Η πρόωρη γήρανση της πολιτικής

H σύμπτωση είναι εντυπωσιακή: τουλάχιστον τρεις πολίτες που με έχουν σταματήσει στον δρόμο για να μου θέσουν το κλασικό ερώτημα «τι βλέπεις;» χρησιμοποίησαν το ίδιο ακριβώς επίθετο για να περιγράψουν τη συγκυρία: «σαθρός». Ενας μου μίλησε για «σαθρή εποχή». Αλλος για «σαθρούς καιρούς». Μια κυρία για «σαθρό πολιτικό έδαφος». Ολοι, ακόμη και οι πιο φανατικοί νεοδημοκράτες, αισθάνονται ότι κατά βάθος κάτι δεν πάει καλά στη χώρα. Οι περισσότεροι από αυτούς -όχι όλοι- θα ψηφίσουν εκ νέου τη Ν.Δ. ελλείψει στοιχειώδους εναλλακτικής (ο ναρκισσισμός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν συνιστά πολιτική πρόταση), αλλά μέσα τους γνωρίζουν άριστα ότι ο τόπος, παρά τη σταθερότητα, έχει μεγάλο πολιτικό πρόβλημα.

Το πότε ο ψίθυρος θα γίνει βοή είναι απλώς θέμα χρόνου. Παρατηρώ με προσοχή -και όση αντοχή μάς έχει απομείνει- τις προεκλογικές καμπάνιες των κομμάτων. Και με λύπη διαπιστώνω ότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει απολύτως τίποτε καινούργιο να πει. Παραμένει στάσιμο στο 2019. Φαντασία μηδέν. Δεν πρόκειται βεβαίως να σταθώ στον υποτιθέμενο πολιτικό λόγο της αντιπολίτευσης, αξιωματικής και ελάσσονος – είναι ανύπαρκτος. Ποτέ ξανά η Ελλάς δεν γνώρισε τόσο ανεπαρκή αντιπολίτευση. Ο ΣΥΡΙΖΑ «πουλά» ως πολιτική πρόταση το πρόσωπο του αρχηγού του. Ολα τα λοιπά που λέει για τα οικονομικά είναι γονατογραφήματα, τα οποία στερούνται μελέτης και επεξεργασίας – φωτοβολίδες. Το ΠΑΣΟΚ έχει μονίμως το σκοτεινιασμένο ύφος του αρχηγού του – κόμμα «φάντασμα». Δεν υπάρχει μια πρότασή του που να θυμάμαι, πλην αυτής για την καθιέρωση της παγκόσμιας ημέρας της ελληνικής γλώσσας.

Η Αριστερά της Αριστεράς «πουλά» μόνο θυμό και ύφος. Τα κόμματα στα δεξιά της Ν.Δ. αδυνατούν μέχρι στιγμής να μετουσιώσουν την ευρεία κοινωνική και πατριωτική διαμαρτυρία σε συγκροτημένη πολιτική πρόταση για την Ελλάδα. Εχουν τα ανακλαστικά για να «σηκώνουν» την κατάλληλη στιγμή θέματα που ακουμπούν τις ευαίσθητες χορδές των Ελλήνων, αλλά δεν καταφέρνουν μέχρις ώρας να μετεξελίξουν τη διαμαρτυρία σε θετική πρόταση με αρχή, μέση και τέλος. Πενήντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση και σχεδόν 15 από τη χρεοκοπία, όλοι δείχνουν να υποφέρουν από ιδεολογική υπερκόπωση.

Τούτων δοθέντων, η προσοχή μου επικεντρώνεται σε δύο βασικά θέματα. Το πρώτο είναι ο κουρασμένος και πεπερασμένος πλέον ιδεολογικός λόγος της Ν.Δ., ο οποίος κινείται πάνω κάτω στον ίδιο καμβά από το 2019. Σήμερα δείχνει ότι αγγίζει τα όριά του.

Το δεύτερο είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για τη χώρα από την απουσία πραγματικής εναλλακτικής. Ο Στέφανος Κασσελάκης, που, όπως ομολόγησε στο TikTok, αποστηθίζει τα ρήματα που χρησιμοποιεί σε κάθε δημόσια ομιλία, καθώς είχε αποκοπεί από την ελληνική γλώσσα, δεν μπορεί να θεωρείται με τα διαθέσιμα δεδομένα πρόταση μέλλοντος. Οσον αφορά το πρώτο: ο Κυριάκος Μητσοτάκης ακολουθεί σε αυτή την αναμέτρηση την κλασική πεπατημένη. Καθώς δεν μπορεί ο αντίπαλος, κινείται με ασφάλεια στο ρελαντί, χωρίς μεγάλες εξάρσεις, και επαναλαμβάνει δυο τρία κεντρικά μηνύματα. Με κυρίαρχο την πολιτική σταθερότητα.

Ωστόσο, αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά την καμπάνια της Ν.Δ. και τι υπόσχεται στους Ελληνες, θα διαπιστώσει ότι σε μεγάλο βαθμό η φιλελεύθερη παράταξη έχει ξεμείνει από ατζέντα. Πάσχει από πρόωρη γήρανση. Σε σημείο που διερωτάται κανείς πώς θα εξαντλήσει την τετραετία χωρίς ατζέντα. Χωρίς αφήγημα. Χωρίς όνειρο. Το να κερδίσει και αυτές τις εκλογές με μεγαλύτερο ή και μικρότερο ποσοστό από το αντίστοιχο των ευρωεκλογών του 2019 δεν συνιστά πλέον πολιτική είδηση – είναι σχετικά εύκολο. Ο πρωθυπουργός είναι και πάλι μόνος στο γήπεδο. Χωρίς αξιόμαχο αντίπαλο. Μετά, όμως; Ακόμη και η αναθεώρηση του Συντάγματος, που έχει μείνει ως όπλο στη φαρέτρα, δεν μπορεί να ταράξει τα νερά όσο κάποιοι νομίζουν.

Η πρόωρη γήρανση της Ν.Δ. θα μπορούσε να θεωρηθεί και φυσιολογική για ένα κόμμα που συμπληρώνει φέτος πέντε χρόνια στην εξουσία και αμέτρητες εκλογικές νίκες. Αλλά δεν είναι. Ο πλανήτης αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αλλά το κόμμα, αναμασώντας έτοιμες πλατφόρμες εισαγωγής, δεν προφέρει νέο πολιτικό λόγο. Θα μπορούσε να πει και να κάνει πολλά καινούργια πράγματα αν δεν δεσμευόταν. Θα έχει ενδιαφέρον να μας ενημερώσει κανείς για τον προγραμματισμό του νομοθετικού έργου από το προσεχές φθινόπωρο.

Το δεύτερο μέγα θέμα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η έλλειψη εναλλακτικής. Καμαρώνει η αστική ελίτ που δεν υπάρχει εναλλακτική. Κανονικά, θα έπρεπε να την ανησυχεί. Διότι, αν η εναλλακτική δεν έρχεται από το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, τότε αυξάνεται κατακόρυφα ο κίνδυνος για την επικράτηση του πραγματικού λαϊκισμού. Οι πιθανότητες να βρεθεί κάποτε στο τιμόνι της χώρας ένας τύπος σαν τον πρωθυπουργό της Αργεντινής με το πριόνι αυξάνονται εντυπωσιακά. Να, λοιπόν, γιατί οι πολίτες αισθάνονται ότι πατούν πάνω σε σαθρό πολιτικό έδαφος. Ο πρώτος στη λαϊκή προτίμηση έχει ξεμείνει από ιδέες και εξελίσσεται σε διαχειριστή της εξουσίας. Η εναλλακτική είναι ανύπαρκτη, και αυτοί που έχουν ευθύνη για την ύπαρξη εναλλακτικής υπερηφανεύονται για την έλλειψή της. Αν αυτό δεν είναι παρακμή, τι αλήθεια είναι;