Από τον Θουκυδίδη στην Κάσο: Η ανάγκη για αποτρεπτική στρατηγική και η αξιοποίηση του “East Med Act” του 2019

Η Ελλάδα, ως έθνος που έχει μακραίωνη ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, βρίσκεται συνεχώς αντιμέτωπη με προκλήσεις που απειλούν την εθνική της κυριαρχία και ακεραιότητα. Η διαρκής ένταση στις σχέσεις με την Τουρκία, η οποία συχνά εκδηλώνεται με απειλές ή προκλητικές ενέργειες, όπως η πρόσφατη αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Κάσο, απαιτεί μια σαφή και αποφασιστική στρατηγική από την ελληνική πλευρά. Η ανάγκη αυτή καταδεικνύεται εύγλωττα μέσα από τη σκέψη του αρχαίου Έλληνα ιστορικού Θουκυδίδη, ο οποίος, μέσα από το έργο του, μας διδάσκει ότι η ισχύς και η στρατηγική αντίσταση είναι τα μόνα μέσα για την προστασία του δικαίου και την αποτροπή μεγαλύτερων απαιτήσεων.

Ο Θουκυδίδης, στο έργο του, παρουσιάζει τον διάλογο των Μηλίων και των Αθηναίων, όπου η έννοια της ισχύος αναδεικνύεται ως το κεντρικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης και της πολιτικής δράσης. Όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, “δίκαια εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά οι προύχοντες πράσσουσιν και οι ασθενείς ξυγχωρούσι”. Αυτό σημαίνει ότι, σε έναν κόσμο όπου η ισχύς παίζει κυρίαρχο ρόλο, το δίκαιο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν οι δυνάμεις είναι ίσες. Αν αυτή η ισορροπία δεν υπάρχει, τότε οι ισχυροί επιβάλλουν τη θέλησή τους και οι αδύναμοι αναγκάζονται να υποχωρήσουν.

Αυτή η αρχή, δυστυχώς, έχει εφαρμοστεί πολλές φορές στην πρόσφατη ιστορία του Ελληνισμού, και ιδιαίτερα στις σχέσεις με την Τουρκία. Η εισβολή και κατοχή της Βόρειας Κύπρου από το 1974 αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η αδυναμία αντίδρασης μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες. Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την αδυναμία της Ελλάδας να αντιδράσει στρατιωτικά εκείνη την περίοδο, κατάφερε να εδραιώσει την παρουσία της στο βόρειο τμήμα του νησιού, δημιουργώντας ένα άλυτο πρόβλημα που μέχρι σήμερα παραμένει ανοιχτό.

Αναλογιζόμενοι αυτά τα ιστορικά δεδομένα και βλέποντας τη συνεχιζόμενη τουρκική επιθετικότητα, είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει μια υψηλή εθνική στρατηγική που θα βασίζεται στην αποτροπή και στην εξισορρόπηση της ισχύος με την Τουρκία. Αυτή η στρατηγική πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής βασικά στοιχεία:

• Αμυντική εξισορρόπηση ισχύος: Η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τις αμυντικές της δυνάμεις, όχι μόνο σε ποσοτικά αλλά και σε ποιοτικά κριτήρια. Οι σύγχρονες στρατιωτικές τεχνολογίες, η εκπαίδευση και η ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεων πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα. Η εξοπλιστική αναβάθμιση όλων των δυνάμεων πρέπει να γίνει με γνώμονα τις ανάγκες της χώρας και την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων απειλών που προέρχονται από την Τουρκία.
• Επίκληση και επαναφορά στο προσκήνιο του Νόμου για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία για την Ανατολική Μεσόγειο (Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019)  που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο στις 10 Απρ. 2019 για την υποστήριξη της Ελλάδας ως πολύτιμου μέλους του ΝΑΤΟ και της Κύπρου ως βασικού στρατηγικού εταίρου. Σύμφωνα τον ανωτέρω νόμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος αντιτίθενται σε οποιαδήποτε ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος, που θα μπορούσε να αμφισβητήσει τη σταθερότητα, την παραβίαση του διεθνούς δικαίου ή υπονομεύει τις σχέσεις καλής γειτονίας και σε μια κοινή δήλωση στις 21 Μαρτίου 2019, συμφώνησαν να «αμυνθούν εναντίον εξωτερικών κακόβουλων επιρροών στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή». Δείτε κύρια σημεία του Νόμου…

• Δημιουργία και αξιοποίηση συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων: Η Ελλάδα πρέπει να αναγνωρίσει και να ενισχύσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την γεωστρατηγική της θέση, την παρουσία σε διεθνείς οργανισμούς, τις συμμαχίες της με ισχυρές χώρες και την δυνατότητα να προβάλλει ισχύ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και άλλες φιλικές δυνάμεις της περιοχής είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στην περιοχή.
• Βαρύτητα στην ανάδειξη ισχυρής και πολύμορφης διπλωματίας: Η διπλωματία πρέπει να παίζει κεντρικό ρόλο στην ελληνική στρατηγική. Η Ελλάδα πρέπει να είναι σε θέση να προλαμβάνει τις εξελίξεις και να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις κρίσεις. Η επιθετική διπλωματία, η οποία θα στοχεύει στη δημιουργία ευρύτερων συμμαχιών και την απομόνωση της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο, είναι απολύτως απαραίτητη.

Το πρόσφατο περιστατικό στην Κάσο, όπου η Τουρκία προχώρησε σε νέες αμφισβητήσεις των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αποτελεί ένα ακόμη μήνυμα ότι η Τουρκία δεν προτίθεται να υποχωρήσει. Αντίθετα, δοκιμάζει τα όρια και την αποφασιστικότητα της Ελλάδας.

Όπως ακριβώς παρατήρησε ο Θουκυδίδης, “το ασήμαντο κλείνει μέσα του όλη τη δοκιμασία και την απόδειξη του φρονήματός μας”. Εάν η Ελλάδα υποχωρήσει σε αυτές τις προκλήσεις, θα βρεθεί αντιμέτωπη με ακόμη μεγαλύτερες απαιτήσεις από την Τουρκία, η οποία θα θεωρήσει ότι η υποχώρηση αυτή είναι αποτέλεσμα φόβου.

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η Ελλάδα δεν έχει περιθώρια για δισταγμούς ή αδυναμίες. Η ανάγκη για μια συνεκτική και αποφασιστική εθνική στρατηγική, βασισμένη στις αρχές της ισχύος και της αποτροπής του Θουκυδίδη , είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Παράλληλα κρίνεται απαραίτητο να φέρουμε στο προσκήνιο και να αξιοποιήσουμε τον νόμο των ΗΠΑ , “Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019”, που υποστηρίζει τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή.

Μόνο με αυτόν τον τρόπο η χώρα μας μπορεί να διασφαλίσει την εθνική της κυριαρχία και να προασπίσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της σε έναν κόσμο όπου η ισχύς συνεχίζει να αποτελεί το υπέρτατο κριτήριο της δικαιοσύνης.

* Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας