Πρωτοείδα τον Αγγελο Συρίγο ένα κρύο χειμωνιάτικο βράδυ, πριν από μερικές δεκαετίες, στο ελληνικό προξενείο Αργυροκάστρου. Ημουν τότε διπλωματικός συντάκτης στον παλιό «Ελεύθερο Τύπο» και ταξίδευα συχνά στην Αλβανία, προσπαθώντας, με τις ευλογίες του αλησμόνητου μητροπολίτη Κονίτσης Σεβαστιανού, να αναδείξω το δράμα της ελληνικής μειονότητας στη Βόρεια Ηπειρο.
Ανοίγω εδώ μια οφειλόμενη παρένθεση, επισημαίνοντας ότι, με την εξαίρεση ίσως του μακαριστού Χριστοδούλου, ιεράρχης με πατριωτική φλόγα σαν τον Σεβαστιανό δεν έχει ξαναπεράσει στη μεταπολιτευτική περίοδο – μιλούσε στα συλλαλητήρια και… σειόταν η γη! Ο άγιος αυτός μητροπολίτης μάς άφησε ορφανούς νωρίς, το 1994, αλλά χάρη και στις δικές του παρασκηνιακές ενέργειες είχε ιδρυθεί η «Ομόνοια», ενώ -έπειτα από 52 χρόνια απουσίας- είχε ξανανοίξει υπό περιπετειώδεις συνθήκες το ελληνικό προξενείο Αργυροκάστρου.
Ηταν ίσως μια από τις πιο ταραχώδεις και επικίνδυνες περιόδους στη νεότερη ελληνοαλβανική ιστορία, με διπλωματικές συγκρούσεις, προβοκάτσιες, όπως εκείνη στο φυλάκιο της Επισκοπής, συλλήψεις ομογενών, διωγμούς και κατασκευασμένες δίκες, όπως του Μπελέρη στις μέρες μας. Αλλά και με σύγχρονους ήρωες Ελληνες προξένους, όπως ο Χρίστος Ιακώβου, ο Νίκος Κανέλλος και ο Βασίλης Μπορνόβας, που έγραψαν ιστορία τιμώντας το καθήκον τους στο έπακρο.
Ενα χειμωνιάτικο βράδυ, λοιπόν, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, είδα να μπαίνουν στο προξενικό γραφείο Αργυροκάστρου δύο νέοι, εμφανώς ταλαιπωρημένοι, μουσκεμένοι και ξεπαγιασμένοι που έρχονταν οδικώς από τα σύνορα. Ηταν ο Συρίγος με έναν συνεργάτη του. Αδύνατος και σχετικά ψηλός ο ένας, ευτραφής και κοντός ο άλλος, έμοιαζαν με αταίριαστο δίδυμο σε λάθος τόπο. Ρώτησα διακριτικά τον πρόξενο τι γυρεύουν στο Αργυρόκαστρο, και εκείνος, ελαφρώς συγκαταβατικά, μου είπε ότι μάλλον ήρθαν ως παρατηρητές στο πλαίσιο κάποιου… εθνικού εγχειρήματος.
Οι ίδιοι μιλούσαν ελάχιστα και χαμηλόφωνα, και επειδή δεν με συγκινεί η ατμόσφαιρα μυστικοπάθειας γρήγορα εγκατέλειψα την έρευνα. Μπορεί πράγματι οι άνθρωποι να έπαιρναν μέρος σε κάποια εθνική αποστολή, αλλά στην κατάσταση που εμφανίστηκαν μου θύμισαν περισσότερο ντουέτο… Μπόλεκ και Λόλεκ, οπότε το ενδιαφέρον μου περιορίστηκε στη δική μου αποστολή, που ήταν επίσης ευαίσθητη.
Στην πορεία ξανασυνάντησα τον Συρίγο, ως καθηγητή πλέον, με διακριτές εθνικές θέσεις στα Ελληνοτουρκικά και έμπρακτο ενδιαφέρον για τη Βόρεια Ηπειρο. Δεν έτυχε να τα πούμε από κοντά, αλλά κέρδισε την εκτίμησή μου γιατί η φωνή του ήταν διαφορετική από την κατεστημένη διπλωματική γλώσσα ενδοτισμού που προάγει το ΕΛΙΑΜΕΠ στο ακαδημαϊκό στερέωμα.
Εκτίμησα επίσης τη στάση του στην επίθεση που δέχθηκε έξω από το Πάντειο, το 2017, επειδή είχε την αξιοπρέπεια να κάνει παρατήρηση σε κάποιους μπαχαλάκηδες που βρόμιζαν τους τοίχους του πανεπιστημίου.
Η «αξιοποίησή» του ως γενικού γραμματέα στο υπουργείο Εσωτερικών από μνημονιακές κυβερνήσεις, κυρίως όμως η είσοδός του στην πολιτική, και μάλιστα με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ομολογώ ότι μου δημιούργησαν τις πρώτες επιφυλάξεις. Αλλά κάποιοι φίλοι που εμπιστεύομαι μου έλεγαν να μην ανησυχώ, γιατί θα συνεχίσει να είναι η «εθνική φωνή» σε ένα… εθνομηδενιστικό περιβάλλον.
Στη συνέχεια, οι πυκνές τηλεοπτικές του εμφανίσεις, που εξέπεμπαν ένα στοιχείο ακαδημαϊκού ναρκισσισμού, δηλαδή αχρείαστου βερμπαλισμού και αυταρέσκειας, με ξένισαν. Μέχρι που άρχισαν οι περίεργες… γκέλες και οι ακόμη πιο φαιδρές ανασκευές.
