Η πρόταση του Πρωθυπουργού, για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος αεράμυνας, παρόμοιου με το «Iron Dome» του Ισραήλ, έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον και συζήτηση. Ο πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι ένας «ευρωπαϊκός θόλος» θα προσφέρει προστασία σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από οποιαδήποτε απειλή.
- Του Μπάμπη Παπασπύρου*
Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο κ. Πρωθυπουργός δήλωσε επί λέξει: «Ένα ευρωπαϊκό Iron Dome. Είναι μια πρόταση που ήδη την έχω καταθέσει, την επεξεργάζομαι και σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια». Αυτή η δήλωση, ωστόσο, εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την κατανομή των ρόλων και των αρμοδιοτήτων μεταξύ των πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών, καθώς και την έννοια του micromanagement στην ηγεσία.
Η Σημασία της Πρότασης
Η πρόταση του πρωθυπουργού αντανακλά μια φιλόδοξη προσπάθεια ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας μέσω μιας κοινής αμυντικής στρατηγικής. Το Ισραηλινό σύστημα Iron Dome έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό στην προστασία του πληθυσμού από πυραυλικές επιθέσεις και η υιοθέτηση μιας παρόμοιας τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την άμυνα και ασφάλεια των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι Ρόλοι των Πολιτικών και Στρατιωτικών Ηγετών
Η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού θέτει ερωτήματα σχετικά με το ρόλο του υπουργού άμυνας, του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και των Αρχηγών των γενικών επιτελείων. Παραδοσιακά, οι αμυντικές στρατηγικές και τα αμυντικά συστήματα σχεδιάζονται και υλοποιούνται από τα υπουργεία άμυνας και τα στρατιωτικά επιτελεία. Οι πολιτικοί ηγέτες, όπως οι πρωθυπουργοί, καθορίζουν τις κατευθυντήριες γραμμές και λαμβάνουν τις τελικές αποφάσεις μέσω των αρμοδίων οργάνων (ΚΥΣΕΑ), βάσει των προτάσεων και των αναλύσεων που παρέχονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο Ρόλος των Υπουργών Άμυνας
Οι υπουργοί άμυνας έχουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την επίβλεψη των εθνικών αμυντικών πολιτικών. Είναι υπεύθυνοι για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων και την κατανομή των πόρων, καθώς και για τη συνεργασία με άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμούς σε θέματα άμυνας. Στην περίπτωση της πρότασης για έναν ευρωπαϊκό «Iron Dome», ο υπουργός άμυνας θα πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της στρατηγικής, στην ανάλυση των τεχνικών δυνατοτήτων και στην εξασφάλιση της χρηματοδότησης.
Ο Ρόλος του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και των Γενικών Επιτελείων
Ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και τα γενικά επιτελεία είναι υπεύθυνοι για την επιχειρησιακή σχεδίαση και την εκτέλεση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η εμπλοκή τους είναι κρίσιμη για την αξιολόγηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων και της αποτελεσματικότητας ενός οπλικού συστήματος.
Η Έννοια του Micromanagement
Η έννοια του micromanagement αναφέρεται στην υπερβολική ή λεπτομερή ενασχόληση ενός ηγέτη, με τις λεπτομέρειες της εκτέλεσης των καθηκόντων των υφισταμένων του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της αυτονομίας των υφισταμένων και σε αναποτελεσματική κατανομή των πόρων και του χρόνου. Στην περίπτωση της πρότασης του πρωθυπουργού για ένα ευρωπαϊκό θόλο τύπου «Iron Dome», η εμπλοκή του στην επεξεργασία των λεπτομερειών εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο αυτή η προσέγγιση αποτελεί micromanagement. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η πρωτοβουλία σε θέματα εθνικής ασφάλειας είναι απαραίτητες ιδιότητες ενός πρωθυπουργού. Ωστόσο, η υπερβολική ενασχόληση με τις τεχνικές λεπτομέρειες μπορεί να παρεμποδίσει την αποτελεσματική λειτουργία των ειδικών και των στρατιωτικών ηγετών που έχουν την απαραίτητη γνώση και εμπειρία.
Συμπεράσματα και Προτάσεις
Η πρόταση για ένα ευρωπαϊκό «Iron Dome» αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία, που θα μπορούσε να ενισχύσει την ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών. Ωστόσο, η επιτυχία της εξαρτάται από την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Ο πρωθυπουργός πρέπει να καθοδηγεί στρατηγικά αυτήν την πρωτοβουλία, ενώ οι υπουργοί άμυνας και οι στρατιωτικοί ηγέτες θα πρέπει να αναλάβουν την επιχειρησιακή και τεχνική υλοποίηση.
Για να αποφευχθεί το micromanagement, είναι σημαντικό να υπάρχει μια σαφής κατανομή ρόλων και ευθυνών. Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να παρέχουν το όραμα και τη στρατηγική κατεύθυνση, ενώ οι στρατιωτικοί ηγέτες και οι ειδικοί πρέπει να έχουν την αυτονομία να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν τα τεχνικά και επιχειρησιακά σχέδια.
* Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας
