Η Αρχή Ανταγωνισμού της Ιρλανδίας προέβη το 2004 σε εκπόνηση μελέτης σε μια γκάμα οκτώ επαγγελμάτων – τομέων: κατασκευαστικός τομέας, νομικούς και ιατρικούς κλάδους της ιρλανδικής οικονομίας.
- Μπάμπης Παπασπύρος* & Κυριάκος Η. Κουρούσης**
Τα συγκεκριμένα επαγγέλματα που αξιολογήθηκαν ήταν: μηχανικοί, αρχιτέκτονες, ιατροί, οδοντίατροι, οπτομέτρες, κτηνίατροι και δικηγόροι. Η μελέτη αυτή όχι παραμένει επίκαιρη έχει και ενδιαφερόν να την διαβάσει κανείς υπό το πρίσμα αλλαγών που ίσως θα έπρεπε να εξετασθούν στην Ελλάδα.
Ακολουθούν ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα της εν λόγω μελέτης της Αρχής Ανταγωνισμού της Ιρλανδίας, που εστιάζουν στο επάγγελμα του Μηχανικού.
Περίληψη των Κυριότερων Σημείων
Συμπεράσματα για το Επάγγελμα του Μηχανικού
• Η Αρχή Ανταγωνισμού πιστεύει ότι το ισχύον ρυθμιστικό καθεστώς στο επάγγελμα του μηχανικού διευκολύνει τον ανταγωνισμό. Το ρυθμιστικό πλαίσιο έχει λίγα εμπόδια εισόδου και κατάλληλους περιορισμούς για να εκτελέσει κάποιος την εργασία του μηχανικού. Αυτό επιτρέπει στους μηχανικούς να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, παρά την πολυπλοκότητα των υπηρεσιών που παρέχουν και χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα και η ασφάλεια των εργασιών που αναλαμβάνονται.
• Το επάγγελμα του μηχανικού έχει μια ανοιχτή ρυθμιστική δομή που βοηθά στη διασφάλιση υψηλού βαθμού ανταγωνισμού και αντίστοιχα παρέχει σημαντικά οφέλη στους αγοραστές.
Οι παράγοντες που ευνοούν τον ανταγωνισμό περιλαμβάνουν:
– Ένα ανοιχτό ρυθμιστικό καθεστώς όπου μπορούν να παρέχουν ιδιώτες ή εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών που εδρεύουν στο εξωτερικό σχεδόν οποιαδήποτε υπηρεσία μηχανικών.
– Μια σειρά από εκπαιδευτικά ιδρύματα που προσφέρουν μεγάλο αριθμό μαθημάτων για άτομα που επιθυμούν να σπουδάσουν επιστήμες μηχανικών (engineering), και
– Η ύπαρξη διαφανών και αντικειμενικών διαδικασιών που επιτρέπουν την αναγνώριση τίτλων που κατέχουν μηχανικοί που έχουν λάβει το πτυχίο τους εκτός Ιρλανδίας.
Το Επάγγελμα του Μηχανικού
Είσοδος στο Επάγγελμα και Παροχή Υπηρεσιών
3.51 Στην πραγματικότητα, η πλειοψηφία των μελών του IEI δεν είναι ούτε Chartered Engineers ούτε εργάζονται ως σύμβουλοι. Μόνο περίπου 5.000 από τα 21.722 μέλη του IEI (συμπεριλαμβανομένων 4.302 μελών σπουδαστών) είναι Chartered Engineers. Αυτό βοηθά να διασφαλιστεί ότι το IEI δεν ελέγχεται από τους Chartered Engineers. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό βελτιώνει την σύγκρουση συμφερόντων που θα μπορούσε να προκύψει μεταξύ των συμφερόντων των Chartered Engineers και των ρυθμιστικών λειτουργιών του ΙΕΙ, στον καθορισμό των προσόντων εισόδου και την κρίση των υποψηφίων.
3.52 Αυτό σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό το IEI να ρυθμίσει τη χρήση του τίτλου του Chartered Engineer με τρόπο που είναι αντιανταγωνιστικό. Το IEI συνεργάστηκε επίσης στενά με την Αρχή Ανταγωνισμού της Ιρλανδίας, για την τροποποίηση των κανόνων της για να διασφαλίσει ότι δεν υπάρξει αφορμή για οποιαδήποτε αντιανταγωνιστική συμπεριφορά. Συνολικά, λοιπόν, στη συγκεκριμένη περίπτωση η Αρχή δεν βλέπει ουσιαστικά προβλήματα σε αυτό το θέμα. Ωστόσο, αν διευρυνθεί το φάσμα των θεσμοθετημένων λειτουργιών που δίνονται στο IEI θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχία.
3.55 Η αύξηση των περιορισμών σχετικά με το ποιος μπορεί να παρέχει ορισμένες υπηρεσίες μηχανικού, θα μείωνε τον αριθμό των διαθέσιμων μηχανικών στην αγορά εργασίας , θα μπορούσε να εγείρει ανησυχίες για τον ανταγωνισμό και δεν θα εγγυάται τη συμμόρφωση με όλο τον προγραμματισμό και οικοδομικό κανονισμό.
Συμπεράσματα και Σκέψεις
Αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα με κυβερνήσεις που σκέπτονται και δρουν στρατηγικά, προκειμένου να διασφαλίζεται, ο ανταγωνισμός, η παραγωγική διαδικασία και η οικονομία που βασίζεται σε αυτό. Κυρίαρχος στο θέμα του πλαισίου του επαγγέλματος του μηχανικού στην Ιρλανδία, είναι το “conflict of interest” (σύγκρουση συμφερόντων), περιορίζοντας και βάζοντας στην άκρη μικροπολιτικές και συμφέροντα φορέων & επιμελητηρίων στη χώρα μας. Φορέων που δουλεύουν συντεχνιακά και πέρα από την λογική στήριξης της παραγωγικής διαδικασίας και τα διεθνή πρακτική, όπως το παράδειγμα της Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Ένα κλασικό παράδειγμα της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα μας, σε αντιδιαστολή με το πλαίσιο που περιγράψαμε πιο πάνω, είναι και το θέμα της μη αναγνώρισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων των Μηχανικών της Σχολής Ικάρων – ΣΜΑ (Σχολής Μηχανικών Αεροπορίας) και της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ).
Θα ήταν ίσως σκόπιμο οι αρμόδιες αρχές στη χώρα μας να εξετάσουν τις επιτυχημένες πρακτικές που εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και να προσαρμοσθούν με την ευρωπαϊκή και διεθνή πραγματικότητα. Η Ελλάδα διαθέτει ένα εξαιρετικό δυναμικό μηχανικών εξειδικευμένων σε όλο το εύρος της τεχνολογίας. Οι μηχανικοί είναι εξ’ ορισμού από τους στυλοβάτες της οικονομικής παραγωγής, με τα τεχνικά προϊόντα που σχεδιάζουν, πιστοποιούν, παράγουν και τις τεχνικές υπηρεσίες που παρέχουν, τόσο προς όφελος της χώρας μας, όσο και προς όφελος της ανοικτής οικονομίας της ΕΕ.
Οι Έλληνες μηχανικοί απασχολούνται χωρίς περιορισμούς σε χώρες με υψηλή στάθμη και όγκο βιομηχανικής παραγωγής, την ίδια στιγμή που στη χώρα τους το επάγγελμα διέπεται από ένα περιοριστικό ρυθμιστικό πλαίσιο της δεκαετίας του 1920. Ο ρόλος των ρυθμιστικών επιμελητηρίων στα επαγγέλματα μηχανικού, όπως και το νομικό πλαίσιο, δεν έχει αναθεωρηθεί έκτοτε, παρά τις αλλαγές που έχουν γίνει εδώ και έναν αιώνα πλέον. Αν θέλουμε να θεωρούμαστε μια χώρα της ΕΕ με ανταγωνιστική οικονομία, η άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού θα πρέπει να ωφελεί τον υγιή ανταγωνισμό και την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρα μας.
* Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας
** Καθηγητής Πανεπιστημίου, Δρ ΕΜΠ, Μηχανικός ΣΜΑ