Η αρχή έγινε πέρυσι τέτοια εποχή, όταν σε μια εντελώς ακατάλληλη συγκυρία, που στην πράξη ακύρωνε προσπάθειες πολλών μηνών του γερουσιαστή Μενέντεζ και στελεχών της ομογένειας, ο Συρίγος συνήγαγε ότι δεν είναι κακό να αποκτήσει η Τουρκία τα F-16, γιατί, σε…βάθος χρόνου, αυτό μας συμφέρει!
Η δήλωση προκάλεσε κατάπληξη και ανάγκασε ακόμη και τον εξόχως μετριοπαθή επικεφαλής του HALC Εντι Ζεμενίδη να τον κατακεραυνώσει. Αλλά ο Συρίγος συνέχισε τον… χαβά του, υποστηρίζοντας ότι τα λεγόμενά του παρερμηνεύθηκαν και πως ο ίδιος… ξέρει καλύτερα.
Το σοκ συνεχίστηκε όταν, λίγους μήνες αργότερα, ο Συρίγος με κάποιες ακόμη γεωστρατηγικές στρεψοδικίες δικαιολόγησε και την εξαφάνιση της Κύπρου από τους νατοϊκούς χάρτες. Μας… συνέφερε και αυτό.
Στη συνέχεια ήρθε η… κεραμίδα του περασμένου Οκτωβρίου με τα… ρεαλιστικά ανταλλάγματα: να κάνουμε εμείς εκπτώσεις στα χωρικά ύδατα για να δεχτούν οι Τούρκοι το (αναφαίρετο) δικαίωμά μας να θωρακίζουμε στρατιωτικά τα νησιά!
Και, εσχάτως, έσκασε το απρόσμενο δώρο στον Ερντογάν, που χρόνια τώρα παλεύει να αποδομήσει τη Συνθήκη της Λωζάννης ως παρωχημένη και άδικη για την Τουρκία! Χωρίς περιστροφές, ο Συρίγος συντάχθηκε με την τουρκική θέση. Και μετά επιχείρησε να ανασκευάσει, κατά την πάγια τακτική του, χωρίς δηλαδή να ανασκευάζει, αλλά ανακαλύπτοντας υπόγειους δεσμούς της «Ακροδεξιάς» με τον… Κασσελάκη.
Θα επιχειρήσω να ερμηνεύσω το φαινόμενο, καταθέτοντας στους αναγνώστες τέσσερα απλούστατα ερωτήματα: (α) Σε μια περίοδο που η Ελλάδα απειλείται ευθέως από τον προαιώνιο εχθρό της, η συγκατάθεση στο να αποκτήσει η Τουρκία πρόσθετα οπλικά συστήματα εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα; (β) Η συγκατάθεση να παραχωρήσουμε θαλάσσια εθνική κυριαρχία για να μας «επιτρέψουν» οι Τούρκοι να ασκήσουμε το δικαίωμα προστασίας των νησιών εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα; (γ) Η δήλωση ότι η ιστορική συνθήκη, που κατοχυρώνει το σημερινό στάτους ελληνικής εδαφικής και θαλάσσιας κυριαρχίας στο Αιγαίο, είναι… ξεπερασμένη, εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα; (δ) Ενας επιστήμονας που αυτοαναιρείται μέσα σε λίγους μήνες από το «Η συνθήκη είναι ιερή» στο «Η συνθήκη είναι παρωχημένη» μπορεί να θεωρείται στοιχειωδώς σοβαρός;
Και στα τέσσερα ερωτήματα η απάντηση είναι ένα μεγαλοπρεπές «όχι». Οι θέσεις Συρίγου είναι εξόφθαλμα αντεθνικές και στερούνται σοβαρότητας. Η δε συνακόλουθη ερμηνεία είναι είτε ότι ο κύριος καθηγητής απλά… λάλησε μέσα στη μέθη του πολιτικαντισμού είτε ότι νοσταλγεί το υπουργικό αξίωμα και αυτοδιαπομπεύεται συνειδητά, προκειμένου να διευκολύνει προειλημμένες και εξίσου αντεθνικές αποφάσεις του πολιτικού του προϊσταμένου για «μοιρασιές» στο Αιγαίο.
Το γεγονός ότι, μετά και την τρίτη κατά σειρά «γκέλα», ο Μητσοτάκης εξακολουθεί να μην τον διαγράφει παραπέμπει στη δεύτερη εκδοχή: ότι τον χρησιμοποιεί ως «λαγό» για να προλειάνει το έδαφος. Κι όταν τα πράγματα στριμώχνουν, μπουμπουνάει έναν μίνι ανασχηματισμό ώστε να καταλαγιάσουν τα πνεύματα και να πάμε παρακάτω…
Προσωπικά, δεν με ενδιαφέρουν τα κίνητρα της οβιδιακής μεταμόρφωσης του «πατριώτη» κυρίου Συρίγου, που στο μυαλό μου επιστρέφει στην εντύπωση μιας ελαφρότητας, όπως αυτή που είχα στιγμιαία αποκομίσει στο Αργυρόκαστρο. Με καταπλήσσει όμως ότι, ο ένας μετά τον άλλον, άνθρωποι που πλησιάζουν το συγκεκριμένο πρωθυπουργικό περιβάλλον είτε αλλοτριώνονται είτε εκμαυλίζονται, προδίδοντας διακηρυγμένες αρχές τους. Φαινόμενο προς έρευνα…
