Η τελευταία φορά που οι Ρώσοι στάθηκαν στο πλευρό των Τούρκων σε μια πολεμική σύρραξη ήταν το 1921. Επί Βλαδίμηρου Λένιν.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Ο οποίος Λένιν -βεβαίως, βεβαίως- είχε δανείσει συμβούλους του στον αρχιτέκτονα του σύγχρονου κοσμικού κράτους της Τουρκίας. Συμβούλους οι οποίοι αποκάλυψαν αργότερα τις τουρκικές θηριωδίες εις βάρος των Ποντίων. Με εξαίρεση εκείνη τη συμμαχία, οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν ιστορικά βεβαρημένες. Ρωσία και Τουρκία πολέμησαν εναντίον αλλήλων πολλές φορές: Το 1568-1570, το 1828-29, το 1768-74, το 1877-78, το 1915-16. Μόνο μετά την επικράτηση της επανάστασης του προλεταριάτου συνήφθη μια βραχύβιος συμμαχία.
Με δεδομένο, όμως, ότι στα νεότερα χρόνια, ειδικώς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία ήταν το αγαπημένο παιδί των Αμερικανών και της Ατλαντικής Συμμαχίας, οι σχέσεις με τη Ρωσία ήταν σταθερά ψυχρές. Με κοινά σύνορα σε θάλασσα (Κασπία) και έδαφος, οι Τούρκοι, αναλογιζόμενοι τις ιστορικές εμπειρίες τους, αισθάνονταν καυτή την ανάσα των Ρώσων στα νώτα τους. Τους φοβούνταν. Και κάθε φορά που σχεδίαζαν να ανοίξουν ένα μέτωπο δυτικά, πάντοτε μετρούσαν αν έχουν καλυμμένα τα νώτα τους βορειοανατολικά. Από την «αρκούδα».
Δυστυχώς για εμάς το άγχος αυτό για την Άγκυρα εξέλιπεν. Δεν υπάρχει. Με ευθύνη δική μας. Όσες φορές βγήκε τουρκική βάρκα στο Αιγαίο έως το 2009 μπήκε ξανά στον ναύσταθμο αυτομάτως στη θέα του απειλητικού αεροπλανοφόρου «Κουζνέτσοφ».
Μετά το 2009 και την κυβερνητική μεταβολή στην Ελλάδα, η Ρωσία στράφηκε σταδιακά προς την Τουρκία. Διερευνητικά στην αρχή, πιο εντατικά μετά, ώσπου να φθάσουμε σήμερα στο σημείο οι χθεσινοί εχθροί να πραγματοποιούν μεταξύ τους από αγοραπωλησίες όπλων έως κοινές επιχειρήσεις στη Συρία. Ο Πούτιν δεν κλονίστηκε από την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους Σουχόι. Είχε την ευφυΐα και την υπομονή να περιμένει ώσπου να μάθει ότι η κατάρριψή του ήταν προβοκάτσια των αξιωματικών που σχεδίαζαν το πραξικόπημα κατά του Τούρκου προέδρου.
Οι σχέσεις των δύο ηγετών Πούτιν και Ερντογάν -οι οποίοι βρίσκονται στην εξουσία σχεδόν 20 χρόνια έκαστος- όχι μόνο δεν κλονίστηκαν από την προβοκάτσια, αλλά σφυρηλατήθηκαν. Ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε εγκαίρως τον Ερντογάν για το σχεδιαζόμενο εις βάρος του πραξικόπημα το 2016, όπως ενημέρωσε και τον Καραμανλή για το εις βάρος του σχέδιο «Πυθία» το 2009.
Κάνω αυτήν τη μικρή αναδρομή στις ρωσοτουρκικές σχέσεις και θυμίζω ότι σήμερα βρίσκονται στο καλύτερο σημείο τους από το 1921 για έναν απλό λόγο. Για να εξηγήσω ότι ένας από τους πλέον κρίσιμους παράγοντες που μετρούν οι Τούρκοι τώρα που αρχίζουν κλιμάκωση στο Αιγαίο εναντίον ημών είναι η στάση της Ρωσίας.
Από τη στιγμή που δεν την έχουν εναντίον τους, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ διανύουν περίοδο τοξικής εσωστρέφειας και η Ευρώπη είναι ανίσχυρη, νιώθουν ασφάλεια να προχωρήσουν. Τα περί «απομόνωσής» τους τα λέμε εμείς εδώ και τα πιστεύουμε για να παρηγορούμεθα. Κανείς δεν χαρακτήρισε τη συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης «άκυρη» ή «ανυπόστατη», ενώ το σημαντικό για τους Τούρκους είναι να μην έχουν τη Δύση εναντίον τους. Νιώθουν τόσο ισχυροί ώστε να μην τους ενδιαφέρει αν θα την έχουν μαζί τους. Είναι δε τόσο απομονωμένη η σύγχρονη Τουρκία ώστε μπορεί να αγοράζει πυραύλους S-400 από το τέως παραπέτασμα και να εισπράττει επαίνους από τις ΗΠΑ. Για κυρώσεις, ούτε λόγος. Και όχι μόνον αυτό, να επαινείται και από πάνω.
Εμείς από αυτήν εδώ τη θέση θα μετράμε τα λόγια μας. Οι περιστάσεις είναι κρίσιμες. Αλλά -να εξηγούμαστε- δεν θα τα μασάμε. Μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης είναι εφησυχασμένο σήμερα, κολυμπά στο πέλαγος της άγνοιας και δεν περνά καν από το μυαλό του πόσο δύσκολο εθνικά θα είναι το 2020. Επιμένουμε, λοιπόν. Πρέπει να ξέρουμε την αλήθεια χωρίς ωραιοποιήσεις.
Προσεχώς, σήμερα, αύριο, μεθαύριο το θερμόμετρο θα ανεβεί «ξαφνικά» κατακόρυφα. Τόσο που η διπλωματία από ένα σημείο και μετά δεν θα αρκεί. Οφείλουμε έως τότε να έχουμε ζυγίσει τον συσχετισμό δυνάμεων και να έχουμε αποφασίσει τι θα κάνουμε. Επιμένουμε δις. Η κρίση που έρχεται μπορεί να ορίσει τη μοίρα της Ελλάδος για τα επόμενα 100 χρόνια. Ας έχουμε τον νου μας.
