Θαλάσσια κυριαρχία σε κίνδυνο: Τα δικαιώματα της Ελλάδας και οι τουρκικές αμφισβητήσεις στην τοποθέτηση υποβρύχιων καλωδίων

Το Νομικό Πλαίσιο της Σύμβασης του Μοντέγκο Μπαίυ

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), γνωστή και ως Σύμβαση του Μοντέγκο Μπαίυ, αποτελεί το βασικό διεθνές νομικό κείμενο που ρυθμίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των παράκτιων κρατών στη θάλασσα. Στο πλαίσιο της Σύμβασης, καθορίζεται σαφώς το δικαίωμα της Ελλάδας, ως παράκτιο κράτος, να τοποθετεί υποβρύχια καλώδια στα χωρικά της ύδατα, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και την υφαλοκρηπίδα της.

Σύμφωνα με το Άρθρο 2 της Σύμβασης, η κυριαρχία του παράκτιου κράτους εκτείνεται πέρα από την ηπειρωτική του επικράτεια, στον εναέριο χώρο πάνω από τη χωρική θάλασσα, καθώς και στο βυθό και υπέδαφός της. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα έχει πλήρη κυριαρχία στη χωρική της θάλασσα, η οποία δύναται να επεκτείνεται έως και 12 ναυτικά μίλια από τις ακτές της, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.

Στην ΑΟΖ, η οποία μπορεί να επεκταθεί μέχρι 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή, η Ελλάδα απολαμβάνει συγκεκριμένα δικαιώματα, τα οποία περιλαμβάνουν την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, καθώς και το δικαίωμα να τοποθετεί υποβρύχια καλώδια και αγωγούς, σύμφωνα με το Άρθρο 58 της Σύμβασης.
Το Άρθρο 79 προσθέτει ότι όλα τα κράτη έχουν δικαίωμα να τοποθετούν υποβρύχια καλώδια και αγωγούς στην υφαλοκρηπίδα, όμως η χάραξη της πορείας αυτών των καλωδίων υπόκειται στη συναίνεση του παράκτιου κράτους. Επομένως, η Ελλάδα έχει την εξουσία να επιτρέπει ή να αρνείται την τοποθέτηση τέτοιων υποδομών στην υφαλοκρηπίδα της.

Δικαιώματα της Ελλάδας στην Τοποθέτηση Υποβρύχιων Καλωδίων

Η Ελλάδα, με βάση τα προαναφερθέντα άρθρα, έχει το δικαίωμα να τοποθετεί υποβρύχια καλώδια τόσο στα χωρικά της ύδατα όσο και στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της. Αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνουν:

Χωρικά Ύδατα: Η Ελλάδα ασκεί πλήρη κυριαρχία και μπορεί να τοποθετεί υποβρύχια καλώδια χωρίς την ανάγκη εξωτερικής έγκρισης.

ΑΟΖ: Η Ελλάδα έχει δικαιώματα που περιλαμβάνουν τη τοποθέτηση και διαχείριση υποβρύχιων καλωδίων, διασφαλίζοντας ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα τρίτων κρατών συμμορφώνεται με το Διεθνές Δίκαιο.

Υφαλοκρηπίδα: Η Ελλάδα μπορεί να τοποθετεί υποβρύχια καλώδια, υπό τον όρο ότι η πορεία τους συμφωνείται με την ελληνική κυβέρνηση, η οποία διατηρεί το δικαίωμα να προστατεύει τους φυσικούς της πόρους και να προλαμβάνει τη ρύπανση από αγωγούς.

Η Τουρκική Στάση στην Κάσο

Τον Ιούλιο του 2024, η Τουρκία προχώρησε σε μια προκλητική κίνηση κατά τη διάρκεια της τοποθέτησης ενός υποβρύχιου ηλεκτρικού καλωδίου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, νότια της Κάσου. Πέντε τουρκικά πολεμικά πλοία εμφανίστηκαν στην περιοχή, επιδεικνύοντας έντονη στρατιωτική παρουσία. Η στάση αυτή ερμηνεύεται ως προσπάθεια αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή, παρότι το έργο αφορούσε την τοποθέτηση υποβρύχιου καλωδίου εντός των ορίων που αναγνωρίζει το Διεθνές Δίκαιο.

Η παρουσία των τουρκικών πλοίων αποτελεί σαφή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και συγκεκριμένα των διατάξεων της Σύμβασης του Μοντέγκο Μπαίυ. Σύμφωνα με την ίδια Σύμβαση, η Ελλάδα έχει πλήρη δικαιώματα στη χωρική της θάλασσα, περιλαμβανομένων των υποβρύχιων υποδομών, χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση οποιουδήποτε άλλου κράτους.

Συμπεράσματα

Η Ελλάδα, ως παράκτιο κράτος, έχει πλήρη δικαιώματα στην τοποθέτηση υποβρύχιων καλωδίων τόσο στα χωρικά της ύδατα όσο και στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της, όπως αυτά ορίζονται σαφώς στη Σύμβαση του Μοντέγκο Μπαίυ.

Η πρόσφατη προκλητική στάση της Τουρκίας στην περιοχή της Κάσου υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από την πλευρά της Άγκυρας, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για διαρκή διεθνή υποστήριξη και προάσπιση των ελληνικών θέσεων βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

* Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας