Στις 26 Οκτωβρίου, παραμονές της εθνικής μας εορτής, θα συνεδριάσει στην Ελλάδα υπό την προεδρία της Κριστίν Λαγκάρντ το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Θα είναι η πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια που δεν θα επισκεφτεί τη χώρα μας Γερμανός αξιωματούχος (πέρυσι ο καγκελάριος Σολτς, παλαιότερα η καγκελάριος Μέρκελ), αλλά Γάλλος αξιωματούχος.
Θρυλείται ότι σε αυτή τη συνεδρίαση η κυρία Λαγκάρντ, την επαύριο νέας θετικής αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία από τον οίκο αξιολόγησης Standard and Poor’s (20/10), θα ανακοινώσει πιλοτικά το σχέδιό της για το ψηφιακό ευρώ.
Γράφουμε «πιλοτικά» για δύο λόγους: Πρώτον, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν είναι έτοιμες ψυχολογικά να εγκαταλείψουν πλήρως τα μετρητά που συνεπάγονται την επικοινωνία μεταξύ των μελών τους και να υιοθετήσουν το άυλο νόμισμα που συνεπάγεται την πλήρη κατάργηση της διά ζώσης ανθρώπινης επικοινωνίας. Δεύτερον, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν ισχυρότατες επιφυλάξεις για το νέο νόμισμα, καθώς αντιλαμβάνονται -χωρίς να θεωρούνται ψεκασμένες- ότι σε πρώτη φάση τίθενται σε μεγάλο κίνδυνο τα προσωπικά τους δεδομένα.
Το νέο ψηφιακό νόμισμα, που θεωρείται μονόδρομος για να καταπολεμηθούν οι αθέατες συναλλαγές εκτός συστήματος μέσω bitcoin (τα κρυπτονομίσματα βοηθούν στην παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων και στη χρηματοδότηση των πολέμων), στην πλήρη εφαρμογή του προβλέπει το εξής: όλες οι τραπεζικές καταθέσεις των Ευρωπαίων πολιτών θα φυλάσσονται στις βάσεις δεδομένων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη και όχι στα καταστήματα των εθνικών τραπεζικών ιδρυμάτων.
Ο στόχος είναι σταδιακά πρώτα μέσω των συγχωνεύσεων στο πλαίσιο της τραπεζικής ενοποίησης και μετά διά του ψηφιακού ευρώ να χάσουν οι εθνικές κυβερνήσεις το προνόμιο να κάνουν παιχνίδι, τοπικό ή διεθνές, και να στήνουν διαπλοκές με τραπεζικό χρήμα. Η εξουσία αυτή θα μεταβιβαστεί στην ολότητά της στη Φρανκφούρτη. Αρα και ο δανεισμός των ελίτ και οι αναδυόμενες διαπλοκές θα ελέγχονται από εκεί. Για να μη χρηματοδοτούνται, για παράδειγμα, επιχειρηματίες που αλληθωρίζουν σε άλλα γεωπολιτικά μπλοκ, πέραν του δυτικού, ακόμη και αν οι ισολογισμοί τους «λάμπουν». Η διαχείριση του χρήματος στο μέλλον θα γίνεται περισσότερο με κριτήρια καθαρά γεωπολιτικά και λιγότερο αμιγώς επιχειρηματικά.
Το δέλεαρ για τη μεταβίβαση αυτής της εξουσίας διαχείρισης του χρήματος από τα εθνικά τραπεζικά συστήματα στα κεντρικά είναι η δέσμευση που θα αναλάβει η Κριστίν Λαγκάρντ ότι οι καταθέσεις όλων των Ευρωπαίων πολιτών στην ΕΚΤ θα είναι πλήρως εγγυημένες και δεν θα «κουρεύονται». Επειδή όμως θα χρειαστεί να περάσει μια γενιά για να αποσυρθούν τα μετρητά και να αλλάξουν οι συνήθειες στην καθημερινότητα και στις αγορές, η κυρία Λαγκάρντ θα ανακοινώσει στην Αθήνα ότι όποιος καταθέτης επιθυμεί θα μπορεί να ανοίγει λογαριασμό απευθείας στην ΕΚΤ, ύψους έως 3.000 ευρώ, μέσω του οποίου θα μπορεί να κάνει τις συναλλαγές του με τρίτους χωρίς να επιβαρύνεται από τις υπέρμετρες προμήθειες των εθνικών τραπεζικών συστημάτων.
Το σχέδιο αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι γλιτώνεις χρήμα στις τραπεζικές συναλλαγές, αλλά η Φρανκφούρτη θα γνωρίζει μέσω της χρεωστικής κάρτας ή του web banking πού ξόδεψες μέχρι το τελευταίο ευρώ: σε ποια χώρα, σε ποιο κατάστημα, σε ποια προϊόντα, σε ποιες υπηρεσίες. Και θα δύναται να κατηγοριοποιεί συνήθειες εις τρόπον ώστε, αν κάποιος τρελός στο μέλλον διαχειριστεί αυταρχικά τη συγκεντρωμένη πληροφορία, να αποκλείει από υπηρεσίες ή προϊόντα πρόσωπα των οποίων το ιδεολογικό προφίλ τους δεν συνάδει με τη νέα τάξη πραγμάτων.
Το παράδειγμα Φάρατζ, που τράπεζα της Αλβιώνος αρνήθηκε αρχικώς να του ανοίξει λογαριασμό επειδή υποστήριξε το Βrexit, είναι ενδεικτικό. Επειδή η Κριστίν Λαγκάρντ το γνωρίζει αυτό και έχει πλήρη αντίληψη των κινδύνων που συνεπάγεται το ψηφιακό νόμισμα στο μέλλον, καθησυχάζει το κοινό και θα ανακοινώσει ταυτόχρονα το νέο εικοσιπενταετές πρόγραμμα κυκλοφορίας χαρτονομισμάτων.
Ωστόσο το πρόβλημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων είναι αναγνωρισμένο και υπαρκτό. Το ίδιο αναγνωρισμένο είναι και στην πατρίδα μας με τις νέες αστυνομικές ταυτότητες, όσο και αν κάποιοι επιχειρούν να γραφικοποιήσουν τις αντιδράσεις.
Τα προσωπικά δεδομένα που θα φέρει η μελλοντική ταυτότητα δεν θα είναι οριστικά και δεδομένα όπως τώρα, αλλά κυμαινόμενα. Μέχρι σήμερα είχε συγκεκριμένα στοιχεία. Στο μέλλον θα προστεθούν σε αυτήν, αν εξελιχθεί το σχέδιο, ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ), ο Αριθμός Μητρώου Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) και ό,τι άλλο θελήσει το κράτος σιωπηρώς να προσθέσει.
Αυτό έχει τα θετικά του (αν νοσήσει κανείς αιφνιδίως στο εξωτερικό το τοπικό νοσοκομείο μέσω της διασύνδεσης αρχείων θα αποκτήσει αμέσως πλήρη πρόσβαση στον ιατρικό του φάκελο για να προχωρήσει σε σωστή διάγνωση), έχει όμως και τα αρνητικά του (η διαρροή δεδομένων του ιατρικού ή του φορολογικού φακέλου μπορεί να αποκλείσει τον κάτοχο της ταυτότητας από την πρόσβαση στην ιδιωτική ασφάλιση ή σε εξεύρεση πόρων για επιχειρηματική δραστηριότητα).
Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απαράδεκτες κατηγοριοποιήσεις πολιτών με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις πολιτικές πεποιθήσεις κ.λπ. που θα φωτίζονται μέσα από αγορές. Η ταυτότητα άλλοτε θα είναι χείρα βοηθείας για τον πολίτη και άλλοτε «περίστροφο» εναντίον του. Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργία πλήρους προφίλ των προσωπικών δεδομένων του πολίτη διά των νέων ταυτοτήτων μέσω της διασύνδεσης αρχείων καταργεί πλήρως τον ιδιωτικό βίο.
Οπως έγραφε ο αείμνηστος Παναγιώτης Φωτέας όταν επιχειρήθηκε το 1986 επί Κουτσόγιωργα πρώτη φορά η νομοθέτηση του ΕΚΑΜ στις ταυτότητες (Ενιαίος Κωδικός Ατομικού Μητρώου), «θα αντικαταστήσουμε τις ταυτότητες με ένα βιο-πορτρέτο όλων των Ελλήνων». Ηδη με την ενσωμάτωση των ταυτοτήτων στο portfolio των κινητών το κράτος εύκολα μπορεί να εντοπίσει σε ποιον χώρο συναντώνται δύο πρόσωπα.
Παλαιά μπορούσε να εντοπίσει πού συναντώνται δύο αριθμοί κινητών. Τώρα αλλάξαμε πίστα. Η ανησυχία που αναπτύσσεται οφείλεται σε αποκλειστικώς ορθολογικές σκέψεις και όχι σε δοξασίες. Και εννοείται ότι δεν στρέφεται αναγκαστικά κατά της παρούσας κυβέρνησης, έστω και αν αυτή δεν έχει δείξει τα καλύτερα δείγματα σεβασμού των ατομικών ελευθεριών (φέρεται ότι αξιοποίησε τη βάση δεδομένων των εμβολίων για να ενεργοποιήσει παρακολούθηση υποκλοπών συνομιλιών από βάση δεδομένων αριθμών κινητών τηλεφώνων).
Δεδομένου ότι η ρύθμιση θα έχει μόνιμο κανονιστικό χαρακτήρα, το βασικό ερώτημα είναι τι είδους χρήση της πληροφορίας μπορεί να κάνει εις βάρος κάθε πολίτη ένας μελλοντικός αυταρχικός ηγέτης και ένα αυταρχικό κράτος, αν ανακαλύψει ότι τα δεδομένα του είναι όλα συγκεκριμένα σε μια βάση αποθήκευσης πληροφοριών. Οποιος νομίζει ότι θεωρητικολογώ, ότι αυτά δεν γίνονται και ότι είναι θεωρίες συνωμοσίας, ας κοιτάξει λίγο προς την Κίνα, που γνωρίζει μέχρι και τι γεύση πίτσα, μαργαρίτα ή πεπερόνι, «τρώει» κάθε υπήκοός της σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο.
Το μοντέλο υπάρχει και ελκύει ήδη πολλούς στην κάποτε φιλελεύθερη Ευρώπη. Πάντως όχι εμάς.
