ένα πολύ όμορφο τραγούδι για τις παρέες ακόμη και σήμερα.
Βγαίνοντας από το ξενοδοχείο για να μεταβούμε στο Χατζηγιάννειο Ιδρυμα του Δήμου Λαρισαίων, όπου και η εκδήλωση, έστρεψα το βλέμμα μου προς τον χώρο της συγκέντρωσης, 10 μέτρα πιο μακριά. Είχαν ήδη στηθεί η εξέδρα, η πλάτη της, μερικοί μικροί πυλώνες για τις ανάγκες τις τηλεοπτικής μετάδοσης της ΕΡΤ και μπροστά 50 μετρημένες άσπρες καρέκλες. Είχαν αρχίσει σιγά σιγά να καταφθάνουν οι πρώτοι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ, γραβατοφορεμένοι και καλοντυμένοι. Αστοί. Δεν έμοιαζαν μη προνομιούχοι.
Μετά το τέλος της παρουσίασης του βιβλίου του Χαρβαλιά έριξα μια ματιά στα τοπικά σάιτ, μερικά εκ των οποίων μιλούσαν για… λαοθάλασσα. Λαοθάλασσα σε στενό πλάτους τριών μέτρων, όταν 100 μέτρα απ’ το στενό ήταν μια μεγάλη ωραία πλατεία, που δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί λαοθάλασσα, αλλά εν πάση περιπτώσει… έτσι είναι αν έτσι νομίζετε! Αλλωστε, δεν είναι μόνο το ΠΑΣΟΚ σ’ αυτές τις εκλογές που κάνει τις συγκεντρώσεις του μέσα σε στενά. Τις κάνουν και τα μεγάλα κόμματα.
Αλλά στην κάποτε πασοκομάνα Λάρισα (σήμερα ψηφίζει καθαρά Νέα Δημοκρατία αυτή η περιφέρεια) είναι κάπως στενόχωρο να βλέπει κανείς ανοιχτές συγκεντρώσεις εντός ολίγων τετραγωνικών. Η πλατεία Ελευθερίας της Λάρισας ήταν στο παρελθόν το μέτρο της εκλογικής νίκης των κομμάτων. Οποιος την γέμιζε, κέρδιζε τις εκλογές. Εκεί, κάποτε, είπε ο Γεώργιος Παπανδρέου το περίφημο «Λαέ του Βόλου, έλα να δεις τον λαό της Λάρισας!».
Οι τοπικές πηγές μου χαμογελούσαν όταν τους μίλησα για τη λαοθάλασσα. Μου έδειξαν και φωτογραφίες του πλήθους από ψηλά, από μπαλκόνια, ως πειστήρια. Πρέπει να ήταν κοντά στα 800 άτομα, βαριά βαριά, μου εξήγησαν. Φίλοι που είχαν έρθει από την Αθήνα για επαγγελματικό σκοπό ανέβασαν τον αριθμό στους 1.200. Και 1.200 να ήταν σε έναν νομό όπου το κόμμα έχει βουλευτή, η οποία μάλιστα εξελέγη σε δύσκολες περιόδους, δεν είναι πλήθος. Δεν είναι μέγεθος. Ρώτησα την εκτίμηση τοπικών παραγόντων για την εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ στην περιφέρεια. Μου μίλησαν μετά βεβαιότητος για διψήφιο νούμερο, καθώς το ψηφοδέλτιό του, όπως μου ελέχθη χαρακτηριστικά, δεν είναι ό,τι καλύτερο, ωστόσο οι υποψήφιοί του είναι «πολύ δραστήριοι».
Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα από την προεκλογική Λάρισα, η οποία έχει συνέλθει πλήρως από το δυστύχημα των Τεμπών. Μετά την παρουσίαση του βιβλίου παρακαθίσαμε σε δείπνο με τοπικούς παράγοντες, εις εκ των οποίων μου διηγήθηκε ότι αθηναϊκή εφημερίδα έστειλε στο καφενείο συνταξιούχων στο οποίο συχνάζει απεσταλμένη για να διερευνήσει το κλίμα στην περιφέρεια. Απ’ όσα διηγήθηκε, μου έκανε ισχυρή εντύπωση το γεγονός ότι σε μια ομάδα 8-9 συνταξιούχων, μεταξύ των οποίων ήταν ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, εκείνοι αρνήθηκαν να της απαντήσουν όταν έμαθαν σε ποια εφημερίδα θα δημοσιευθούν οι σκέψεις τους.
Εξήγησαν ότι δεν έχουν καθόλου εμπιστοσύνη σε συστημικά ΜΜΕ. Συμπεριφορά που επαναλαμβάνεται και στις δημοσκοπήσεις, στις οποίες αποκρύπτουν την ταυτότητά τους και αρνούνται να συμμετάσχουν. Και εδώ οι προβλέψεις μας για εκλογές τύπου 1985, ευτυχώς, διαψεύδονται.
Ο κόσμος, πιο ώριμος από όλους μας, αποφεύγει τον καβγά. Δεν συμμετέχει στη συζήτηση. Κάπως έτσι καταφέραμε να δημιουργήσουμε όμως δύο Ελλάδες σε αυτή την αναμέτρηση: την Ελλάδα που υποστηρίζει τη Νέα Δημοκρατία με το επιχείρημα «ποια είναι η εναλλακτική;», το οποίο άκουσα δεκάδες φορές στην παρέα το βράδυ, και την Ελλάδα που απλώς σιωπά και δεν έχει διάθεση να δώσει μάχη για να πείσει ότι είναι η εναλλακτική. Ισως γιατί δεν είναι…
Ξυπνώντας το πρωί της επόμενης μέρας, προκειμένου να αναχωρήσουμε για την Αθήνα, στα δωμάτια του ξενοδοχείου μας έφτανε ο ήχος από την ανάκρουση του εθνικού ύμνου. Περίεργο, αλλά αισιόδοξο. Από πού ερχόταν ο εθνικός ύμνος; Απ’ όπου οι όμορφες μουσικές που παιάνιζε κάποιο άγημα; Χθες ήταν η μέρα της Ευρώπης και ο περιφερειάρχης Κώστας Αγοραστός βράβευσε νέα παιδιά στο φρούριο της πόλης…
