Ο ορθολογισμός ως θεμέλιο του πολιτισμού της δυστυχίας μας

Διαβάζοντας αυτές τις μέρες τις ειδήσεις για την κλιμάκωση των πολεμικών αναμετρήσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες έχουν ως αιχμή τους την αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή, και παρατηρώντας τις αντιδράσεις των «ελευθεροφρόνων κοσμικών» για τον σταυρό του Σέρβου ολυμπιονίκη Τζόκοβιτς στο Παρίσι, το μυαλό μου πέταξε σε ένα βιβλίο που διάβασα πέρυσι. Εχει τον τίτλο «Είχα κι άλλα να σου πω» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρχονταρίκι. Σ’ αυτό περιέχονται οι σκέψεις που διατύπωσε σε ανύποπτο χρόνο για την εξέλιξη του πολιτισμού μας, του δυτικού πολιτισμού, ένας κοσμοπολίτης (φίλος της πριγκίπισσας Νταϊάνα), άγιος άνθρωπος, πολέμιος του ακροδεξιού παγανισμού, ο μακαριστός μητροπολίτης Σιατίστης και Σισανίου Παύλος. Διαβάστε, σας παρακαλώ, τι έλεγε αυτός ο άνθρωπος στα τέλη του προηγούμενου αιώνα προς τις αρχές του νέου. Πολύ πριν ο δυτικός κόσμος κατρακυλήσει στη σημερινή ηθική του παρακμή. Διαβάστε! Τα είπε πριν από 25 χρόνια και μοιάζει σαν να έχουν ειπωθεί χθες. Αντιγράφω:

«Ο κόσμος αυτός εξελίσσεται σε μια θανατερή απειλή. Ενα είναι το γνώρισμα αυτού του πολιτισμού: θέλησε να θεμελιώσει την άρνηση του Θεού! Θέλησε να θεοποιήσει τον άνθρωπο, τη δύναμη του ανθρώπου, τη σοφία του ανθρώπου, τη λογική του ανθρώπου. Κάποτε αυτός ο ορθός λόγος, ο ορθολογισμός, θεωρήθηκε το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα χτίζαμε τον πολιτισμό της ευτυχίας μας και έγινε το θεμέλιο που χτίσαμε τον πολιτισμό της δυστυχίας μας. Και, τελικά, καθώς αιώνας ξεκινά, έχουμε την αίσθηση ενός κενού, μιας αποτυχίας, μιας χρεοκοπίας. Τα μεγάλα λόγια περίσσεψαν, τα μεγάλα προγράμματα εξανεμίστηκαν και τελικά ο άνθρωπος μόνος, μέσα στην κοινότητά του, με καινούργιους πόθους μέσα στη ζωή του, αναζητά τα πάντα από την αρχή. (…) Οταν άρχισα να μεγαλώνω και να καταλαβαίνω, τότε και εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, βομβαρδιζόμουν από ένα σωρό μηνύματα, προσκλήσεις και προκλήσεις που μας καλούσαν να φτιάξουμε έναν κόσμο καλύτερο, έναν κόσμο δικαιότερο, έναν κόσμο ανθρωπινότερο με τη δύναμη της γνώσης και της λογικής, με τη δύναμη της επιστήμης και της μηχανής. Ολες αυτές οι υποσχέσεις, απ’ όπου κι αν έρχονταν, είχαν ένα κοινό γνώρισμα: ήταν θεμελιωμένες στην άρνηση του Θεού. Δεν μας χρειάζεται ο Θεός – αυτό ήταν το σύνθημα. Πάρα πολλοί ήταν εκείνοι που δεν μπορούσαν -λογικότατοι καθώς ήταν- να αποδεχτούν πράγματα αναπόδεικτα, όπως έλεγαν, με αποτέλεσμα ο αγώνας για έναν κόσμο καλύτερο να γίνει τεράστιος, αλλά μάταιος. Και φτάνουμε στο τέλος του αιώνα και τελικά διαπιστώνουμε ότι η Γη δεν είναι ο Παράδεισος αλλά η Κόλαση. Στην αρχή το αρνηθήκαμε, τώρα όμως πια το συνειδητοποιούμε: αυτός ο πολιτισμός χρεοκόπησε! Ο άνθρωπος λήγοντος αυτού του αιώνα όχι μόνο δεν έφτασε στον δοξασμό του, αλλά ευτελίστηκε ακόμη περισσότερο. Κοινό γνώρισμα των Μεσσιών της εποχής μας ήταν η άρνηση του Θεού, εκεί στηριζόταν ο μελλοντικός παράδεισος αυτών των ανθρώπων. Και αυτός ο Παράδεισος δεν ήρθε. Ξεκινήσαμε να βάλουμε στο κέντρο τον άνθρωπο, βασιλιά στη θέση του Θεού. Τελικά, στο τέλος αυτού του αιώνα διαπιστώνουμε ότι, αντί γι’ αυτό, ο άνθρωπος και η ανθρώπινη αξία υποτιμήθηκαν τραγικά. Και αυτό που τελειώνει μαζί με τον αιώνα είναι όλες αυτές οι ιδεολογίες και οι πάσης φύσεως «-ισμοί». Το τέρμα αυτού του αιώνα σηματοδοτεί τη χρεοκοπία όλων των ελπίδων για έναν παράδεισο χωρίς Θεό. Στο τέλος αυτού του αιώνα, ο άνθρωπος ήταν πιο απελπισμένος από όσο ήταν στην αρχή. Η επιστήμη υπερνικήθηκε, η λογική σοφία του δεν μπόρεσε να κάνει τον κόσμο Παράδεισο. Και αποδείχτηκε ότι η άρνηση του Θεού ήταν τελικά η άρνηση του ανθρώπου. Σε μια εποχή που θα έπρεπε να είχαμε φτάσει στο φως, εμείς ξαναγυρίζουμε στο σκοτάδι. Ποιος το περίμενε ότι στο τέλος αυτού του αιώνα θα είχαμε τους σύγχρονους θεούς, τα μέντιουμ και τα τοιαύτα, να μας υπόσχονται να μας λύσουν τα προβλήματά μας; Αρα, λοιπόν, αυτός ο πολιτισμός τον οποίο κάποτε τόσο πολύ εξυψώσαμε δεν μας έλυσε κανένα πρόβλημα. Και στο τέλος αυτού του πολιτισμού ο άνθρωπος πλέον ξαναγυρίζει στη λατρεία του Μεσαίωνα, σε σκοτεινές και απόκρυφες δυνάμεις. Δεν θεωρεί λογικό και τιμή του να τιμά τον ζωντανό θεό, τον Ιησού Χριστό, ο οποίος είναι πρόσωπο της Ιστορίας που μπήκε μέσα στην ιστορία του κόσμου».